Oksytocyna: czym jest i kiedy się ją stosuje?

Oksytocyna jest również wydzielana po porodzie podczas karmienia piersią. To właśnie drażnienie przez Twoje dziecko brodawek sutkowych w trakcie ssania powoduje jej wydzielanie. W połogu oksytocyna zapewnia tzw. skurcze połogowe, które zmniejszają krwawienie z miejsca łożyskowego i przyspieszają zwijanie się macicy (czyli jej powrót do wielkości sprzed ciąży).

Obecnie oksytocyna wykorzystywana jest podczas wielu procedur medycznych, o których będzie mowa poniżej.

Wskazania do zastosowania oksytocyny

• Wywołanie lub przyspieszenie porodu – np. ciąża po terminie, osłabienie czynności skurczowej w trakcie porodu;
• Kontrola krwawienia poporodowego lub w przypadku atonii macicy – poprzez wywoływanie skurczu, oksytocyna zapobiega nadmiernemu krwawieniu;
• Test oksytocynowy – używany do oceny wydolności łożyska (czyli sprawdzenia czy funkcjonuje prawidłowo), obecnie rzadko wykonywany;
• Leczenie wspomagające niedokonanego poronienia.

Wywołanie porodu oksytocyną

Zdarzają się sytuacje, w których konieczne jest „sztuczne” wywołanie porodu poprzez podanie oksytocyny. Należą do nich m.in. ciąża po terminie oraz przedwczesne odpływanie płynu owodniowego. Jednakże indukcja porodu nie zawsze kończy się porodem.

Jak wygląda indukcja porodu?

Wywoływanie porodu oksytocyną zazwyczaj odbywa się w ramach bloku porodowego. Początkowe etapy indukcji mogą odbywać się na sali wieloosobowej, natomiast po stwierdzeniu skrócenia i rozwarcia szyjki macicy pacjentka jest przenoszona na salę pojedynczą. W zależności od szpitala pacjentka jest na czczo lub po posiłku, ale w każdym przypadku może pić wodę. Następnie pod postacią kroplówki podłączany jest wlew z oksytocyny. Nie jest to jednak zwykła kroplówka. Ilość oksytocyny jest dozowana przez specjalną pompę infuzyjną, a dawkę można zwiększać lub zmniejszać w zależności od potrzeb i wskazań medycznych. Dawkowanie oksytocyny jest ustalane indywidualnie dla każdej pacjentki przez lekarza. Czas trwania indukcji (która nie kończy się porodem) to ok. 6 godzin.

Działanie oksytocyny

W czasie indukcji pacjentki w różny sposób mogą reagować na oksytocynę i tak naprawdę nigdy nie jest powiedziane, że w każdym przypadku indukcja zakończy się sukcesem (porodem). Istnieje grupa pacjentek, które źle reagują na oksytocynę, mają bardzo bolesne skurcze, a szyjka macicy się nie rozwiera. Natomiast z drugiej strony mamy również grupę kobiet, które po podłączeniu oksytocyny nie odczuwają żadnych skurczów. Trzecia z kolei grupa pacjentek ma umiarkowane skurcze w trakcie wlewu z oksytocyną, ale po jego odłączeniu skurcze ustają. Dlatego wcale nie jest powiedziane, że jeśli masz indukcję to urodzisz.

Najbardziej optymalna sytuacja występuje wtedy, kiedy podczas wywoływania porodu oksytocyną pojawiają się skurcze, które dają postęp porodu, czyli wpływają na rozwarcie szyjki macicy, i utrzymują się po odłączeniu wlewu z oksytocyną. Wówczas indukcja kończy się porodem.

W przypadku, gdy indukcja kończy się niepowodzeniem, można ją powtórzyć w odstępie kilku dni. Zazwyczaj ma to miejsce po 2-3 dniach.

Stymulacja porodu oksytocyną

Jest to termin znacznie różniący się od powyższej „indukcji porodu”. Oznacza on, że poród rozpoczął się sam tj. naturalnie, a oksytocyna ma go tylko wspomóc. Stymulację porodu oksytocyną włącza się w przypadku osłabnięcia skurczy porodowych. Wówczas, podobnie jak w przypadku indukcji, podłącza się kroplówkę z oksytocyną. Kroplówka pozostaje podłączona do momentu, aż spełni swoje zadanie tj. wywoła lub zwiększy częstość skurczy, a następnie jest odłączana. Czasami może następować dalsza kontynuacja stopniowego dawkowania oksytocyny. Dzieje się to w przypadkach, gdy czynność skurczowa ustaje ponownie bądź niska częstość tych skurczy (długie przerwy międzyskurczowe) nie pozwalają na postęp porodu.

Rola oksytocyny w III okresie porodu

Trzeci okres porodu to czas, w którym następuje oddzielenie łożyska. W zależności od preferencji personelu medycznego może być on prowadzony aktywnie lub biernie. Właśnie przy aktywnym prowadzeniu III okresu porodu podaje się pacjentce oksytocynę. Celem jej podania jest szybsze oddzielenie łożyska i zmniejszenie poporodowego krwawienia. W przeciwieństwie do poprzednich metod podawania, tutaj używa się zazwyczaj strzykawki, przez co pacjentka może nawet nie zauważyć, że ją otrzymała.

Czy obawiać się skutków ubocznych oksytocyny?

Stosowanie oksytocyny zawsze wywołuje u pacjentek niezadowolenie i dużą ilość pytań. Dzieje się tak ze względu na same właściwości oksytocyny – działanie skurczowe. U kobiet, u których stosuje się oksytocynę, skurcze są często o wiele bardziej bolesne. Dochodzi również do skrócenia przerw międzyskurczowych, co zmniejsza ilość czasu pozwalającego na relaks. Dlatego warto jest już w ciąży wyćwiczyć techniki, które pozwolą Ci się zrelaksować w trakcie takiej sytuacji, a także podczas porodu.

Przeciwwskazania do stosowania oksytocyny

Jak przy stosowaniu każdego leku, występują również przeciwwskazania do stosowania oksytocyny. W 1 grupie tych przeciwwskazań znajdują się sytuacje, w których sam poród siłami natury jest niebezpieczny dla życia dziecka. Zaliczamy do nich m.in.:

• Łożysko przodujące;
• Nieprawidłowe położenie płodu (położenie skośne lub poprzeczne);
• Nieprawidłową budowę miednicy matki – tzw. dysproporcja główkowo – miednicowa;
• Przodowanie lub wypadnięcie pępowiny.

2 grupa tych przeciwwskazań to sytuacje, które zagrażają zdrowiu i życiu matki. Należą do nich:

• Nadwrażliwość na oksytocynę;
• Stan wzmożonego napięcia macicy;
• Zagrażające pęknięcie macicy;
• Zaburzenia sercowo – naczyniowe.

Powikłania po stosowaniu oksytocyny

Powikłania wynikające ze stosowania oksytocyny występują rzadko pod warunkiem dobrej komunikacji pacjent – lekarz. Zawsze w przypadku każdego odczucia, które wydaje Ci się dziwne powinnaś poinformować o nim personel medyczny. Do tego zaliczają się również bardzo bolesne skurcze występujące po podłączeniu oksytocyny. Do powikłań po stosowaniu oksytocyny zaliczamy:

• Wzmożone napięcie macicy – uczucie ciągłego skurczu nie ustępującego nawet na chwilę;
• Pęknięcie macicy;
• Przemijająca arytmia (zaburzenie rytmu serca) u dziecka.

Oksytocynę bardzo często stosuje się w szpitalach ginekologiczno-położniczych. W przypadku, gdy nie rozumiesz jej zastosowania u Ciebie lub chcesz poznać szczegóły takiej decyzji, warto jest dopytać się lekarza o powody jej zastosowania. Jako pacjentka masz prawo poznać przyczyny każdej decyzji dotyczącej Ciebie. Dlatego nie bój się pytać i pamiętaj, że oksytocyna może wpłynąć na Ciebie inaczej niż na Twoje koleżanki.