Dieta a zapalenie stawu kolanowego: co warto wiedzieć?

Zapalenie stawu kolanowego jest stanem, który może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Powoduje szereg dolegliwości, takich jak ból w kolanie obrzęk czy ograniczenie ruchomości w stawie. Jakie są możliwe przyczyny stanu zapalnego, jak przebiega leczenie zachowawcze i przede wszystkim – czy dieta może pomóc w łagodzeniu stanu zapalnego?

Najczęstsze przyczyny zapalenia stawu kolanowego

Zapalenie stawu kolanowego to przypadłość, która może mieć różną etiologię. Najczęściej jest wynikiem schorzeń, takich jak: [1,2.3]

• choroba zwyrodnieniowa stawów;
• reumatoidalne zapalenie stawów;
• toczeń;
• dna moczanowa;
• infekcyjne zapalenie stawu kolanowego.

Innym rodzajem zapalenia stawu kolanowego, niezwiązanym z chorobą autoimmunologiczną czy metaboliczną, jest zapalenie kaletki maziowej. Do tego rodzaju schorzenia dochodzi najczęściej wskutek przeciążenia lub nadmiernej eksploatacji stawu – na przykład podczas długotrwałego i częstego przebywania w pozycji klęczącej. [4] Za stan zapalny może odpowiadać także zapalenie ciała tłuszczowego Hoffy [5], zapalenie stawu rzepkowo-udowego [6], czyli tzw. kolano kinomana, które powstają na skutek urazu.

Objawy zapalenia stawu kolanowego

Objawy zapalenia stawu kolanowego mogą się różnić w zależności od przyczyny. Do najczęściej zgłaszanych symptomów należą:

• ból w okolicy stawu kolanowego, który może być ostry lub tępy;
• obrzęk i opuchlizna wokół stawu;
• zaczerwienienie skóry w okolicy kolana;
• uczucie ciepła i tkliwość;
• sztywność stawu, szczególnie po okresie bezruchu, np. rano po przebudzeniu;
• ograniczona ruchomość stawu, trudności z prostowaniem lub zginaniem kolana;
• uczucie niestabilności lub „blokowania” kolana podczas ruchu;
• zmniejszona siła mięśni wokół stawu kolanowego. [1]

Diagnostyka zapalenia stawu kolanowego

Diagnozowanie stanu zapalnego w kolanach obejmuje kilka kroków i procedur. Najpierw lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad, aby zidentyfikować objawy kliniczne. Następnie przeprowadza badanie fizykalne, w którym ocenia zakres ruchu, bolesność oraz obecność płynu w stawie. Na kolejnym etapie wykorzystuje się takie metody diagnostyczne, jak badania laboratoryjne i obrazowanie. [1]

Jak leczyć stan zapalny w stawie kolanowym?

Leczenie stanu zapalnego w kolanach zazwyczaj obejmuje kombinację metod farmakologicznych i niefarmakologicznych, mających na celu zmniejszenie bólu, poprawę funkcji stawu oraz zapobieganie dalszemu uszkodzeniu. [1]

Leczenie farmakologiczne

Leczenie stanu zapalnego zwykle opiera się na podaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Stosowane są w celu zmniejszenia bólu i stanu zapalnego. W zależności od przyczyny – stosuje się także leki modyfikujące przebieg choroby. [1]

Leczenie niefarmakologiczne

Leczenie niefarmakologiczne polega na fizjoterapii i ćwiczeniach. Programy ćwiczeń ukierunkowane są na zwiększenie zakresu ruchu, siły mięśniowej i elastyczności stawu. Ćwiczenia mogą obejmować rozciąganie, wzmacnianie mięśni oraz ćwiczenia aerobowe. Stosowane są także terapie uzupełniające, takie jak hydroterapia, ultradźwięki czy masaże. [1]

Rola diety w chorobach zapalnych stawów

Badania naukowe dowiodły, że codziennie spożywane produkty mogą nasilać lub redukować dolegliwości związane ze stanem zapalnym stawów. [7] Odpowiednie odżywianie może pomóc w łagodzeniu objawów i zmniejszaniu intensywności stanów zapalnych. [7] Jak powinna wyglądać dieta przeciwzapalna?

Dieta przeciwzapalna: co jeść, a czego unikać?

Wprowadzenie odpowiednich nawyków żywieniowych może wspierać leczenie farmakologiczne i poprawiać komfort życia osób, które zmagają się ze stanem zapalnym w stawie kolanowym. Co warto włączyć do diety, a czego lepiej unikać?

Produkty, które powinny znaleźć się na talerzu: [7][8]

• Tłuste ryby – takie jak łosoś, makrela, sardynki i śledzie – są bogate w kwasy tłuszczowe omega-3, które mają silne właściwości przeciwzapalne. Kwasy te mogą pomóc zmniejszyć stan zapalny i ból w stawach.
• Orzechy i nasiona – orzechy włoskie, nasiona chia, nasiona lnu i nasiona konopi są doskonałym źródłem omega-3 oraz antyoksydantów.
• Owoce jagodowe – jagody, maliny, truskawki i borówki są bogate w antyoksydanty, takie jak witamina C i polifenole.
• Zielone warzywa liściaste –  szpinak, jarmuż, rukola i sałata są źródłem witamin i minerałów oraz przeciwutleniaczy.
• Warzywa krzyżowe – brokuły, kalafior, brukselka i kapusta zawierają substancje, które mogą pomagać w redukcji stanów zapalnych oraz wspierają kondycję stawów.
• Przyprawy przeciwzapalne – kurkuma i imbir mają silne właściwości przeciwzapalne.
• Oliwa z oliwek – oliwa z oliwek extra virgin jest bogata w polifenole i jednonienasycone kwasy tłuszczowe.
• Pełnoziarniste produkty – komosa ryżowa, brązowy ryż i pełnoziarnisty chleb są dobrym źródłem błonnika.

Produkty, których należy unikać przez ich potencjał nasilający objawy stanu zapalnego [7][8]:

• cukry proste i słodycze,
• tłuszcze trans, 
• przetworzone mięso,
• sól,
• potrawy smażone w głębokim tłuszczu,
• alkohol.

W przebiegu stanów zapalnych nie bez znaczenia jest także stan mikroflory bakteryjnej. Probiotyki mogą wywierać pośredni wpływ na stan zapalny poprzez modulowanie odpowiedzi immunologicznej. [7,8]

Artykuł na zlecenie marki Diky. 

---

Bibliografia

1. Yeesuk Kim, Hyun-Cheol Oh, Diagnosis and Treatment of Inflammatory Joint Disease, Hip & Pelvis 2017; 29(4): 211-222, DOI: https://doi.org/10.5371/hp.2017.29.4.211
2. Puszczewicz M., Zapalenie stawów wywołane bezpośrednio przez drobnoustroje, Po Dyplomie: https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/1404,zapalenie-stawow-wywolane-bezposrednio-przez-drobnoustroje 
3. Hruby Z. i in.,Toczeń rumieniowaty układowy, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.3. 
4. Sułko J., Zapalenie kaletek maziowych, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/141769,zapalenie-kaletek-maziowych
5. Rydlak K., Choroby Hoffy, Portal Fizjoterapeuty: https://fizjoterapeuty.pl/urazy/choroby-hoffy.html
6. Rydlak K., Kolano kinomana (zespół rzepkowo-udowy), Portal Fizjoterapeuty: https://fizjoterapeuty.pl/urazy/kolano-kinomana-zespol-rzepkowo-udowy.html 
7. Vadell, Anna KE, i in., „Anti-inflammatory Diet In Rheumatoid Arthritis (ADIRA)—a randomized, controlled crossover trial indicating effects on disease activity.” The American journal of clinical nutrition 111.6 (2020): 1203-1213: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7266686/pdf/nqaa019.pdf 
8. Kurczyńska Aleksandra , Dymarska Ewelina, Immunostymulujące składniki żywności w prewencji i łagodzeniu przebiegu procesów zapalnych, Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, 2018 | 2(27) | 45-60: https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-98ede5aa-5d6e-4074-ab10-1f0d6e4d9503