Cykl menstruacyjny kobiety zasadniczo składa się z czterech etapów:
- menstruacji
- fazy folikularnej
- owulacji
- fazy lutealnej
Początek cyklu zaczyna się prawie od… końca? Za pierwsze dni cyklu miesięcznego uznajemy bowiem początek krwawienia. Jak wiemy, długość krwawienia jest dość indywidualną sprawą. Jedne z nas krwawią 3 dni, inne po 4 dniach mają dzień wytchnienia po czym przez kolejne dwa „okres” wraca, u jeszcze innych czas krwawienia trwa 7 dni. Podczas początkowych dni cyklu następuje złuszczanie się endometrium (błony śluzowej macicy).
Kolejnym etapem jest faza folikularna (faza wzrostowa, proliferacyjna). W tym okresie macica się regeneruje, dojrzewa pęcherzyk Graffa, który stymuluje macicę do produkcji śluzu szyjkowego. Około 14 dnia cyklu pęcherzyk Graffa pęka, pozostałe resztki tworzą ciałko żółte. Jest to czas owulacji, podczas której – jeżeli w pobliżu znajdują się plemniki może dojść do zapłodnienia. Po tym dniu rozpoczyna się faza lutealna.
Co to jest faza lutealna?
Faza lutealna, inaczej faza ciałka żółtego rozpoczyna się z końcem owulacji. Jest to czas działania progesteronu. Podczas trwania tej fazy błona śluzowa macicy przygotowuje się do przyjęcia zapłodnionego jajeczka i gromadzi wewnątrz zapasy (składniki odżywcze). W tej fazie następuje najwięcej zmian. Dzieli się ona na kilka etapów, podczas których zmienia się wydzielanie progesteronu, zmniejsza się ilość estrogenu we krwi. Wydzielanie progesteronu jest zależne od hormonu luteinizującego LH regulowanego przez przysadkę mózgową.
W początkowym etapie fazy lutealnej z pękniętego pęcherzyka Graffa formowane jest ciałko żółte, powoli następuje proces waskularyzacji ciałka żółtego (tworzenia się wakuoli w komórce. Po ok 8-9 dniach organizm orientuje się czy doszło do zapłodnienia czy też nie. Jeżeli jajeczko nie zostało zapłodnione wówczas następuje nagły spadek poziomu progesteronu we krwi co skutkuje pojawieniem się krwawienia (cykl zaczyna się od początku).
Sprawdź: Czy istnieją odczuwalne objawy zapłodnienia?
Co robi progesteron podczas fazy lutealnej?
Progesteron wpływa na wzrost temperatury ciała kobiety. Umożliwia implantację zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy. Progesteron może powodować gromadzenie się wody w organizmie (obrzęki) oraz powiększenie i bolesność piersi. Zmiany te są często obserwowane u kobiet i definiowane jako zespół napięcia przedmiesiączkowego. Wyobraźmy sobie co się dzieje w naszym organizmie – jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia, zorientowany organizm gwałtownie przekierunkowuje produkcję hormonów. „Przygotowana”, dobrze odżywiona i ukrwiona macica, bez zapłodnionej komórki jajowej ponownie musi zacząć się złuszczać.
Zmiany, które kobieta może zaobserwować podczas fazy lutealnej:
- wzrost temperatury ciała (36,9 – 37,2 stopni Celsjusza)
- zmiana konsystencji śluzu (nie jest przeźroczysty, mniej się ciągnie i jest mniej obfity)
Faza lutealna a płodność
Podczas fazy lutealnej kobieta jest okresowo niepłodna. Trzeba jednak wziąć pod uwagę kilka czynników:
- Okres względnej płodności trwa na około kilka dni przed oraz kilka dni PO owulacji ( według badań większe jest prawdopodobieństwo zajścia w ciąże przed owulacją niż po). Oznacza to, że jeżeli dojdzie do stosunku przykładowo dzień po owulacji, to mimo iż teoretycznie rozpoczęła się już faza lutealna może dojść do zapłodnienia. Ocenia się, że okres bezwzględnej niepłodności (największe prawdopodobieństwo, że nie dojdzie do zapłodnienia) występuje od 3-4 dnia fazy ciałka żółtego.
- U kobiet poszczególne fazy cyklu mogą się nieco różnić pod względem długości trwania poszczególnego etapu. Oznacza to, że nawet jeżeli trafiło Ci się, że razem ze swoją przyjaciółką dostałyście ”okres” w tym samym czasie nie świadczy to o tym, iż kolejne etapy menstruacji będą trwały tyle samo. Pomimo, e cały cykl u jednej i u drugiej trwa 28 dni.
- Faza lutealna powinna trwać tyle samo dla danej kobiety. Najczęściej u kobiet faza ta trwa 14 dni. Długość fazy lutealnej jest jednak różna dla różnych kobiet, nie powinna trwać krócej niż 10 dni, ani dłużej niż 16 dni.
- Na długość fazy lutealnej wpływa wiele czynników; zaburzenia snu, zmiany klimatu, stres, zmiana diety, duża redukcja masy ciała, leki, choroba, stosowanie tabletek antykoncepcyjnych, zmiana aktywności fizycznej.
Jeżeli planujemy ciążę lub też stosujemy antykoncepcję naturalną (tzn. metoda kalendarzyka) musimy pamiętać o tym, że niezbędna jest długoterminowa obserwacja zmian zachodzących w naszym ciele. Zwłaszcza, gdy dopiero zaczynami „ przygodę” z kalendarzykiem, powinnyśmy mierzyć sobie codziennie rano temperaturę i zapisywać o ile i kiedy wzrasta, a kiedy maleje. Największy ok. 0,5 stopniowy wzrost temperatury powinien świadczyć o owulacji (najbardziej płodnym dniu).
Zaburzenia długości fazy lutealnej
Zdarza się, że długość fazy lutealnej jest inna niż powinna. Może stać się to przyczyną niepłodności lub też problemów z utrzymaniem ciąży w początkowych etapach.
Jeżeli dojdzie podczas owulacji do zapłodnienia, wówczas zapłodnione jajeczko wędruje do błony macicy celem zagnieżdżenia. Ocenia się, że „ podróż” ta trwa około 10 dni. Jeżeli więc okres fazy lutealnej trwa krócej niż 10 dni może dojść do spadku poziomu progesteronu charakterystycznego dla końcowych dni fazy lutealnej) i początku złuszczania się błony macicy.
Dla prawidłowego funkcjonowania cyklu menstruacyjnego kobiety, zwłaszcza fazy lutealnej istotne wydaje się być prowadzenie odpowiedniego stylu życia i diety. Wysypianie się, regularne posiłki, unikanie tłuszczów zwierzęcych, żywności przetworzonej. Dieta bogata w witaminę B6, magnez oraz wapń jest rekomendowana dla Pań ze stwierdzonymi zaburzeniami fazy lutealnej.
