Alternaria [objawy uczulenia, okres pylenia]

Grzyby z rodzaju Alternaria stanowią różnorodną i bardzo dużą grupę. Jej przedstawicieli łączy jedno: Alternaria alternata są jedną z najczęstszych przyczyn alergii wziewnych oraz skórnych. Dosyć powszechnie występują w polskim powietrzu, a największe stężenie alergenów można zaobserwować w okresie od maja aż do końca października. Jakie są objawy uczulenia na Alternaria i jak sobie radzić?

Najważniejsze w poniższym artykule:
  • Grzyb Alternaria jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych w Polsce.
  • Najwyższe stężenie zarodników w powietrzu występuje w okresie letnim.
  • Obecność pleśni Alternaria jest typowa także dla zamkniętych, niewentylowanych i wilgotnych pomieszczeń.
  • Zarodniki grzyba są przyczyną alergii wziewnych, skórnych oraz pokarmowych.
  • Pleśń jest jednym z czynników odpowiadających za objawy związane z tzw. zespołem suchego budynku.
  • Odnotowano przypadki wstrząsu anafilaktycznego, który nastąpił po kontakcie z pleśnią.

Alternaria: co to jest?

Grzyby Alternaria to rodzaj grzybów workowatych, które są szeroko rozprzestrzenione na świecie. Żyją głównie w górnych warstwach gleby, a także na roślinach, owocach i warzywach. W dużej ilości znajdują się w glebie domowych kwiatów doniczkowych. Można je spotkać również tam, gdzie jest wilgoć – w klimatyzacji, w kanalizacji, pomieszczeniach mieszkalnych – zwłaszcza w łazienkach i w pobliżu zawilgoconych okien. Namnażają się przez cały rok i są obecne przez cały czas w życiu człowieka. Najczęściej występującymi w Polsce gatunkami grzybów Alternaria  są:

  • Alternaria alternata (syn. Alternaria tenuis),
  • Alternaria brassicicola,
  • Alternaria brassicae,
  • Alternaria longipes,
  • Alternaria porri,
  • Alternaria solani.

Alternaria alternata występuje na różnych roślinach uprawnych. Powoduje czernienie zbóż, rzepaku i roślin kapustnych. W zależności od upraw, grzybom Alternaria alternata towarzyszą inne gatunki: A. brassicae oraz A. brassicicola (uprawy rzepaku i roślin kapustnych), A. solani (plantacje ziemniaków), A. longipes (plantacje tytoniu) A. porri (uprawa roślin cebulowych). Dobrymi warunkami dla rozwoju tych grzybów jest temperatura wynosząca 21-27ºC oraz wilgoć.

Alternaria: pylenie

Powszechnie występujący w środowisku grzyb Aternaria alternata uwalnia zarodniki przy zwiększonym ruchu powietrza i spadku wilgotności. Zimą przy niskiej temperaturze powietrza jego stężenie jest bardzo niskie. Największe stężenie zarodników odnotowuje się pomiędzy lipcem a wrześniem w czasie, gdy po ciepłej i wilgotnej pogodzie nadchodzą pogodne, suce i wietrzne dni. Wysokie stężenia zarodników Aternaria alternata można zauważyć również w okresie żniw oraz zbioru rzepaku. Zarodniki grzybów z łatwością przedostają się do budynków. Najlepsze warunki rozwoju mają w zamkniętych pomieszczeniach o dużej wilgotności. Sprzyja im wadliwa wentylacja oraz nieczyszczone urządzenia klimatyzacyjne. Okazuje się, że wystarczy zaledwie 100 zarodników grzyba Alternaria alternata na 1 m3, by można było zaobserwować reakcje alergiczne.

Alergia na grzyby Aternaria

Zarodniki Aternaria alternata są wyjątkowo małe. Krążąc w powietrzu przedostają się do nosa i płuc. Na jaką głębokość wnikają do drzewa oskrzelowego? To zależy od wielkości zarodnika. Może ona się wahać od 2 do 100 um.

Grzyby strzępkowe, m.in. te z rodziny Aternaria wytwarzają szkodliwe dla zdrowia mikotoksyny o bardzo szerokim spekrtum oddziaływania na człowieka. Należy tu wymienić działanie genotoksyczne, mutagenne, teratogenne, rakotwórcze, estrogenne, cytotoksyczne (w tym neuro-, nefro-, hepato-, gastro-toksyczne) oraz immunosupresyjne i wiele innych niekorzystnych oddziaływań. Rozpoznanie uczulenia na grzyby Alternaria alternata bywa trudne ze względu na profil alergenów uwalnianych z tkanek grzybów. Obecnie wyizolowani 16 uczulających białek Alternaria alternata, lecz jako alergeny zarejestrowano jedynie 11 z nich.

Alergia na grzyby alternaria: objawy

Ekspozycja na pleśnie może powodować szereg objawów:

  • silną reakcję alergiczną u osób nadwrażliwych na alergeny grzybów – obecność alergenu wywołuje natychmiastową reakcję układu immunologicznego. Rusza produkcja przeciwciał, tzw. białek IgE. Gdy połączą się one z alergenem, na wskutek wytworzonych przez nie substancji chemicznych rozpoczyna się stan zapalny, które daje różnorodne objawy.
  • alergiczny nieżyt nosa, inaczej nazywany jest on katarem siennym. Jego przebieg może być łagodny lub ciężki. Charakteryzuje go wodnisty wyciek z nosa, któremu towarzyszy seryjne kichanie. Często po tylnej ścianie gardła spływa wydzielina. Oczy są zaczerwienione i łzawią, a powieki obrzmiałe. Osoby uczulone mogą odczuwać problemy z koncentracją, bóle głowy i ogólne rozbicie organizmu.
  • astmę oskrzelową – ekspozycja na pleśń A. alternata jest czynnikiem, który wzmaga występowanie świstów oraz astmy. Grzyb jest kojarzony z przypadkami ciężkiej astmy oskrzelowej oraz astmy atopowej.
  • zespół chorego budynku – znajdujące się w wilgotnych i niewentylowanych pomieszczeniach grzyby Aternaria są jednym z powodów tzw. Zespołu Chorego Budynku. Wśród objawów tej przypadłości należy wymienić katar, kaszel, zaburzenia pamięci i snu, objawy skórne i ze strony błon śluzowych, a także objawy przypominające astmę. Typowe dla Zespołu Chorego Budynku jest to, że objawy znikają po opuszczeniu pomieszczenia, w którym są grzyby.
  • wstrząs anafilaktyczny będący ostrą reakcją alergiczną lub niealergiczną obejmującą cały organizm. Cechą charakterystyczną jest nagłe obniżenie ciśnienia, które stanowi bezpośrednie zagrożenie życia.

Leczenie alergii polega przede wszystkim na zaprzestaniu ekspozycji na alergen. O ewentualnym wprowadzeniu leczenia farmakologicznego decyduje lekarz na podstawie wyników badań pacjenta. Oprócz unikania miejsc, w których stężenie alergenu jest wysokie, osoba uczulona powinna:

  • dbać o regularne wietrzenie pomieszczeń;
  • nie używać nawilżaczy powietrza;
  • usunąć rośliny doniczkowe z mieszkania;
  • łatwo psujące się owoce i warzywa przechowywać w lodówce;
  • szybko usuwać odpadki kuchenne;
  • unikać pomieszczeń, w których widoczna jest pleśń;
  • unikać prac w ogrodzie, zwłaszcza grabienia liści, przekopywania ziemi, sadzenia kwiatów;
  • unikać miejsc, które szczególnie upodobały sobie grzybów (piwnice, garaże, sauny, baseny, drewniane domki letnie)

Rodzice pytają o pleśń Alternaria

Co to jest Alternaria?

Alternaria to rodzaj grzybów, których zarodniki krążą zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynków. Ich rozwojowi sprzyja ciepło i wilgoć. Są silnym alergenem.

Jakie są objawy alergii na pleśń Alternaria?

Podstawowym objawem alergii na grzyby z gatunku Alternaria jest nieżyt nosa. Mogą mu towarzyszyć napady duszności, kichanie, uczucie drapania w gardle, a także zapalenie krtani.

Kiedy pyli Alternaria?

Alternaria pyli w miesiącach letnich. Największe stężenie zarodników odnotowuje się pomiędzy lipcem a wrześniem.

Źródła:
  • "Grzyby mikroskopowe (pleśniowe)" Dr med. Piotr Rapiejko
  • "Charakterystyka i taksonomia grzybów z rodzaju Alternaria" Rafał Ogórek, Elżbieta Pląskowska, Katarzyna Kalinowska
  • "Nie tylko alergeny: Alternaria alternata" Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Buczyłko

Dodaj komentarz

1 komentarzy: Alternaria [objawy uczulenia, okres pylenia]

  1. Są jeszcze grzyby i pleśnie w mieszkaniach przed którymi również trzeba się chronić, zwlaszcza w lazience gdzie wilgosc osadzajaca sie na scianach gromadzi te grzyby.

    Rodzice.pl - ciąża, poród, dziecko - poradnik dla Rodziców
    Logo