Zespół Otella czyli chorobliwa zazdrość. Przyczyny, objawy i leczenie schorzenia

Zespół Otella to zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się występowaniem urojeń dotyczących niewierności małżeńskiej. Dotyczy głównie osób, które nadużywają alkoholu, zdecydowanie częściej mężczyzn niż kobiet. Objawy zespołu Otella są charakterystyczne i dość łatwo rozpoznawalne.  Zwykle choroba przejawia się jako nadmierna zazdrość i obsesyjne dążenie do przyłapania partnera na zdradzie. Zespół Otella rozwija się powoli, jest trudny w leczeniu, które trwa bardzo długo. Nieleczony może być obecny do końca życia.

Zespół Otella czyli chorobliwa zazdrość

Zespół Otella, określany inaczej jako syndrom Otella, paranoja alkoholowa lub obłęd zazdrości, to zaburzenie psychiczne, które występuje u osób uzależnionych od alkoholu lub w stanie upojenia alkoholowego. Polega ono na występowaniu urojeń dotyczących niewierności partnera. Schorzenie należy do psychoz urojeniowych – charakteryzuje się zaburzonym postrzeganiem rzeczywistości. Ma ono charakter przewlekły, ale może przebiegać z okresami nasileń i remisji. Zespół Otella jest częściej rozpoznawany u mężczyzn, chociaż zdarzają się również przypadki obsesyjnej zazdrości u kobiet.

Syndrom Otella to coś więcej niż chorobliwa zazdrość. Osoba chora jest przeświadczona o niewierności swojego partnera i całą swoją energię poświęca na przyłapanie go na zdradzie lub wymuszenie przyznania się do posiadania kochanka (a częściej wielu kochanków). Pacjent dotknięty syndromem Otella nie wie, jak opanować zazdrość i nie ma możliwości przekonania go, że jego podejrzenia są bezpodstawne. Jest w pewien słuszności swoich racji i nie czuje się chory. Często zdarza się, że dochodzi do aktów agresji. W skrajnych sytuacjach, kiedy obsesja staje się bardzo nasilona, partner chorego lub osoba podejrzewana o bycie jego kochankiem może paść ofiarą przemocy psychicznej lub fizycznej: napaści, pobicia, uszkodzenia ciała lub zabójstwa.

Zespół Otella – przyczyny chorobliwej zazdrości

Mężczyźni stanowią większą niż kobiety grupę osób, u których rozpoznano zespół Otella. Przyczyny nie zostały do końca poznane. Upatruje się ich w nadużywaniu alkoholu i uszkodzeniu tkanki nerwowej przez etanol, jednak choroba zazdrości nie występuje u wszystkich alkoholików. Uważa się, że znaczący wpływ na wystąpienie zaburzenia ma niskie poczucie własnej wartości osoby chorej, obniżona samoocena i lęk przed odrzuceniem lub zostaniem porzuconym – skąd bierze się obsesyjna zazdrość.

Badacze są zdania, że choroba Otella może wystąpić u osób, które wcześniej wykazywały osobowość paranoiczną. Jest to jedno z zaburzeń osobowości, które charakteryzuje się nieufnością, nadmierną podejrzliwością, chłodem emocjonalnym, przesadzoną wrażliwością na słowa krytyki i odrzucenie oraz brakiem zdolności do zapominania i przebaczania. Pacjenci, którzy wykazywali te cechy w codziennym życiu, mogą doznać ich nasilenia w trakcie upojenia alkoholowego.

Podejrzenie występowania syndromu Otella u partnera wymaga konsultacji psychiatrycznej. Jest to poważny problem, ponieważ na zespół Otella dodatkowo nakłada się choroba alkoholowa, która ma negatywne skutki zdrowotne, psychiczne, rodzinne, ekonomiczne i społeczne (choroby wątroby, depresja, rozpad rodziny, przemoc domowa, utrata pracy i środków do życia). W internecie dostępne są różne psychotesty na chorobliwą zazdrość lub zespół Otella. Test tego rodzaju nie ma żadnej wartości diagnostycznej. Osoba chora potrzebuje profesjonalnej pomocy i wdrożenia leczenia farmakologicznego.

Choroba Otella – objawy

Choroba Otella zaczyna się powoli i powoli narasta. Początkowo pojawiają się akty chorobliwej zazdrości i podejrzenia, że jest się zdradzanym przez swojego partnera. Z czasem zaczynają one przybierać na sile i stają się obsesyjne. Osoba chora oskarża swojego partnera o posiadanie niezliczonej rzeszy kochanków, którymi rzekomo są wszyscy mężczyźni lub kobiety z okolicy – sąsiedzi, przyjaciele, osoby z pracy. Niekiedy dochodzi do tego, że za kochanka są uznawane przypadkowe osoby, z którym partner miał jednorazowy kontakt. Pacjent jest wobec nich nastawiony wrogo, a niekiedy nawet agresywnie, ponieważ pod wpływem alkoholu nie kontroluje swoich emocji i zachowań.

Do zazdrości dochodzi obsesyjne szukanie dowodów zdrady. Osoba chora potrafi śledzić, szpiegować i sprawdzać swojego partnera na każdym kroku. Może szukać śladów na bieliźnie lub ciele, a nawet wątpić w bycie ojcem swoich dzieci. Dodatkowo o rzekomej zdradzie może świadczyć wszystko, nawet z pozoru błaha rzecz: awizo z poczty, paragon ze sklepu, zmieniony ton głosu, spóźnienie. Alkoholik z zespołem Otella często zmusza partnera to przyznania się do winy. Zdarza się, że używa w tym celu przemocy fizycznej i psychicznej.

Osoba cierpiąca na zespół Otella jest obsesyjnie owładnięta myślą o niewierności partnera i chęcią udowodnienia mu tego faktu. Dochodzi do tego, że wszystkie swoje zainteresowania, myśli i energię koncentruje na chęci zdobycia jednoznacznego dowodu zdrady. Z tego powodu zaniedbuje obowiązki, pracę, kontakty społeczne.

Zespół Otella – leczenie

Osoby będące w związku z alkoholikiem, u którego występuje kompleks Otella powinny wiedzieć jak mu pomóc i jak leczyć zespół Otella. Objawy i urojenia zazdrości, które występują powinny skłonić do poszukiwania pomocy u specjalisty: psychiatry lub psychologa. Należy pamiętać, że jest to przewlekła choroba, która nie poddaje się łatwo leczeniu i może trwać nawet do końca życia.

Leczenie zespołu Otella w ostrej fazie przeprowadza się w szpitalu. Hospitalizacja często odbywa się ono bez zgody pacjenta (w przypadku agresji sąd może wydać nakaz leczenia), ze względu na możliwość wyrządzenia krzywdy sobie lub innej osobie. Następnie w fazie remisji konieczne jest leczenie syndromu Otella w trybie ambulatoryjnym. Bezwzględnym warunkiem jest regularne przyjmowanie środków farmakologicznych i powstrzymanie się od picia alkoholu. Leki na zespół Otella to leki przeciwpsychotyczne, neuroleptyczne. W zespole Otella specjaliści doradzają także poddanie się terapii poznawczo-behawioralną i/lub rodzinnej.