Andropauza – objawy psychiczne i fizyczne męskiego klimakterium

Andropauza czyli menopauza u mężczyzn

Co to jest andropauza? Zgodnie z definicją medyczną, andropauza (inaczej określana jako przekwitanie u mężczyzn lub męskie klimakterium) to szereg przemian zachodzących w organizmie mężczyzny między innymi na skutek niewydolności hormonalnej jąder i obniżenia się poziomu testosteronu. W trakcie klimakterium u mężczyzn obserwuje się również obniżenie poziomu DHEA, estronu, estradiolu, hormonu wzrostu oraz melatoniny. Wszystko to powoduje wystąpienie szeregu objawów typowych dla procesu jakim jest andropauza Wiek, w którym się ona rozpocznie nie jest jednak oczywisty, wiele bowiem zależy od kondycji i stanu zdrowia mężczyzny, predyspozycji genetycznych, a także czynników zewnętrznych.

Tak naprawdę poziom hormonów płciowych, w tym przede wszystkim testosteronu, u mężczyzn zmniejsza się już od momentu ukończenia 30 lat. Jest to jednak bardzo powolny spadek, mniej więcej o 1% w skali roku. Udowodniono, że przekwitanie u mężczyzn przyspieszają takie czynniki jak:

• brak aktywności fizycznej,
• dieta bogata w cukier i żywność wysoko przetworzoną oraz tłuszcze zwierzęce,
• nadużywanie alkoholu,
• palenie papierosów,
• choroby metaboliczne, tj. nadciśnienie, miażdżyca czy cukrzyca.

W związku z tym u jednych objawy andropauzy u mężczyzny stają się widoczne jeszcze przed 50-tym rokiem życia, u innych dopiero w okolicach 60 lat. Co ważne, w przeciwieństwie do menopauzy, andropauza nie oznacza końca okresu rozrodczego u mężczyzny. Choć może się z nią wiązać nieznacznie obniżenie ilości plemników czy też zmniejszenie popędu płciowego, mężczyzna dalej jest zdolny do zapłodnienia kobiety, praktycznie aż do końca swojego życia.

Andropauza u mężczyzn – objawy

Jak już zostało wspomniane, moment kiedy wystąpi menopauza u mężczyzn to cecha indywidualna, zależna od wielu czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Jednak gdy pojawią się pierwsze objawy andropauzy, trudno ich nie zauważyć. Jeśli chodzi o okres przekwitania u mężczyzn i towarzyszące mu objawy fizyczne, możemy spotkać się z:

• obniżoną wydolnością organizmu (zadyszki po wykonaniu prostych czynności, przyspieszone tętno),
• zaburzeniami erekcji, a nawet impotencją czyli brakiem wzwodu,
• spadkiem libido,
• zmniejszoną odpornością organizmu,
• zaparciami,
• problemami ze snem,
• nocnymi uderzeniami gorąca i nadmierną potliwością,
• bólami kręgosłupa, spowodowanymi zmniejszeniem gęstości kości,
• zanikiem mięśni,
• łysieniem,
• problemami z pamięcią,
• wzrostem lub wręcz przeciwnie spadkiem masy ciała,
• odkładaniem się tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha,
• zmniejszeniem grubości skóry i ilości znajdującego się na niej owłosienia,
• przerostem prostaty, skutkującym m.in. problemami z oddawaniem moczu.

Lekarz diagnozuje andropauzę przede wszystkim na podstawie dolegliwości zgłaszanych przez pacjenta i po wnikliwie przeprowadzonym wywiadzie lekarskim. Jego uzupełnieniem mogą być badania laboratoryjne, obejmujące ocenę poziomu wybranych hormonów płciowych w organizmie. Ile trwa kryzys wieku średniego? To również jest kwestią bardzo indywidualną. Choć spora część objawów z czasem ustępuje, sam proces andropauzy tak naprawdę będzie trwał u mężczyzny aż do końca życia. Istnieje jednak niewielki odsetek mężczyzn, u których pomimo zaawansowanego wieku w ogóle nie obserwuje się objawów andropauzy.

Andropauza – objawy psychiczne

Przekwitanie u mężczyzn to nie tylko okres zmian zachodzących w organizmie pod kątem biologicznym, ale również wiele przemian psychologicznych. Jakie są objawy przekwitania u mężczyzn pod względem mentalnym? Wśród nich z pewnością należy wymienić:

• pogorszenie samopoczucia,
• huśtawki nastrojów,
• częste stany depresyjne,
• nadpobudliwość,
• rozdrażnienie,
• nerwicę,
• stany lękowe,
• problemy z koncentracją.

To właśnie ich wystąpienie najczęściej skłania mężczyzn do udania się do lekarza i podjęcia leczenia. W zależności od stopnia nasilenia, skutki andropauzy można łagodzić zarówno naturalnymi suplementami jak i środkami farmakologicznymi.

Andropauza – leczenie testosteronem

Każdy mężczyzna, który zauważy u siebie objawy andropauzy powinien skonsultować się z lekarzem. Ten na podstawie badań laboratoryjnych oraz wnikliwego wywiadu lekarskiego (obejmującego m.in. kwestionariusz ADAM) potwierdzi, że to właśnie klimakterium męskie i zadecyduje o dalszym postępowaniu terapeutycznym.

Wspomniany kwestionariusz to bardzo przydatne narzędzie. Zawiera pytania monitorujące typowe dla procesu jakim jest andropauza dolegliwości, m.in. problemy z erekcją, siłą mięśniową, ogólnym samopoczuciem i energią, koncentracją oraz aktywnością ruchową. To w dużej mierze na podstawie tego testu oraz podstawowych badań laboratoryjnych (morfologia, mocz, OB, PSA) lekarz podejmuje decyzję o wdrożeniu leczenia farmakologicznego.

Jeśli chodzi o leczenie andropauzy najpopularniejszym rozwiązaniem jest terapia hormonalna, opierająca się na preparatach zawierających testosteron. Regularnie zażywane leki na andropauzę, zarówno w formie tabletek, plastrów jak i zastrzyków, pozwalają wyrównać poziom tego hormonu płciowego w organizmie mężczyzny. Tym samym poprzez zmniejszenie nasilenia objawów andropauzy poprawie ulega nie tylko samopoczucie pacjenta, ale również ogólny stan zdrowia. Podwyższenie poziomu testosteronu pozwala bowiem na:

• przywrócenie prawidłowego poziomu libido i poprawę sprawności seksualnej,
• wzmocnienie mięśni i utrzymanie prawidłowej ich masy,
• obniżenie poziomu złego cholesterolu,
• zwiększenie gęstości kości,
• poprawę jakości snu.

Tak jak każda terapia hormonalna, również leczenie testosteronem powinno być przeprowadzane pod kontrolą lekarza, najlepiej urologa lub androloga, który dobierze optymalne dawki i zadba o to by efekty leczenia pojawiły się w możliwie jak najkrótszym czasie. Przed wdrożeniem leczenia niezbędne jest wykonanie szeregu badań, w tym m.in. palpacyjnego badania gruczołu krokowego, a niekiedy nawet jego biopsji. Hormonalna terapia zastępcza niesie ze sobą bowiem duże ryzyko powikłań i niekorzystnych skutków ubocznych, takich jak np. przyspieszony rozrost prostaty, a nawet przyspieszenie procesu.

Wskazaniem do zastosowania terapii preparatami zawierającymi testosteron jest przede wszystkim spadek jego poziomu we krwi. Dlatego też nie w każdym przypadku, kiedy zostanie stwierdzona andropauza, leki hormonalne powinny być zażywane. Z pewnością przeciwwskazaniem do ich stosowania są:

• nadciśnienie,
• rak prostaty,
• rak sutka,
• problemy hematologiczne tj. czerwienica prawdziwa,
• choroby metaboliczne (cukrzyca, miażdżyca).

W związku z tym leki hormonalne bez recepty, przeznaczone do łagodzenia skutków andropauzy, nie są w Polsce dostępne.

Inne leki hormonalne przy andropauzie

Hormonalna terapia zastępcza może również obejmować przyjmowanie preparatów zawierających dehydroepiandrosteron, który łatwo ulega przekształceniu do testosteronu, ale powoduje zdecydowanie mniej skutków ubocznych. Wpływa on korzystnie między innymi na strukturę kości, wzmocnienie mięśni, a także obniża poziom cholesterolu oraz tkanki tłuszczowej, co prowadzi do zmniejszenia ryzyka wystąpienia miażdżycy. DHEA dodatkowo wpływa korzystnie na popęd płciowy i potencję, poprawiając tym samym samopoczucie mężczyzny.

W uzasadnionych przypadkach zaleca się również stosowanie hormonu wzrostu, którego działanie obejmuje praktycznie cały organizm. Regularne przyjmowanie somatotropiny poprawia odporność, sprzyja utrzymaniu prawidłowej masy ciała i ciśnienia krwi, poprawia pracę płuc oraz serca, a także zapobiega osteoporozie poprawiając gęstość kości. Hormon wzrostu minimalizuje również psychiczne objawy andropauzy, zmniejszając agresję i nerwowość.

Przekwitanie u mężczyzn – alternatywne metody leczenia

Ze względu na spore ryzyko wystąpienia przy terapii hormonalnej poważnych skutków ubocznych, jeśli przekwitanie u mężczyzn nie powoduje mocno nasilonych objawów, lekarz może zaproponować leczenie zachowawcze. Polega ono na stosowaniu preparatów zmniejszających konkretne dolegliwości. Konieczne jest więc w tym przypadku niejednokrotnie stosowanie kilku różnych leków, które np. łagodzą przerost prostaty, stabilizują nastrój, ułatwiają zasypianie, czy też korzystnie wpływają na potencję. Jednym z nich jest melatonina, która nie tylko ułatwia zasypianie ale również wzmacnia odporność, zmniejsza rozrost prostaty oraz poprawia libido i potencję.

Zwłaszcza początkowe lata przejściowe u mężczyzny to okres, kiedy objawy andropauzy są stosunkowo łagodne i nie wymagają drastycznych działań. Statystyki pokazują, że przekwitanie mężczyzny tylko w 10% przypadków od razu wymaga leczenia hormonalnego. U pozostałych osób można spróbować m.in. leczenia naturalnego, obejmującego przede wszystkim preparaty ziołowe. Podobnie jak w przypadku leczenia zachowawczego, nie ma tu jednego uniwersalnego lekarstwa.

Jednym z powszechnie stosowanych naturalnych środków przy andropauzie jest korzeń maca, która podobnie jak suplementy zawierające L-argininę wpływa korzystnie na libido i potencję. Korzystne działanie wykazują również preparaty zawierające minerały takie jak cynk i selen. Objawy andropauzy łagodzą ponadto suplementy zawierające wyciąg z pokrzywy oraz żeń-szenia. Jednak aby ich działanie mogło być widoczne, konieczna jest jednocześnie modyfikacja stylu życia, obejmująca m.in. rezygnację z używek oraz regularną aktywność fizyczną.

Nie należy również zapominać o odpowiednio zbilansowanej diecie, bogatej w warzywa i owoce, która pomoże zminimalizować ryzyko pojawienia się nadwagi i odkładania się tkanki tłuszczowej na brzuchu. To właśnie takie małe zmiany w naszym codziennym życiu w dużym stopniu wpływają na to, że andropauza staje się dużo mniej uciążliwa i nie wymaga specjalistycznego leczenia.

Rodzice pytają:

Jak długo trwa andropauza u mężczyzn?

Menopauza u mężczyzn nie ma końcowego etapu. Trwa ona do końca życia. Testosteron u mężczyzn stale spada, ale nie oznacza on zakończenia możliwości rozrodczych.

Jakie witaminy przy andropauzie?

Męską erekcję w czasie andropauzy wspomaga witamina C. Zachowanie odpowiedniego poziomu testosteronu można wspomagać również spożywają orzechy włoskie lub migdały. Trzeba jednak spożywać je systematycznie – najlepiej garstkę dziennie.