DDA – cechy osobowości, objawy. Czym charakteryzuje się ten syndrom?

DDA – charakterystyka

Choroba alkoholowa to niestety coraz częstszy problem dotykający wiele rodzin na całym świecie. Według statystyk uzależnienie to może dotyczyć nawet kilku procent Polaków powyżej 15. roku życia. Jest to schorzenie na tyle groźne i podstępne, że wyniszcza nie tylko osobę pijącą, ale także całą jej rodzinę i najbliższe otoczenie. W takich sytuacjach najczęściej cierpią oczywiście dzieci, które narażone są na wszelkie niebezpieczne konsekwencje i traumy wynikające z kontaktu z alkoholikiem.

Syndrom zwany DDA (czyli dorosłe dzieci alkoholików) dotyczy osób, które mają za sobą trudne doświadczenia związane z dorastaniem w domu, gdzie jedno z rodziców (lub oboje) cierpiało na chorobę alkoholową. Wychowywanie się w takich warunkach prowadzi bardzo często do licznych traum i zaburzeń o podłożu psychologicznym i emocjonalny. Rodzic, którego głównym zadaniem jest kochać, szanować, zapewniać wsparcie i poczucie bezpieczeństwa, nie wywiązuje się ze swoich obowiązków, a wręcz przeciwnie – wywołuje lęk, stres i przerażenie.

Dzieci zmuszone do dorastanie w takim domu żyją w ciągłym strachu i poczuciu niepewności. Często muszą zmagać się również z przemocą psychiczną i fizyczną, próbują przetrwać w świecie, w którym nie obowiązują żadne zasady i nie ma oparcia. Zazwyczaj cierpią w samotności, ponieważ z powodu wstydu nie są w stanie poprosić o pomoc. Wszystkie te traumy i negatywne emocje odbijają się również na dorosłym życiu i powodują problemy np. z budowaniem relacji czy w pracy. Aby zacząć sobie z nimi radzić, trzeba przede wszystkim rozpoznać i zdiagnozować problem. Jakie cechy są charakterystyczne dla DDA?

Syndrom DDA – cechy

Krzywda emocjonalna, która została wywołana przez poczucie bycia odrzuconym przez rodziców (lub nawet jednego z nich), pozostaje w człowieku na całe życie. Nawet jeśli alkoholizm w domu nie prowadził do patologii, czyli do przemocy psychicznej czy fizycznej, jeśli na pierwszy rzut oka warunki panujące w rodzinie nie były złe, warto pamiętać, że nie ma podziału na alkoholików lepszych czy gorszych. To, czym dziecko jest krzywdzone najbardziej, to poczucie, że jest na drugim miejscu, zawsze za alkoholem, który jest najważniejszy i przesłania rodzicowi świat. Nawet jeśli problem alkoholowy dotyczył tylko jednego z rodziców, absorbował również w pełni uwagę tego drugiego, co znowu sprowadzało się do przesuwania potrzeb dziecka na drugi plan. Do klasycznych objawów DDA należy wynikające więc z tego poczucie krzywdy emocjonalnej i obarczanie rodziców nieustannie konsekwencjami tego.

Dorosłe dziecko alkoholików jest emocjonalnie zakotwiczone w relacji z rodzicami w roli dziecka. W normalnych warunkach relacja dojrzewa, ludzie stają się dla siebie partnerami, wzajemnym wsparciem i pomocą, przypomina to przyjaźń. Natomiast w relacjach naznaczonych syndromem DDA, dziecko nigdy nie dorasta do roli partnera, biernie przybiera rolę skrzywdzonego dziecka.

Objawem DDA jest trudność w nawiązywaniu relacji. Człowiek obarczony tym syndromem nie jest w stanie zidentyfikować i poprawnie uporządkować swoich uczuć. Boi się przywiązania i zaufania drugiej osobie. Nie wierzy, że w relacji z kimś spotka go poczucie bezpieczeństwa i spełnienia, ucieka więc od nawet tych osób, do których czuje coś, co wie, że może być czymś wyjątkowym. Lęk przed bliskością i otwarciem się na drugą osobę sprawia, że osoby z DDA są najczęściej samotne.

Jednym z większych problemów jest również niska samoocena, z czego bezpośrednio wynika trudność w nawiązywaniu relacji opisana powyżej. Syndrom DDA sprawia, że człowiek jest wobec siebie wyjątkowo krytyczny, najczęściej rzecz jasna niesłusznie. Nie umie ocenić obiektywnie swojej osoby, przypisuje sobie negatywne cechy i ma pewność, że tak właśnie jego osoba jest również postrzegana przez postronne osoby. Niskie poczucie własnej wartości rzutuje na każdą dziedzinę życia i uniemożliwia normalne funkcjonowanie.

Syndrom DDA bardzo często wiąże się również z brakiem równowagi wewnętrznej. Osoba borykająca się z nim może być drażliwa, mieć huśtawki emocjonalne i częste kryzysy. Szybkie zmiany nastrojów należą do codzienności, a uczucia są przejaskrawione – zarówno radość, jak i płacz są wręcz na granicy histerii.

Inne cechy związane z syndromem DDA to także nieumiejętność odprężenia się i odpoczynku, wynikająca z kolejnego możliwego objawu, czyli funkcjonowanie w stanie przewlekłego napięcia emocjonalnego.

DDA – objawy psychiczne i fizyczne

Osoba dotknięta syndromem DDA może mieć trudności z okazywaniem uczuć, a nawet nie posiadać umiejętności poprawnego ich rozpoznawania. Może jej również stale towarzyszyć lęk przed zmianami i nowymi, niespodziewanymi sytuacjami w życiu. Często w momencie, gdy sprawy wymykają się spod kontroli, pojawia się niepokój czy panika.

Zdarza się, że osoba z DDA nieświadomie dąży do konfliktów i napięć, a potem narzeka na ich skutki. Obawia się krytyki i osądzania, ale jednocześnie bardzo często sama nie stroni od wydawania zdecydowanych opinii na temat innych. Może również pojawić się problem z dokańczaniem rozpoczętych czynności czy zamiarów życiowych (np. ukończenie studiów bez złożenia pracy dyplomowej).

Specjaliści często również jako cechy DDA wymieniają: impulsywność, brak asertywności oraz ciągłą potrzebę uzyskania akceptacji otoczenia wynikającą ze strachu przed odrzuceniem. Osoby takie mogą często popadać w stany pesymistyczne, a nawet w depresję. Zdarza się, że cierpią również na zaburzenia odżywiania.

Fizyczne objawy DDA (cytat za wylecz.to):

• zawroty głowy,
• omdlenia,
• drżenie rąk przy zdenerwowaniu,
• bóle głowy i inne nieuzasadnione dolegliwości bólowe,
• tachykardia,
• uczucie kołatania serca,
• duża potliwość,
• uderzenia gorąca,
• szybki, płytki oddech,
• uczucie suchości w ustach,
• twarz dziecka alkoholika często wydaje się pusta, pozbawiona uczuć.

Sprawdź: Psychoterapia dopasowana do potrzeb dziecka

DDA typy osobowości

Dzieci wychowujące się w rodzinie dotkniętej problemem alkoholowym bardzo często wcielają się w pewne określone role, aby w ten sposób zapewnić sobie namiastkę poczucia bezpieczeństwa i w pewien sposób chronić się przed przerażającą rzeczywistością. Budowanie własnego świata i chowanie się z stworzonymi pozorami wynika również bezpośrednio z dysfunkcji wszystkich członków rodziny, którzy z powodu choroby nie zachowują się tak jak powinni i nie wypełniają swoich standardowych obowiązków (rodzice zamiast gwarantować bezpieczeństwo wywołują lęk).

Typy osobowości DDA:

• bohater – przejmuje na siebie obowiązki rodziców, stara się dbać o dom i zapewnić porządek; ma poczucie, że musi wziąć na siebie odpowiedzialność i rzeczywiście ją bierze (np. zbiera pijanego ojca z podłogi czy z ławki przed blokiem). Można powiedzieć, że wchodzi w rolę, której nie spełniają rodzice.
• błazen – dziecko takie bierze sobie za zadanie zniwelować nieco powagę, stres i napięcie panujące w domu. Wykorzystuje śmiech jako rodzaj mechanizmu obronnego – w sytuacji niepokojącej, przerażającej śmieje się, aby rzeczywistość nie wydawała się aż tak straszna. Osoba DDA, która przyjęła w dzieciństwie taką właśnie rolę może później w dorosłym życiu również “błaznować”, nie traktować niczego poważnie.
• kozioł ofiarny – bierze na siebie odpowiedzialność za nieodpowiednie zachowania rodziców, za ich złość i agresję, jakby to on był winny. W pewnym momencie przywyka i jest pogodzony z tym, że to zawsze na nim skupiają się wszystkie najgorsze konsekwencje, gniew rodziców i ewentualna przemoc.
• cień – dziecko bardzo wycofane, udające, że nie istnieje. Cierpi w samotności, stroni od ludzi, ucieka raczej w świat fantazji i marzeń, stąd często problemy z nawiązywaniem kontaktów międzyludzkich.

DDA – terapia

Terapia DDA powinna być przeprowadzana przez wykwalifikowanego w tym kierunku terapeutę uzależnień. Zajęcia mogą się odbywać zarówno w grupach, jak i podczas spotkań indywidualnych. Decydując się na terapię należy mieć świadomość, że nie będzie to proces szybki i bezbolesny. Terapia trwa zazwyczaj średnio około dwóch lat, a rozdrapywanie dawnych ran jest niezbędne dla uzyskania równowagi w czasie teraźniejszym.

Zobacz: Lęk separacyjny u niemowląt i starszych dzieci [objawy, ile trwa, jak go leczyć]

Rodzice pytają o cechy DDA