Ginekomastia, czyli powiększenie gruczołów piersiowych u mężczyzn, to dosyć częsta przypadłość, która może mieć różne przyczyny i dotykać mężczyzn i chłopców w różnym wieku. Występuje dosyć często u chłopców w okresie dojrzewania, jednak zdarza się również u starszych mężczyzn. Ginekomastię leczy się zazwyczaj przyczynowo, a leczenie chirurgiczne jest przeprowadzane jedynie w wyjątkowych sytuacjach.
Ginekomastia: jakie są jej przyczyny?
Ginekomastia może mieć różne przyczyny w zależności od jej charakteru. Wyróżnia się ginekomastię o charakterze patologicznym, czyli związaną z jakimś schorzeniem albo ginekomastię o charakterze fizjologicznym. W wielu przypadkach ginekomastia jest spowodowana zachwianiami poziomu hormonów męskich i żeńskich w organizmie mężczyzny. Jeżeli w okresie dojrzewania poziom estrogenu u chłopców jest podwyższony i zbyt wysoki w stosunku do poziomu testosteronu, gruczoły piersiowe mogą się powiększać. Taki stan jest zazwyczaj tymczasowy i ustępuje bez konieczności podejmowania leczenia, zwykle w ciągu kilku miesięcy. Ginekomastia o charakterze fizjologicznym może być również spowodowana nadwagą lub otyłością.
Jeżeli chodzi o ginekomastię o charakterze patologicznym, może być ona spowodowana różnymi chorobami, na skutek których dochodzi do zwiększenia poziomu estrogenu we krwi. Choroby, które mogą skutkować ginekomastią, to na przykład choroby nowotworowe, zwłaszcza nowotwory jąder, nadnerczy, a także ośrodkowego układu nerwowego. Choroby nienowotworowe, które w niektórych przypadkach powodują ginekomastię, to między innymi przerost nadnerczy.
Inną przyczyną ginekomastii jest choroba zwana hipogonadyzmem. Jest to choroba prowadząca do zmniejszenia ilości wytwarzanych męskich hormonów płciowych (androgenów). Inną przyczyną przerostu gruczołów piersiowych u mężczyzn są choroby metaboliczne, na przykład nadczynność tarczycy, które powodują zwiększenie wytwarzanie białka w wątrobie, a to prowadzi do zwiększenia wiązania męskich hormonów we krwi. Ginekomastia może występować również u mężczyzn, którzy cierpią na przewlekłe choroby nerek i wątroby, które wpływają na zaburzenia przemiany hormonów płciowych.
Ginekomastia wbrew pozorom dotyka również mężczyzn w starszym wieku, nie tylko chłopców w okresie dojrzewania. W przypadku starszych mężczyzn ginekomastia jest związana zazwyczaj z naturalnymi procesami starzenia, które prowadzą do zmniejszenia poziomu męskich hormonów. Czasami ginekomastia jest wywołana przyjmowaniem leków. Substancje, jakie mogą spowodować pojawienie się przerostu gruczołów piersiowych, to między innymi leki stosowane w przypadku grzybicy (np. ketokonazol), leki na arytmię serca oraz nadciśnienie (werapamil, enarapryl), a także leki stosowane w trakcie terapii chorób dwunastnicy oraz choroby wrzodowej (ranitydyna, omeprazol).
Ginekomastia: objawy i diagnostyka
Objawy ginekomastii są zwykle wyraźnie widoczne, ponieważ choroba ta objawia się powiększonymi gruczołami sutkowymi. W niektórych przypadkach powiększeniu gruczołów piersiowych towarzyszą również inne objawy, takie jak na przykład bolesność piersi.
Pierwszym krokiem w diagnozowaniu ginekomastii powinien być dokładny wywiad lekarski, podczas którego lekarz spróbuje rozpoznać przyczynę choroby. Ważną kwestią jest wiek pacjenta, ponieważ w wielu przypadkach ma on znaczący wpływ na możliwą przyczynę oraz sposób leczenia ginekomastii. Podczas wywiadu należy poinformować lekarza o tym, kiedy wystąpiły pierwsze objawy ginekomastii oraz czy oprócz powiększenia gruczołów piersiowych występują inne dolegliwości. W większości przypadków po wywiadzie lekarskim zleca się badania laboratoryjne, takie jak morfologia krwi, określenie poziomu testosteronu, próby nerkowe, próby wątrobowe, określenie poziomu TSH, LH oraz FSH, a także testy, które pozwalają wykluczyć lub potwierdzić występowanie w organizmie markerów nowotworowych. Oprócz badań krwi, wykonuje się badania obrazowe, takie jak USG gruczołów piersiowych oraz USG jamy brzusznej, a jeżeli zajdzie taka konieczność przeprowadzane są również takie badania jak tomografia komputerowa jamy brzusznej oraz klatki piersiowej i rezonans magnetyczny głowy.
Leczenie operacyjne w przypadku ginekomastii przeprowadzane jest tylko w wyjątkowych sytuacjach, gdy mimo leczenia przyczyny, powiększone gruczoły piersiowe nie ulegają zmniejszeniu.
Ginekomastia: leczenie
Leczenie ginekomastii jest uzależnione od przyczyny choroby. W większości przypadków na początku należy postarać się zlikwidować przyczynę, a dopiero później można podejmować kroki, które mają na celu usunięcie przerostu gruczołów (o ile nie ustąpi on samoistnie). W związku z tym, w przypadku ginekomastii związanej z przyjmowaniem określonej grupy leków, o ile to możliwe, należy zrezygnować z ich przyjmowania albo zastąpić je innymi. Jeśli ginekomastia jest jednym ze skutków choroby nowotworowej, pierwszym krokiem powinno być podjęcie leczenia onkologicznego. Podobnie, jeżeli przyczyną ginekomastii są choroby nerek, wątroby albo tarczycy, w pierwszej kolejności należy podjąć kroki mające na celu poprawę funkcjonowania tych narządów. Jeśli ginekomastia jest związana z zaburzeniami poziomu hormonów płciowych, należy podjąć leczenie hormonalne. W takich przypadkach mężczyznom zaleca się przyjmowanie testosteronu albo leków, które hamują aktywność estrogenu. Gdy przyczyną ginekomastii jest otyłość, jedynym wyjściem jest pozbycie się dodatkowych kilogramów, stosowanie zdrowej diety oraz zwiększenie aktywności fizycznej.
Leczenie operacyjne w przypadku ginekomastii przeprowadzane jest tylko w wyjątkowych sytuacjach, gdy mimo leczenia przyczyny, powiększone gruczoły piersiowe nie ulegają zmniejszeniu. Zabiegi chirurgiczne wykonuje się również w przypadkach, gdy ginekomastia ma charakter fizjologiczny, czyli nie wiąże się z żadną chorobą, i nie mija samoistnie, na przykład po ukończeniu przez chłopców okresu dojrzewania. Trzeba zaznaczyć, że ginekomastii nie leczy się operacyjnie w przypadku, gdy jest ona spowodowana otyłością.
Operację, którą przeprowadza się w przypadku ginekomastii wykonuje się w znieczuleniu ogólnym i polega ona na usunięciu nadmiarowej tkanki tłuszczowej oraz gruczołowej z okolic brodawki sutkowej. W niektórych przypadkach, gdy ginekomastia jest bardzo zaawansowana, ze względów estetycznych, oprócz usunięcia tkanki tłuszczowej i gruczołowej, usuwany jest również nadmiar skóry, dzięki czemu możliwy jest powrót do prawidłowego wyglądu klatki piersiowej. Powikłania po zabiegu występują niezwykle rzadko, a możliwe niepożądane skutki zabiegu to między innymi infekcja, krwawienie, uszkodzenia skóry albo gromadzenie się płynu w miejscu, w którym wykonywana była operacja. U niektórych mężczyzn po operacji ginekomastii występuje drętwienie brodawki sutkowej albo nawet utrata czucia w brodawce, jednak taki stan mija zazwyczaj mniej więcej po roku od przeprowadzenia operacji.
Zdjęcie główne: depositephotos.com