Wstrząs mózgu u dziecka [objawy, rokowania, leczenie]

Wstrząs mózgu to uraz, który przytrafia się maluchom głównie podczas upadków z wysokości, nauki chodzenia czy szkolnych zabaw. Należy bacznie obserwować dziecko po urazie głowy, by móc w porę zauważyć niepokojące objawy. Co się do nich zalicza? Co robić w przypadku wstrząsu mózgu?

Najważniejsze w poniższym artykule:
  • Każdego roku z powodu urazów głowy umiera około 25 tys. dzieci.
  • Wstrząśnienie mózgu złożony proces patofizjologiczny zachodzący w mózgu, który został zapoczątkowany przez uraz. Zaburzenia czynności układu nerwowego są krótkotrwałe i ustępują samoistnie.
  • Do najczęstszych objawów wstrząśnienia mózgu zalicza się niepamięć wsteczną i zaburzenia orientacji.
  • Zaburzania orientacji mogą objawiać się jedynie mniejszą koncentracją, niezdolnością do logicznego myślenia oraz wykonania serii celowych ruchów.
  • Najczęstsze objawy wstrząsu mózgu u niemowląt i małych dzieci to senność, bladość i wymioty.

Wstrząs mózgu u dziecka

Wstrząs mózgu to potoczna nazwa urazu, fachowym określeniem jest wstrząśnienie mózgu. Oznacza ono krótkotrwałe zaburzenie prawidłowych czynności mózgu, którym nie towarzyszy uraz fizyczny ani zmiany w jego strukturze. Wstrząśnienie mózgu jest zazwyczaj następstwem urazu głowy. W przypadku ruchliwych, wszędobylskich maluchów poznających świat, nie jest o takie urazy trudno. Z kolei wstrząs mózgu u niemowlaka może mieć miejsce na wskutek upadku dziecka. Zdarza się, że maluszek stoczy się z łóżka lub z kanapy, wypadnie z wózka na wskutek jego przewrócenia się, czy nawet wyślizgnie się rodzicom z rąk podczas przenoszenia go. Do wstrząśnienia mózgu u niemowląt dochodzi najczęściej wtedy, gdy zaczynają one raczkować i uczą się chodzić. Wśród najczęstszych przyczyn urazów głowy u dzieci w wieku 2-5 lat wymienia się upadki oraz wpadki samochodowe. Większość małoletnich poszkodowanych nie była odpowiednio zabezpieczona pasami podczas przewożenia samochodem. W grupie wiekowej 6-12 lat wstrząs mózgu u dzieci często jest następstwem potrącenia przez samochód lub innych wypadków komunikacyjnych. Im starsze dziecko, tym większe prawdopodobieństwo wypadków podczas uprawiania sportów. Wśród najbardziej sprzyjających urazom głowy dyscyplin wymienia się koszykówkę, futbol amerykański, piłkę nożną oraz rugby.
Każdego roku na izby przyjęć z powodu urazu głowy zgłasza się około 600 000 dzieci, a 250 000 z nich jest przyjmowanych do szpitala. Jednocześnie uszkodzenia mózgu są najczęstszą przyczyną śmierci dzieci w wyniku urazu (ok. 25 000 dzieci rocznie). Szacuje się, że 1/3 osób po urazach głowy średniego lub znacznego stopnia ma problemy neurologiczne lub psychologiczne.

Objawy wstrząsu mózgu u dziecka

Anatomia mózgu dziecka i niemowlęcia znacząco różni się od anatomii mózgu dorosłego, a różnice te w istotny sposób wpływają na objawy wstrząsu mózgu u dzieci i niemowląt oraz na rokowania. Niemowlęta charakteryzują się dużą w stosunku do reszty ciała głową , a ich czaszka jest w pierwszych miesiącach słabo podtrzymywana przez mięśnie szyi. Co więcej małe dzieci mają przesunięty środek ciężkości ciała, przez co są bardziej podatne na urazy głowy przy upadkach. Cienka czaszka niemowląt łatwo ulega odkształceniom i nie zapewnia właściwej ochrony podczas urazów.Jest też podatna na złamania.
Wstrząśnienie mózgu u dzieci jest jednym z najczęstszych następstw urazów. To pourazowe zaburzenie stanu świadomości może, ale nie musi łączyć się z utratą świadomości. Najczęstsze objawy wstrząsu mózgu u dzieci to niepamięć wsteczna i zaburzenia orientacji. Te drugie mogą objawiać się jedynie mniejszą koncentracją, niezdolnością do wykonania serii celowych ruchów czy do logicznego myślenia. U niemowląt i bardzo małych dzieci zdarza się, że jedynymi objawami wstrząśnienia mózgu są bladość, senność i wymioty.

Pierwsze objawy wstrząsu mózgu u dziecka:

  • zawroty głowy,
  • ból głowy,
  • utrata świadomości,
  • nudności i wymioty.

Wstrząs mózgu – objawy u dzieci po kilku dniach lub tygodniach:

  • uporczywy ból głowy,
  • zawroty głowy,
  • zaburzenia koncentracji,
  • zaniki pamięci,
  • męczliwość,
  • rozdrażnienie,
  • nietolerancja jasnego światła,
  • nietolerancja głośnych dźwięków,
  • dzwonienie w uszach,
  • stany lękowe,
  • stany depresyjne,
  • zaburzenia snu.

Wstrząśnienie mózgu pierwszego i drugiego stopnia

Objawy wstrząśnienia mózgu u dziecka wskazują na to, jak poważny to był uraz. Zazwyczaj maluch po silnym uderzeniu się w głowę doznaje wstrząśnienia mózgu pierwszego stopnia. Jest oszołomiony, przez parę minut może być rozkojarzony, sprawiać wrażenie, jakby chwilowo stracił pamięć i był nieobecny, kręci mu się w głowie, może odczuwać nudności. Często dziecko po tego typu urazie jest senne. Wśród innych objawów wstrząśnienia mózgu wyróżnia się:

  • brak reakcji źrenic na światło
  • różne reakcje źrenic na światło
  • krew płynąca z nosa lub z uszu
  • opóźnione reakcje ruchowe

Wymienione wyżej objawy są krótkotrwałe, zazwyczaj trwają maksymalnie do godziny. Zdarza się również, że z początku łagodne objawy po dobie lub nawet 48 godzinach zaostrzają się. Niepokój rodziców powinien wzbudzić długotrwały płacz malucha.
Poważniejsze wstrząśnienie mózgu drugiego stopnia objawia się utratą przytomności. Zazwyczaj trwa ona kilkanaście minut, ale może się zdarzyć, że wydłuży się aż do 6 godzin, co jest granicznym czasem dla zwykłego wstrząśnienia mózgu. Dłuższy brak przytomności może oznaczać poważny wstrząs trzeciego stopnia. Towarzyszą mu często drgawki, przyspiesza puls, skóra dziecka pokrywa się potem, a jednocześnie temperatura ciała spada.

Wstrząśnienie mózgu u dziecka: postępowanie

Jeżeli urazowi głowy nie towarzyszyła utrata przytomności, należy malucha bacznie obserwować przez kilka następnych dni. Gdy pierwsze oszołomienie mija po kilkudziesięciu minutach, a dziecko funkcjonuje normalnie, oznacza to zazwyczaj, że nie ma się czym martwić. Jeżeli jednak pojawiają się silne nudności lub wymioty, nawet w przypadku braku utraty świadomości należy udać się z maluchem na ostry dyżur. Wizyta tam lub wezwanie pogotowia są również niezbędne, gdy dziecko straciło przytomność, nieustannie płacze, ma duże problemy z dojściem do siebie, a także gdy jego źrenice nie reagują na światło. Należy pamiętać, że objawy wstrząśnienia mózgu u dziecka mogą wystąpić nawet po kilku dniach, dlatego kluczowe jest uważne obserwowanie dziecka.

Wstrząs mózgu u dziecka: powikłania

Dobrą wiadomością dla rodziców dziecka, które przeżyło wstrząśnienie mózgu jest to, że objawy tego zdarzenia mijają z czasem samoistnie. Dolegliwości mogą być jednak uciążliwe, ponieważ wiążą się z obniżoną koncentracją dziecka, bólami oraz zawrotami głowy nawet przez kilka miesięcy od chwili urazu. Wstrząśnienia mózgu nie wolno bagatelizować, ponieważ istnieje prawdopodobieństwo nastąpienia po nim wylewu krwi do przestrzeni podpajęczynówkowej.

Wstrząs mózgu u dziecka: leczenie

Po przeżyciu wstrząśnienia mózgu, dziecko powinno mieć zapewnione warunki do odpoczynku psychicznego oraz fizycznego. Nie powinno przez kilka dni chodzić do szkoły, odrabiać lekcji, ale też oglądać telewizji, korzystać z komputera czy telefonu. Dziecku można podać Paracetamol i obserwować je w domu. To, kiedy dziecko może wrócić do uprawiania sportu po urazie głowy, zależy od stopnia urazu i wynosi odpowiednio:

  • 1 tydzień przy wstrząśnieniu wielokrotnym 1 stopnia;
  • 1 tydzień przy wstrząśnieniu 2. stopnia;
  • 2 tygodnie przy wstrząśnieniu wielokrotnym 2. stopnia;
  • 1 tydzień przy wstrząśnieniu 3 stopnia z krótką utratą przytomności;
  • 2 tygodnie przy wstrząśnieniu 3 stopnia z dłuższą niż 1 minuta utratą przytomności;
  • co najmniej 4 tygodnie przy wielokrotnym wstrząśnieniu 3. stopnia.

Rodzice pytają o wstrząs mózgu u dziecka

Jakie są objawy wstrząsu mózgu u dziecka?

Wstrząśnienie mózgu może, ale nie musi łączyć się z utratą świadomości u dziecka. Najbardziej specyficznymi objawami są zaburzenia orientacji przejawiające się m.in. w braku możliwości powtórzenia sekwencji ruchów oraz niepamięć wsteczna. Mogą im towarzyszyć m.in. nudności i wymioty, ból i zawroty głowy oraz senność.

Jakie są objawy wstrząsu mózgu u niemowlaka?

U bardzo małych dzieci najczęściej występują wymioty, bladość i senność. Niepokój rodziców powinien wzbudzić też ciągły płacz niemowlaka.

Po jakim czasie występują objawy wstrząsu mózgu u dzieci?

Pierwszym objawem wstrząsu mózgu może być utrata przytomności. W ciągu godziny od upadku pojawiają się kolejne symptomy, do których zalicza się zawroty i ból głowy oraz nudności i wymioty. Nawet po kilku dniach lub tygodniach od wstrząśnienia mózgu u dziecka obserwujemy następujące objawy:

  • uporczywy ból głowy,
  • zawroty głowy,
  • zaburzenia koncentracji,
  • zaniki pamięci,
  • męczliwość,
  • rozdrażnienie,
  • nietolerancja jasnego światła,
  • nietolerancja głośnych dźwięków,
  • dzwonienie w uszach,
  • stany lękowe,
  • stany depresyjne,
  • zaburzenia snu.

Ile trwa rekonwalescencja po wstrząsie mózgu?

To zależy od stopnia wstrząśnienia mózgu. Rekonwalescencja dziecka może trwać od jednego do kilku tygodni.

Źródła:
  • "Dziecko po urazach odniesionych podczas uprawiania sportu – postępowanie w gabinecie pediatry" Jordan D. Metzl, MD
  • "Przypadkowe urazy głowy u dzieci" Gary B. Zuckerman, Edawrd E. Conway Jr.
Rodzice.pl - ciąża, poród, dziecko - poradnik dla Rodziców
Logo