Sejm przyjął “lex Czarnek”! “Nie zgadzamy się na ograniczenia wolności”. Co dla szkół oznacza nowa ustawa?

Protest nauczycieli przeciwko “lex Czarnek”

Mimo gwałtownych sprzeciwów i protestów środowisk nauczycielskich, a także dużej części rodziców i uczniów, Sejm przyjął kontrowersyjną nowelizację ustawy o prawie oświatowym. Projekt, zwany potocznie w mediach “Lex Czarnek”, został w czwartek 13 stycznia przegłosowany stosunkiem głosów 227 do 214. Nowe przepisy budzą sprzeciw ekspertów i pedagogów, ponieważ przyznają kuratoriom znacznie większe uprawnienia, kosztem kompetencji dyrektorów, samorządów i rodziców w kwestii kształcenia uczniów. Warto przypomnieć, że kuratoria podlegają bezpośrednio pod MEiN, a zatem nowe regulacje mogą doprowadzić w efekcie do centralizacji zarządzania oświatą i zwiększyć kontrolę rządu nad tym, co dzieje się w szkołach.

Jakie zmiany w oświacie może wprowadzić “Lex Czarnek”?

W ustawie przedstawiono m.in. nową procedurę odwołania dyrektora szkoły. Jeśli nie wypełni on pokontrolnych zaleceń kuratora, będzie mógł zostać wezwany do złożenia wyjaśnień i wyznaczenia nowej daty realizacji wytycznych. Po upływie tego terminu kuratorium będzie miało możliwość złożenia do organu prowadzącego placówkę (najczęściej samorząd) wniosku o odwołanie dyrektora. Decyzja będzie musiała zapaść w ciągu 14 dni, a w przypadku przekroczenia tego czasu „powierzenie stanowiska automatycznie wygasa”. Protestujący nauczyciele twierdzą, że “te rozwiązania mogą stanowić kolejny bat na niepokornych dyrektorów”, a także w znaczącym stopniu ograniczą autonomię szkół. Ten zapis wywołuje szczególny sprzeciw i niepokój, ponieważ ze względu na brak precyzyjności, może dawać kuratorom praktycznie nieograniczone prawo do usuwania dyrektorów ze stanowisk.

Drugi punkt przygotowywanej nowelizacji, który budzi poważne zastrzeżenia przeciwników, dotyczy wprowadzenia odpowiedzialności karnej dla dyrektorów “za przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków, które będą się wiązać z działaniem na szkodę dziecka”.

Projekt wprowadza nowe czyny zabronione (…) pociągnięcie określonych osób do odpowiedzialności karnej za przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków w zakresie opieki lub nadzoru nad małoletnim, powodujących szkodę tego małoletniego (…) przepisy te dotyczyć będą osób kierujących jednostkami objętymi systemem oświaty (…)projekt nowelizacji Ustawy o prawie oświatowym

Eksperci z zakresu prawa, a także zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk twierdzą jednak zgodnie, że wprowadzenie dodatkowej kategorii prawnej nie jest konieczne. Wszelkie czyny zabronione, powodujące krzywdę małoletnich podlegają już odpowiedzialności karnej na zasadach ogólnych wynikających z kodeksu karnego. Jak możemy przeczytać w liście protestacyjnym nauczycieli: “Wydaje się więc, że projektowane prawo może być dodatkowym narzędziem służącym dyscyplinowaniu dyrektorów, a nie chroniącym dobro dzieci”.

Kolejny kontrowersyjny zapis, określany mianem “ograniczającego wolność i autonomię lokalnych środowisk szkolnych”, dotyczy inicjatyw podejmowanych w szkołach przez organizacje społeczne. Zgodę na przeprowadzenie przez takie stowarzyszenia dodatkowych zajęć z uczniami będzie musiał wydać kurator. Wniosek o pozwolenie trzeba będzie złożyć do kuratorium z dwumiesięcznym wyprzedzeniem wraz ze szczegółowym programem lekcji. Do tej pory wystarczyła zgoda dyrektora oraz „pozytywna opinii rady szkoły lub placówki i rady rodziców”.

W praktyce zmiany te będą oznaczały blokadę działań wielu nauczycieli, ale także inicjatyw podjętych przez rodziców – wszystkie one będą bowiem podlegały cenzurze kuratora oświaty. […] Naszym zdaniem taki zapis pozbawia rodziców i dyrektora podmiotowości w zarządzaniu szkołą i jest formą ograniczania szkolnej demokracji.list otwarty Nauczycieli Roku

Zobacz: Nauczanie zdalne 2021: Kiedy kończy się 1 semestr 2022 w szkołach? Do kiedy wystawianie ocen?

List protestacyjny Nauczycieli Roku. “Nie chcemy szkoły opartej na strachu”

Środowiska związane z oświatą już od kilku miesięcy nagłaśniały planowane zmiany i krytycznie się do nich odnosiły. Zaniepokojeni zmianami są szczególnie nauczyciel oraz dyrektorzy placówek. Już niemal miesiąc temu, dokładnie 15 grudnia 2021, wystosowano do MEiN list otwarty sprzeciwiający się “Lex Czarnek”. Pismo zostało podpisane przez 15 pedagogów, którzy w ostatnich latach otrzymali tytuł Nauczyciela Roku. Główną obawą sygnatariuszy jest fakt, że ustawa wprowadza niebezpieczne mechanizmy, które źle wykorzystane mogą spowodować ograniczenie wolności w szkołach i wyraźnie zmiejszenie kompetencji nie tylko dyrekcji, ale także nauczycieli.

Zaprezentowane propozycje budzą nasze uzasadnione wątpliwości. Nie chcemy szkoły opartej na strachu. Nie zgadzamy się na ograniczenia wolności i autonomii, bez których nie ma miejsca na rozwój i kreatywne działania. Nie negujemy konieczności zmian w edukacji […]. Powinny to być jednak zmiany nastawione na podniesienie jakości nauczania i wychowania, usprawniające kierowanie szkołą przez dyrektorów, pozwalające na wzmocnienie pozycji rodziców w współzarządzaniu placówkami oświatowymi. Tymczasem propozycje przedstawione przez resort ministra Przemysława Czarnka nie przysłużą się ani uczniom, ani rodzicom, ani. nauczycielom i dyrektorom.list otwarty Nauczycieli Roku

Wielokrotnie protestowały także inne stowarzyszenia zrzeszające nauczycieli czy rodziców. Swoje apele i krytykę przedstawiło mnóstwo związków (np. ZNP) oraz organizacji pozarządowych. Na rzecz odrzucenia ustawy intensywnie działali także politycy opozycji. Zdecydowany sprzeciw tak wielu środowisk przyniósł pewne rezultaty, ponieważ MEiN wycofał się z jednego z kontrowersyjnych zapisu dotyczącego wyboru dyrektorów. Mimo wszystko jednak, wbrew opiniom ekspertów i bezpośrednio zainteresowanych, rządzący przyjęli pozostałe zapisy nowelizacji.

Sprawdź też: Szczepienia dzieci 5-11 lat przeciw Covid! MZ podało termin! Kiedy rozpocznie się akcja szczepień?
Sprawdź też: Nauczanie zdalne grudzień 2021: Co ze szkołami po 9 stycznia? Czy uczniowie powrócą do zajęć stacjonarnych?
Sprawdź też: Jakie są prawa i obowiązki ucznia w szkole? Co oznacza zawieszenie w prawach ucznia?