Mononukleoza u dzieci: objawy i leczenie

Jakie są objawy mononukleozy u dzieci?

Powodujący mononukleozę wirus EBV po dostaniu się do organizmu zaczyna się mnożyć w śliniankach. Czas inkubacji wirusa wynosi o 30 do 50 dni i dopiero po tym czasie dostrzeżemy pierwsze objawy choroby. Mononukleoza u dzieci i młodzieży za względu na swoje objawy bywa mylona z przeziębieniem lub anginą. U dorosłych ma zdecydowanie cięższy przebieg. Na zarażenie wirusem EBV wskazuje m.in. utrzymująca się przez 2-3 tygodni wysoka gorączka, powiększenie węzłów chłonnych i silny ból gardła, któremu może towarzyszyć nalot na migdałkach. Trochę mniej oczywistym symptomem tej choroby jest powiększenie śledziony i wątroby oraz ból brzuszka. Mogą towarzyszyć mu przykry zapach z ust, niewyraźne mówienie, wysypka, katar, a także obrzęk powiek, nasady noska i łuków brwiowych.

Objawy mononukleozy:

• utrzymująca się nawet do 2 tygodni wysoka gorączka;
• powiększone i wrażliwe na dotyk węzły chłonne;
• ból gardła;
• powiększone migdałki z szarym nalotem;
• mdły zapach z ust;
• powiększona śledziona;
• bóle brzucha;
• opuchlizna na powiekach, nasadzie nosa lub łukach brwiowych;
• mogą pojawić się objawy żółtaczki;
• katar.

Co to za wirus?

Mononukleoza bywa nazywana “chorobą pocałunków”, ponieważ głównym źródłem zakażenia jest ślina. Wirusem Epsteina-Barr (w skrócie EBV) można zarazić się np. w szkole pijąc z jednej butelki lub w przedszkolu, gdzie dzieci biorą do buzi zabawki. Ze względu na sposób rozprzestrzeniania się, mononukleoza zakaźna najczęściej występuje u dzieci i młodzieży. U dorosłych choroba rozwija się znacznie rzadziej. Tym bardziej, że pojedyncze zachorowanie zapewnia odporność do końca życia.

Mononukleoza (angina monocytowa lub gorączka gruczołowa) jest dość popularną chorobą. Obecność przeciwciał świadczących o kontakcie z wirusem EBV stwierdza się u 96-99% dorosłych. Kontakt z wirusem nie zawsze kończy się chorobą. Czasami zakażenie przebiega bezobjawowo. W obu wypadkach wirus odpowiadający za zachorowania na mononukleozę pozostaje w organizmie ludzkim w postaci utajonej do końca życia.

Diagnoza i leczenie mononukleozy

Liczne i podobne do przeziębienia lub bakteryjnego zapalenia gardła objawy mononukleozy bywają mylące i utrudniają rozpoznanie choroby. W wyniku źle postawionej diagnozy lekarz może zdecydować się na podanie antybiotyku (ampicyliny lub jej pochodnej), na których chory zareaguje prawdopodobnie wysypką. Dlatego przy podejrzeniu zarażenia wirusem EBV należy wykonać badania krwi.

Wirus mononukleozy atakuje limfocyty B i zmienia ich wygląd. Wystarczy kilkuminutowe badanie krwi w laboratorium, by potwierdzić chorobę. Niestety zdarza się, że najprostszy test na mononukleozę daje zafałszowany wynik: potwierdza chorobę mimo jej braku lub nie wykazuje mononukleozy u osób chorych. Jeśli lekarz ma wątpliwości co do prawidłowości wyników, może zdecydować się na znacznie droższe, ale też zdecydowanie pewniejsze badanie: wykonanie profilu serologicznego. Badanie wykrywa przeciwciała wobec antygenów wirusa EBV.

Mononukleoza nie wymaga leczenia. To nie bakteria, więc nie zadziałają na nią antybiotyki. Chorobę leczy się jedynie objawowo. Można stosować Tantum Verde, który złagodzi ból gardła. Pomocne może być płukanie Septosanem. Lekarze zalecają też wprowadzenie lekkostrawnej diety, którą czasami należy stosować jeszcze przez dłuższy czas po ustąpieniu gorączki. W czasie mononukleozy chory jest bardzo osłabiony, również na skutek wysokiej gorączki. Do czasu unormowania się temperatury lepiej, by chory pozostał w łóżku. Przy gorączce wyższej niż 38,5 stopnia choremu należy podawać leki obniżającej gorączkę na bazie ibuprofenu lub paracetamolu. Nie wolno też dopuścić do odwodnienia. Chcąc złagodzić katar oraz ułatwić oddychanie można zastosować olejki eteryczne i należy zadbać o odpowiednie nawilżenie powietrza w pokoju chorej osoby.

Mononukleoza: rekonwalescencja i powikłania choroby

Osłabienie po chorobie może utrzymywać się nawet do pół roku. W tym czasie należy dbać o higieniczny tryb życia: wysypiać się i odpoczywać. Nie należy też przesadzać z wysiłkiem fizycznym. Tuż po przebytym zachorowaniu na mononukleozę należy uważać na urazy brzucha: powiększona śledziona wystaje bowiem spod ochronnego “płaszczyka” żeber i przy uderzeniu w brzuch może pęknąć. Pęknięcie śledziony objawia się silnym bólem w lewej górnej części brzucha. Pojawiają się też objawy wstrząsu, takie jak szybkie tętno, oblanie się potem, bladość, osłabienie, a nawet omdlenie.

“Zaniedbana” mononukleoza może prowadzić do dość poważnych następstw. Oprócz pęknięcia śledziony wśród powikłań choroby należałoby wymienić zapalenie mięśnia sercowego, problemy z drożnością dróg oddechowych, a jeśli wirus zaatakuje wątrobę, konsekwencją może być żółtaczka.

Mononukleoza: to WARTO wiedzieć:

• obecność przeciwciał świadczących o przebyciu mononukleozy stwierdza się u 96-99% populacji
• najłagodniej chorobę przechodzą dzieci
• chorobę wywołuje wirus EBV, który jest obecny w ślinie chorych osób. Wykrywa się go w ślinie nawet do pół roku od ustąpienia objawów.
• okres inkubacji wirusa to 30-50 dni
• jednokrotne zachorowanie wystarczy, by nabyć trwałą odporność na tę chorobę. Dotychczas nie wynaleziono jednak szczepionki na mononukleozę
• wirus EBV pozostaje w postaci utajonej w organizmie człowieka już na zawsze

Niestety mononukleozy zakaźnej u dziecka nie da się uniknąć dzięki szczepionce. Jedynym skutecznym antidotum jest częste mycie rączek oraz pilnowanie, by maluch nie wkładał niczego do buzi. A kiedy i w jaki sposób wy zorientowaliście się, że macie do czynienia z mononukleozą zakaźną u swojego dziecka?

Zobacz także: Dlaczego gorączka jest potrzebna?