Jakie są prawa i obowiązki ucznia w szkole? Co oznacza zawieszenie w prawach ucznia?

Prawa ucznia w szkole

Prawa i obowiązki ucznia są spisane w kilku dokumentach. Najbardziej podstawowym prawem ucznia jest prawo do nauki, określa je art.70 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Szkoła ma obowiązek zapewnić każdemu uczniowi odpowiednie warunki do osobistego rozwoju, tak aby przygotować go do pełnienia roli w społeczeństwie demokratycznym i obywatelskim oraz w rodzinie. Prawa ucznia są ujęte w prawie oświatowym, Konstytucji RP, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Konwencji o Prawach Dziecka ale podstawowym miejscem, w którym należy ich najpierw szukać jest statut każdej szkoły. Ten kodeks praw i obowiązków ucznia określa co uczeń może robić w szkole, czego oczekiwać, a także czego można od niego wymagać.

Inne prawa ucznia wynikające z Konstytucji to:

• prawo do wychowania w rodzinie
•  prawo do wychowania bez przemocy,
•  prawo do informacji,
•  prawo do swobody myśli, sumienia religii,
•  prawo do swobody wypowiedzi.

Najważniejsze prawa ucznia są następujące:

• prawo do zapoznania się z programem nauczania poszczególnych przedmiotów,
• zapoznania się z wewnątrzszkolnym systemem oceniania i oceny zgodnie z jego założeniami,
• właściwie zorganizowanego procesu kształcenia,
• opieki wychowawczej i zapewnienia warunków bezpieczeństwa,
• życzliwego podmiotowego traktowania w procesie kształcenia i wychowania, 
• rozwijania swoich zainteresowań, zdolności i talentów na zajęciach lekcyjnych, pozalekcyjnych oraz
• powiadamiania go o terminie i zakresie pisemnych sprawdzianów wiadomości,
• odpoczynku w czasie przerw świątecznych i ferii,
• uzyskania pomocy w przypadku trudności w nauce
• korzystania z opieki zdrowotnej oraz poradnictwa i terapii pedagogicznej i psychologicznej,
• korzystania z pomieszczeń szkolnych, sprzętu środków dydaktycznych, księgozbioru biblioteki i świetlicy  tak podczas zajęć lekcyjnych jak i pozalekcyjnych,
• uczestnictwa i udziału w organizowaniu imprez kulturalnych, sportowych i rozrywkowych na terenie szkoły.  

Kuratorium oświaty dba o prawa ucznia w każdej szkole.

Sprawdź: Ile sprawdzianów i kartkówek może być w tygodniu? [Prawa Ucznia]

Prawa ucznia – kartkówki

W każdym statucie szkolnym powinna być informacja regulująca kwestię sprawdzianów, kartkówek i klasówek. Przede wszystkim uczeń ma prawo wiedzieć o sprawdzianie z wyprzedzeniem, w ciągu dnia nie może odbyć więcej niż jeden, a w ciągu tygodnia nie więcej niż trzy. Kartkówka zwykle nie może obejmować zakresu więcej niż trzech lekcji wstecz, a klasówka jednego działu. Uczeń ma prawo do uzasadnienia oceny wystawionej przez nauczyciela, sprawiedliwej oceny oraz do wglądu do swojej pracy. W statucie szkolnym powinny być ujęte także szczegółowe prawa ucznia do poprawy oceny. Notoryczne łamanie praw ucznia przez nauczyciela może być zgłoszone do kuratorium oświaty.

Zobacz też: Proszę o usprawiedliwienie… Czyli jak napisać usprawiedliwienie nieobecności w szkole?

Prawa ucznia z dysleksją w szkole

Nauczyciel jest zobowiązany do tego, aby przestrzegać zaleceń wyznaczonych przez Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną uczniowi ze specyficznymi trudnościami w nauce. Tacy uczniowie mają prawo do uczestniczenia w specjalnych zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych. W czasie egzaminów mają prawo do specjalnych warunków np. oddzielnej sali oraz dłuższego czasu pisania. Łagodniej ocenia się stronę graficzną pracy oraz ortografię. W pracach domowych dotyczących np. wypracowań mają prawo pisać je na komputerze. Te kwestie wchodzą w zakres obowiązków szkoły wobec ucznia z dysleksją. Prawa ucznia z dysleksją w liceum są takie same, jak w podstawówce.

Zobacz też: Obniżenie oceny z zachowania za brak maseczki. Czy można karać uczniów za brak maseczki w szkole?

Prawa ucznia z depresją

Depresja wśród nastolatków jest często bagatelizowana, gdyż powszechnie uznaje się, że dzieci i młodzież nie mają poważnych problemów. Nic bardziej błędnego. Z roku na rok coraz więcej nastolatków podejmuje próby samobójcze. Powodem depresji nastolatka może być zarówno sytuacja rodzinna, jak i przemoc w szkole, zwłaszcza cyber przemoc, niepowodzenia w nauce, trudności w relacji z rówieśnikami czy nieszczęśliwa miłość. Tych problemów nie można lekceważyć. Uczeń ze zdiagnozowaną depresją ma prawo liczyć na dyskrecję nauczycieli, a także wsparcie psychologiczno-pedagogiczne w szkole. Powinna mu być zaoferowana pomoc pod kierunkiem szkolnego psychologa lub pedagoga. Jeśli nauczyciel podejrzewa ucznia o depresję powinien niezwłocznie skontaktować się z jego rodzicami i zaproponować konsultację u specjalisty. W okresie zaostrzenia choroby uczeń powinien móc liczyć na wyrozumiałość nauczycieli i indywidualne podejście.

Sprawdź: Czy nauczyciel może zabrać telefon?

Prawa ucznia po dłuższej nieobecności

Uczeń w przypadku dłuższej nieobecności spowodowanej np. chorobą ma prawo otrzymać wsparcie szczególnie od wychowawcy, który powinien zorganizować w klasie ochotników, którzy przekażą koledze wskazówki co do przerabianego materiału w szkole. Wychowawca jest odpowiedzialny za kreowanie w klasie ducha pomocy koleżeńskiej. W przypadku zaległych sprawdzianów uczeń ma prawo umówić się indywidualnie z nauczycielem na napisanie zaległej pracy.

Zobacz również: Jedynka za brak pracy domowej. Czy za brak pracy domowej można dostać 1?

Prawa ucznia na praktykach zawodowych

Prawa uczniów praktykach reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z 1 lutego 1974 r. Tak więc uczeń ma prawo:

• korzystać z praktycznej nauki zawodu według określonego programu
• mieć zapewnione stanowisko pracy, narzędzia i dokumentację techniczną
• mieć zapewnioną odzież roboczą, środki ochrony osobistej
• mieć zapewnioną opiekę lekarską i możliwość korzystania z zakładowego ambulatorium
• wykonywać pracę pod nadzorem pedagogicznym
• być zaznajomionym z przepisami o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz przepisami przeciwpożarowymi przed rozpoczęciem pracy
• być zatrudnionym w zgodzie z przepisami o ochronie pracy młodocianych
• być ubezpieczonym od następstw nieszczęśliwych wypadków
• korzystać z bezpłatnego zakwaterowania jeżeli praktyczna nauka zawodu odbywa się w zakładzie pracy znajdującym się w innej miejscowości niż szkoła lub miejsce zamieszkania ucznia, a codzienny dojazd do zakładu pracy nie jest możliwy;
• korzystać odpłatnie z wyżywienia w zakładzie pracy
• zwrotu kosztów przejazdu z miejsca zamieszkania (siedziby szkoły) do miejsca odbywania praktycznej nauki zawodu i z powrotem najtańszym publicznym środkiem lokomocji

Sprawdź: Jak motywować nastolatków do nauki? 5 najważniejszych kwestii

Zawieszenie w prawach ucznia

W polskiej szkole nie jest dopuszczalne karanie ucznia w sposób uniemożliwiający mu naukę w szkole. Uważa się, że byłoby to sprzeczne z prawem do nauki, które gwarantuje Konstytucja Rzeczypospolitej. W żadnym statucie szkolnym nie może więc znaleźć się zapis, że uczeń może być zawieszony w prawach ucznia. Jedyne dopuszczalne konsekwencje złego zachowania się dziecka są możliwe przez odebranie mu przywilejów np. zakaz uczestniczenia w imprezach szkolnych lub wycieczkach.

Zobacz również: Absencja szkolna – definicja, rodzaje, normy

A jakie są obowiązki ucznia w szkole?

Uczeń, oprócz praw, ma także szereg obowiązków. Określa je Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 roku. Najważniejszym z nich jest postępowanie zgodne z regulaminem szkoły, dbanie o dobre imię szkoły. Kolejnym jest zachowywanie się w sposób właściwy wobec kolegów oraz grona nauczycielskiego zgodne z przekazanym systemem wartości oraz dbanie o wygląd i higienę osobistą, unikanie uzależnień. Uczeń jest zobowiązany rzetelnie poszerzać swoją wiedzę i umiejętności m.in. poprzez uczestniczenie w zajęciach szkolnych oraz postępować w sposób uczciwy i prawdomówny. Ma także obowiązek szanować mienie szkolne i wszystkich osób w szkole przebywających oraz przestrzegać zasad kultury i współżycia społecznego, w tym szanować symbole narodowe i religijne zarówno własne, jak i cudze. Ważny jest też stosunek ucznia do obowiązków szkolnych.

Zobacz też: Tabliczka mnożenia – jak skutecznie nauczyć dziecko tabliczki mnożenia?

Rzecznik praw ucznia w szkole

Każda szkoła ma prawo mieć rzecznika praw ucznia, ale nie jest to obowiązkowe. Sposób jego powołania oraz zakres obowiązków powinien być określony w szkolnym statucie. Z reguły rzecznik zajmuje się sprawami przestrzegania praw uczniów, do niego można składać wnioski i zażalenia. Zwyczajowo rzecznika powołuje dyrektor szkoły na wniosek Uczniowskiego Samorządu Szkolnego.

Rodzice pytają: