Konkubinat to związek dwóch osób, które zdecydowały się żyć wspólnie i tworzyć razem gospodarstwo domowe bez zawarcia małżeństwa. Jest to jedna z form związku kohabitacyjnego. W świetle prawa polskiego nie istnieje możliwość rejestrowania konkubinatów, dlatego partnerzy – w przeciwieństwie do małżonków – mają ograniczone prawa. Czym różni się konkubinat od związku partnerskiego, kohabitacji i małżeństwa?

Konkubinat: definicja
Konkubinat jest nieformalnym, trwałym związkiem mężczyzny i kobiety, którzy pozostają ze sobą w pożyciu – wspólnie mieszkają, posiadają wspólny majątek, utrzymują ze sobą stosunki cielesne i łączy ich więź emocjonalna. Życie w konkubinacie porównywane jest do małżeństwa, z tą różnicą, że związek nie jest przypieczętowany formalnie. Niestety, wiąże się z tym pewne ograniczenie praw, m.in. brak prawa do adopcji dziecka czy dziedziczenia po śmierci partnera. Nazwa konkubinat pochodzi od łacińskiego “concubare” co oznacza dosłownie “leżeć ze sobą”.
Oficjalna definicja konkubinatu nie została opracowana. Wiadomo natomiast, że należy odróżniać go od luźnego związku partnerskiego, a także określenie to jest stosowane w odniesieniu do związku osób odmiennej płci. Sąd Najwyższy w jednym z wyroków ustalił, że konkubinat to “wspólne, analogiczne do małżeńskiego pożycie, pozbawione legalnego węzła, które oznacza istnienie ogniska domowego”. Można powiedzieć, że jest to swego rodzaju imitacja małżeństwa. Kobieta pozostająca w konkubinacie to konkubina, a mężczyzna – konkubent.
O istnieniu konkubinatu przesądzają:
- tworzenie związku przez mężczyznę i kobietę (jednak po powstaniu uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 28 listopada 2012 r, sygn. akt. III CZP 65/12 wnoszone są postulaty o uznanie jako konkubinatu również związków homoseksualnych),
- istnienie więzi emocjonalnej, duchowej, fizycznej i gospodarczej (jak w małżeństwie),
- wola utrzymania trwałego związku,
- monogamia – mężczyzna utrzymuje stosunki tylko z jedną kobietą i odwrotnie.
Konkubinat nie ma praw uregulowanych aktami prawnymi. Wszystkie obowiązki i możliwości partnerów wynikają z zasad współżycia społecznego, czyli mają charakter moralny (powinnościowy), a nie prawny i nie mogą być dochodzone na drodze sądowej. Życie w konkubinacie może być zalegalizowane jedynie w wyniku wstąpienia w związek małżeński.
W Polsce w języku potocznym “konkubinat” jest odbierany pejoratywnie, dlatego często zamiennie używa się określenia “kohabitacja“, czyli “nieformalne życie razem”. Jednak z socjologicznego punktu widzenia termin “kohabitacja” ma szersze znaczenie i nie zawsze jest konkubinatem, ale konkubinat zawsze jest kohabitacją.
Życie w konkubinacie: konkubinat a inne związki
Życie w konkubinacie należy odróżniać od luźnego związku partnerskiego czy małżeństwa. Różnice dotyczą przede wszystkim praw i obowiązków, jakie mają wobec siebie konkubent i konkubina oraz mąż i żona, czy partner i partnerka. Należy pamiętać, że konkubinat nie jest w Polsce traktowany jako formalny związek, dlatego osobom, które go tworzą nie przysługują pewne przywileje, jakie mają pary, które zdecydowały się na małżeństwo.
Konkubinat a dziecko
Dziecko urodzone ze związku jakim jest konkubinat ma takie same prawa, jak dziecko, które zostało urodzone w małżeństwie. Różnica dotyczy jedynie formalnego uznania ojcostwa oraz nadania nazwiska – jeżeli rodzicami dziecka są mąż i żona ojcostwo i nazwisko zostaje przyznane automatycznie.
W konkubinacie konkubent powinien złożyć w urzędzie stanu cywilnego stosowne oświadczenie, które jest formalnym uznaniem dziecka. Matka dziecka powinna je potwierdzić w ciągu 3 miesięcy. Dokument można złożyć jeszcze przed narodzinami dziecka. Rodzice powinni również wskazać nazwisko, jakie będzie miał nosić potomek. Może być to nazwisko matki, ojca lub połączenie obu. W przypadku braku deklaracji rodziców, nazwisko dziecku nadaje sąd.
Władzę rodzicielską posiadają oboje rodzice. W momencie rozstania mogą podjąć wspólną decyzję, kto będzie sprawował stałą opiekę nad dzieckiem, określić wysokość alimentów i podział obowiązków. Jeżeli nie dojdą do porozumienia sprawę rozstrzyga sąd w dwóch postępowaniach: alimentacyjnym i dotyczącym władzy rodzicielskiej.
Konkubinat a związek partnerski
Wbrew pozorom z socjologicznego punktu widzenia istnieje różnica między konkubinatem a związkiem partnerskim. Druga forma oznacza wspólne życie i zachowanie stosunków intymnych z drugą osobą tej samej lub odmiennej płci. Socjolodzy uznają jednak konkubinat za związek bardziej trwały, w którym istnieje wspólny majątek i gospodarstwo domowe.
Konkubinat a kohabitacja
Konkubinat często bywa zamiennie określany słowem “kohabitacja”. Zgodnie z definicją konkubinat stanowi jedynie jedną z form kohabitacji, jednak z socjologicznego punktu widzenia kohabitacja ma dużo szersze znaczenie. Z definicji jest to nieformalny związek z partnerem płci przeciwnej i nieformalne życie razem. Osoby tworzące tego typu związek powinny mieszkać ze sobą przez okres kilku miesięcy, pomieszkiwać u siebie weekendowo przez minimum 4 miesiące lub spędzać ze sobą co najmniej 4 noce w tygodniu.
Kohabitacja może być:
- alternatywą dla małżeństwa,
- okresem przedmałżeńskim przygotowującym do małżeństwa,
- przedłużonym okresem “chodzenia ze sobą”.
Uznawana jest także kohabitacja typu LAT (Living Apart Together) – dwie osoby pozostają ze sobą w intymnym, monogamicznym związku, ale nie zdecydowały się na wspólne zamieszkanie. Natomiast konkubent i konkubina powinni posiadać wspólne gospodarstwo domowe i majątek.
Małżeństwo a konkubinat
Konkubinat jest przez wielu socjologów uznawany za “imitację małżeństwa”. Oznacza to, że dwie dorosłe osoby mieszkają razem, prowadzą wspólnie gospodarstwo domowe, posiadają wspólny majątek i istnieje między nimi duchowa, emocjonalna i intymna więź. Różnica polega na tym, że konkubinat nie może być formalnie zalegalizowany, dlatego osobom, które go tworzą nie przysługują takie same prawa jak małżonkom.
Konkubinat: prawa konkubiny i konkubenta
Konkubinat w Polsce nie może zostać formalnie zarejestrowany, dlatego nie przysługuje mu pełnia praw. Warto wiedzieć jakie prawa ma konkubent i konkubina wobec siebie, majątku i dziecka.
- podział majątku w konkubinacie: osoby będące w konkubinacie mogą zawrzeć umowę cywilno-prawną określającą zasady współwłasności majątkowej,
- konkubinat a prawo do mieszkania: konkubent i konkubina po zakupie wspólnego mieszkania powinni określić notarialnie jaka część należy do kogo,
- konkubinat a testament: w razie śmierci jednego z partnerów druga osoba nie otrzymuje prawa do dziedziczenia (chyba, że zgodnie z pozostawionym testamentem),
- konkubinat – jakie prawa po rozstaniu: po rozstaniu osobie będącej w konkubinacie nie przysługuje prawo do dochodzenia alimentów od partnera. Możliwe jest jednak otrzymanie renty przyznanej sądownie, jeżeli istnieje niezdolność do podjęcia pracy,
- konkubinat a dziecko: dziecko urodzone w konkubinacie ma takie same prawa jak dziecko pochodzące ze związku małżeńskiego, niemożliwa jest jednak adopcja dziecka.
Prawa konkubinatu w Polsce nie są regulowane przez żadną ustawę. Od kilku lat trwają w Sejmie prace nad możliwością zalegalizowania tzw. związków partnerskich. Nie udało się jednak do tej pory dojść do porozumienia w tej sprawie. W prawie polskim, a dokładniej prawie karnym konkubenci uznani są za osoby bliskie, dlatego przysługuje im prawo do odmowy składania zeznań.
Umowa partnerska: na czym polega umowa konkubinatu?
W niektórych krajach na świecie możliwa jest rejestracja konkubinatu, co skutkuje nabyciem takich samych praw, jak w przypadku zawarcia związku małżeńskiego. Procedura polega na złożeniu przez mężczyznę i kobietę pisemnego oświadczenia w urzędzie, co odbywa się bez uroczystej ceremonii i składania przysięgi. Drugą różnicą jest brak konieczności przeprowadzania rozprawy rozwodowej – jeżeli konkubent i konkubina chcą zakończyć związek również składają pisemne oświadczenie w tej sprawie. W takim przypadku konkubinat w świetle prawa ma charakter zwykłej umowy cywilno-prawnej (umowa partnerska). Powinna ona zawierać wszystkie szczegółowe zobowiązania i ustalenia dotyczące wspólnego majątku i odpowiedzialności prawnej. Rejestracja konkubinatu jest możliwa w takich krajach jak: Francja, Szwecja, Finlandia, Holandia, Belgia i Luksemburg.
Natomiast w Kanadzie, USA, Wielkiej Brytanii i Australii nie istnieje umowa konkubinatu, ale osoby pozostające w takim związku po udowodnieniu jego istnienia, mają prawo do dziedziczenia oraz możliwość pozwania konkubenta o alimenty. Dodatkowo w Australii konkubinat jest podstawą do ubiegania się o obywatelstwo i prawo do stałego pobytu.
W Polsce konkubinat w świetle prawa jest zwykłym związkiem dwojga ludzi. Oznacza to, że nie można go zarejestrować w żaden sposób (jednie jako małżeństwo). Istnieje jedynie umowa konkubinatu, która reguluje sprawy wspólnego majątku. Są w niej zawarte wszelkie porozumienia między partnerami dotyczące obszaru współwłasności ekonomiczno-gopspodarczej. Działa ona zgodnie z zasadami prawa cywilnego.
Prawa ojca w konkubinacie
Prawa ojca w konkubinacie są takie same jak w ojca, który pozostaje w związku małżeńskim. Mimo braku sformalizowania związku obojgu rodzicom przysługuje władza rodzicielska w równym stopniu podobnie jak prawo do wychowywania dziecka. Wyjątek stanowi ograniczenie praw rodzicielskich przez sąd. Należy jednak pamiętać, że w konkubinacie ojcostwo i nazwisko nie są przyznawane automatycznie, dlatego ojciec dziecka powinien złożyć w urzędzie stanu cywilnego oświadczenie o przyznanie ojcostwa. Może to zrobić jeszcze przed narodzinami dziecka.
Krótszy rok szkolny? Aż 179 dni wolnych od szkoły w 2022/23
Groźna internetowa zabawa powodem okaleczeń i śmierci dzieci? Niebieski wieloryb owiany jest złą sławą. Na czym polega?
Najpopularniejsze imiona w Polsce 2022. Ranking może Cię zaskoczyć! Które imiona królują w zestawieniu?
Co powinna zawierać wyprawka do 1 klasy? Sprawdź listę niezbędnych przedmiotów!
Wyniki 2 rekrutacji do liceum 2022. Co jeśli dziecko nie dostało się do żadnej szkoły średniej?
Kiedy rozpoczęcie roku szkolnego 2022/2023? Znamy już kalendarz na kolejne miesiące
Ile wynosi pierwiastek z 0?
Nauczanie zdalne listopad 2021: Czy uczniowie rozpoczną zdalne nauczanie już od 2 listopada?
Rząd uderzy w alimenciarzy od 1 grudnia? Konsekwencje mogą dotknąć także ich pracodawców
Jak dobrać dodatki do stylizacji kobiecej?
Zamartwica urodzeniowa: Co to jest? Jakie ma stopnie i jakie niesie ze sobą skutki?
- Rodzice.pl
- Rodzice
- Prawo
- Konkubinat w Polsce: jakie prawa ma konkubina i konkubent?
Dlaczego podczas burzy nie można stać przy oknie? Te wskazówki pomogą zachować bezpieczeństwo
Groźne burze to niestety stały element letniej pogody, zwłaszcza jeśli towarzyszą nam również upały. Niekiedy wypatrujemy burzowych chmur z utęsknieniem, licząc na to, że wraz z deszczem przyjdzie nieco ochłodzenia...
Czytaj dalej →Siła rodziny: Jak kobiety i mężczyźni postrzegają swoje role w związku?
Czy tradycyjny model rodziny w Polsce odchodzi do lamusa? Wiele wskazuje na to, że tak właśnie jest, jednak dogmaty w tym obszarze ciągle mają się znakomicie. Pierwszy z nich – rodzina to instytucja,...
Czytaj dalej →“Najlepsze dla Twojego dziecka jest…” – to powinien przeczytać każdy rodzic
Ciągle zastanawiasz się, czy na pewno odpowiednio pielęgnujesz niemowlę albo dbasz o starsze dziecko? Nie ty jedna! Hiszpański pediatra obserwując codzienne troski rodziców, znalazł odpowiedź na ich zmartwienia. Zamyka się...
Czytaj dalej →Przysposobienie dziecka
Przysposobienie dziecka, czyli inaczej adopcja, jest długotrwałym procesem wiążacym się z wieloma rozmaitymi formalnościami, które trzeba wypełnić. Czy łatwo da się przysposobić dziecko? Na czym to polega i kim jest...
Czytaj dalej →Pierwszy dzień jesieni
Pierwszy dzień jesieni – dla niektórych to przygnębiające słowa, nieodzownie przypominające o tym, że kolejne lato dobiegło końca. Którego dnia rozpoczyna się astronomiczna jesień, a kiedy przypada kalendarzowy pierwszy dzień jesieni? Pierwszy dzień...
Czytaj dalej →Endermologia – Co to jest? Na czym polega? Ile kosztuje zabieg endermologii?
Endermologia jest zabiegiem, który zdążył się już zadomowić w wielu salonach kosmetycznych. Jego popularność wynika zarówno z nieinwazyjnego i bezbolesnego przebiegu, jak i stosunkowo niskiej ceny. Wielu kosmetologów przekonuje, że...
Czytaj dalej →Mama vs. tata: znajdź różnice!
Każdy maluch to mały spryciarz! Doskonale wie, kiedy opłaca się iść do mamy, a kiedy do taty. I choć każda rodzina jest inna, można zauważyć pewne prawidłowości… Przynajmniej ja wiedzę...
Czytaj dalej →Piękne wiersze dla rodziców, które wywołają uśmiech na ich twarzy
Piękne wiersze dla rodziców to najlepszy sposób, by podziękować mamie i tacie za cały ich trud i poświęcenie. Świetnie sprawdzą się jako życzenia na Dzień Matki i Dzień Ojca, mogą...
Czytaj dalej →Rodzice przeżyli szok porodówce! W Poznaniu urodziły się czworaczki, chociaż spodziewano się trojaczków
Takiego finału nikt się nie spodziewał! W sobotę 12 lutego na jednej z poznańskich sali porodowych rodzice oraz personel medyczny przeżyli prawdziwy szok. Wbrew wcześniejszym przewidywaniom zamiast trójki dzieci, urodziły...
Czytaj dalej →Urlop ojcowski: Czemu tak krótko?
Urlop ojcowski 2017: Zmiany, zmiany, zmiany Dziś rano odczytałem wiadomość na Facbooku od jednego z czytelników bloga, który poinformował mnie o zmianach w urlopach ojcowskich, które zaszły 2 stycznia 2016...
Czytaj dalej →Jak dodać dziecko do IKP?
Internetowe Konto Pacjenta to bezpłatna aplikacja Ministerstwa Zdrowia umożliwiająca dostęp do informacji o świadczeniach medycznych, skierowaniach, wynikach czy receptach. Rodzice posiadający IKP mogą za jego pomocą odnaleźć również dane dotyczące...
Czytaj dalej →Jeden dzień – wart całe życie. Gdy umiera dziecko rodzic oddałby wszystko za ten jeden dzień…
W minionym roku aż 469 dzieci popełniło samobójstwo w Polsce. Odebranie sobie życia przez bliską osobę to niewyobrażalna tragedia. Trudno wyobrazić sobie dramat rodziców, którzy nie zauważyli na czas, że...
Czytaj dalej →Kiedy wypadają święta w 2022 roku? Sprawdź, jak planować odpoczynek!
Nadchodzą pierwsze ciepłe miesiące w 2022 roku. To idealny moment, aby zaplanować weekendowe wycieczki i dłuższe wyjazdy. Zazwyczaj przygotowując tego typu wypoczynek, bierzemy pod uwagę daty świąt i dni wolnych,...
Czytaj dalej →Bezwarunkowy dochód podstawowy – 1200 zł co miesiąc dla każdego? Czy to możliwe?
Bezwarunkowy dochód podstawowy wszedł do ogólnokrajowej dyskusji, gdy projekt pojawił się w raporcie Polskiego Instytutu Ekonomicznego, wyliczającym jego koszty dla budżetu państwa. Rodzina z dwójką dzieci mogłaby otrzymywać miesięcznie nawet...
Czytaj dalej →Kiedy przestawiamy czas na letni? To już dziś w nocy!
Pierwszy dzień wiosny już za nami. Zastanawiacie się, kiedy przestawiamy czas na letni? To już dziś w nocy! Nie zapomnijcie przestawić zegarków!
Czytaj dalej →Kaszel krtaniowy [przyczyny, objawy, leczenie]
Kaszel krtaniowy znany też jako szczekający, jest podtypem kaszlu suchego. Kojarzymy go przede wszystkim z długotrwałym występowaniem i uciążliwością. Kaszel krtaniowy – objawy Rozpoznanie kaszlu krtaniowego jako podtypu kaszlu suchego zazwyczaj...
Czytaj dalej →Co zrobić na śniadanie dla rocznego dziecka?
Kto z nas nie słyszał, że śniadanie to najważniejszy posiłek w ciągu dnia? Pewnie nikt, ponieważ to zdanie jest nam powtarzane już od najmłodszych lat. Śniadanie to rzeczywiście bardzo ważny...
Czytaj dalej →Koronawirus a szkoły: nauka zdalna skrócona? Zmiany możliwe w części regionów!
Z powodu trudnej sytuacji epidemicznej rząd podjął decyzję o wprowadzeniu nauki zdalnej od 27 stycznia 2022. Minister edukacji Przemysław Czarnek od początku podkreślał, że jest to rozwiązanie tymczasowe, a priorytetem...
Czytaj dalej →