Konflikt Serologiczny [Tabela, Objawy, Leczenie, Zastrzyk]

Kiedy zachodzi konflikt serologiczny?

Sylwia ma grupę krwi A RhD-, a ja AB RhD+, Zuzi przypadła w udziale grupa krwi B RhD+. Ginekolog podczas pierwszej wizyty stwierdził, że zachodzi u nas ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego.
Konflikt, konflikt, konflikt… Przyznacie, że to bardzo źle nacechowane słowo. Pierwsze skojarzenie mam z konfliktem na Bliskim Wschodzie, a tam jest dużo krwi i śmierci. Dlatego słysząc słowo konflikt w kontekście ciąży zapadł u mnie blady strach.
Jak się potem okazało – niepotrzebny.

UWAGA 1: Jest to artykuł popularno-naukowy (zdecydowanie bardziej popularno niż naukowy). Staram się w nim opisać jak najbardziej przystępnie czym jest konflikt serologiczny.
Wpis był konsultowany z przyszłą Panią doktor, a zarazem przyszłą mamą Karoliną, której dziękuję za pomoc.
Jeśli szukacie bardziej naukowych informacji w tym temacie to Karolina podrzuciła mi dwa linki, które znajdziecie na końcu wpisu.

UWAGA 2:Poniższy wpis analizuje tylko przypadek konfliktu serologicznego w układzie Rh. Konflikt może wystąpić także w grupie krwi. Ten w układzie Rh jest bardziej popularny i mógł nas dotyczyć, dlatego na nim się skupiłem.

Na czym polega konflikt serologiczny?

W skrócie i uproszczeniu konflikt serologiczny to problem zdrowotny, którego podłożem jest posiadanie przez matkę przeciwciał reagujących na antygeny płodu. Jeśli dziecko posiada czynniki krwi po tacie, a te są inne niż u mamy to może dojść do konfliktu. I nie chodzi tu o grupę krwi, a o antygen D. Jedni go posiadają (RhD+), inni nie (RhD-).
Czy zatem na pierwszej randce (jeśli partner(ka) okazuje się osobą interesującą, a nie chce się tracić czasu) należy pytać o jego antygen D? Niekoniecznie, ale o tym za chwilę.

Podsumowując: konflikt serologiczny może wystąpić gdy dziecko dziedziczy czynniki krwi po tacie (posiada antygen D), a te są inne niż mamy (nie posiada antygenu D).

Konflikt serologiczny: Tabela

Poniżej znajdziesz tabelę ryzyka. Jest to moje uproszczenie i pokazuje wyłącznie konflikt serologiczny w układzie Rh. W żadnym materiale naukowym nie znajdziecie podobnej tabeli.

Kiedy następuje konflikt serologiczny?

Organizm mamy tak naprawdę wchodzi w konflikt z dzieckiem tylko wtedy jeśli ich krew się połączy. Najczęściej dzieje się to dopiero podczas porodu. Ciało mamy traktuje organizm dziecka jako ciało obce i próbuje z nim walczyć za pomocą przeciwciał. Dochodzi wtedy do choroby hemolitycznej.

Sprawdź: Czy plamienia pod koniec ciąży są niebezpieczne?

Konflikt serologiczny: skutki u dziecka

Skutki konfliktu serologicznego dzielą się na trzy grupy:

• Uogolniony obrzęk płodu, czyli najcięższe skutki konfliktu. Przy tej postaci schorzenia występuje zarówno obrzęk skóry, jak i tkanek podskórnych. Dodatkowo płyn przesiękowy może gromadzić się w jamie brzusznej. Niestety przy tej postaci schorzenia bardzo często do chodzi do śmierci płodu tuż po urodzeniu (w wyniku niewydolności krążeniowej) lub poronienia.
• Anemia, czyli utrzymanie dużej liczby przeciwciał w organizmie noworodka, które może trwać nawet do sześciu tygodni po porodzie. Powstaje na skutek niszczenia przez przeciwciała matki krwinek czerwonych dziecka. W przypadku ciężkiej anemii dziecko może mieć woskowy odcień skóry. Może także występować u niego powiększenie wątroby oraz śledziony.
• Ciężka żółtaczka hemolityczna – żółtaczka o ciężkim przebiegu. Nieleczona może doprowadzić do uszkodzenia mózgu (żółtaczka jąder podkorowych mózgu). W przypadku prawidłowego leczenia takie ryzyko nie występuje. Dodatkowo żółtaczka hemolityczna powoduje powiększenie śledziony oraz wątroby.

Ilość immunoglobulin we krwi matki oraz faza ciąży podczas której przeciwciała przenikną do płodu decyduje o tym jaka postać choroby się uaktywni i jakie będą jej objawy oraz skutki.

Objawy konfliktu serologicznego

Objawy przy ogólnym obrzęku i ciężkiej żółtaczce:

• żółte zabarwienie skóry – wywołane wyższym stężeniem bilirubiny,
• drgawki,
• wzmożone napięcie mięśni
• powiększenie wątroby oraz śledziony.

Objawy przy anemii:

• bladość,
• powiększenie wątroby oraz śledziony,
• duszności.

Konflikt serologiczny – leczenie

Jeśli kobieta ma grupę krwi RH-, a mężczyzna RH+ (tak jak u nas) to matce podaje się immunoglobulinę anty-D. Zapobiega to uczuleniu kobiety antygenami, których nie posiada.
Immunoglobulinę podaje się najczęściej tuż po porodzie. Czasami jednak stosuje się ją w ostatnich tygodniach ciąży.

Konflikt serologiczny a druga ciąża

Z racji tego, że jeśli (o ile w ogóle) do zetknięcia się krwi mamy z krwią dziecka dochodzi dopiero podczas porodu to organizm matki nie zdąży szybko wytworzyć przeciwciał. Nawet jeśli – to będą one na tyle słabe, że nie zaszkodzą dziecku. Dlatego prawie nigdy nie zdarza się by dochodziło do konfliktu serologicznego przy pierwszej ciąży.
W przypadku gdy kobieta ma grupę krwi RhD-, a mężczyzna RhD+ to tak jak wspomniałem wyżej przeprowadza się immuniazcję. Dlatego druga i każda kolejna ciąża są bezpieczne. Gorzej jeśli w czasie pierwszej ciąży doszło do uczulenia. Wtedy organizm kobiety wytworzy przeciwciała, a każda kolejna ciąża może być zagrożona.

Przeczytaj: Więcej o zastrzyku immunologicznym

Jak to było u nas?

Na szczęście nasz przypadek kwalifikował Sylwię do immunizacji. Czyli występował u nas najczęściej spotykany przypadek konfliktu (oprócz konfliktu w układzie Rh mogą występować także inne konflikty serologiczne).
Immunoglobulinę anty-D podano Sylwii w czasie porodu. Był to zastrzyk domięśniowy. Do uczulenia nie doszło. Zuzia urodziła się z piękną różową skórą. Nie było mowy ani o żółtaczce, ani o bladości.

Wszystko wskazuje na to, że kolejne ciąże także nie będą zagrożone, a konflikt serologiczny nie jest taki straszny, jak go malują.