Stres to uczucie, które towarzyszy nam już od wczesnych lat. Może mieć związek z nierealnymi wymaganiami otoczenia, nadmiarem obowiązków czy utratą ważnych wartości, jak chociażby zwolnienie z pracy lub przewlekła choroba. Choć w krótkiej perspektywie stres działa motywująco, na dłuższą metę staje się destrukcyjny i wyniszczający dla organizmu. Jakie są skutki przewlekłego stresu i co można robić na co dzień, aby go opanować?
Czym właściwie jest stres?
W literaturze prezentuje się wiele koncepcji stresu zarówno w ujęciu medycznym, jak i psychologicznym. Jedną z pierwszych – i nadal częściowo uznawanych za aktualne – jest teoria Cannona-Selyego. Zakłada ona, że stres to nic innego, jak nieswoista reakcja organizmu na stawiane mu wymagania. Te wymagania to tzw. stresory. Do pewnego momentu organizm jest w stanie adaptować się do stresorów. Wtedy można mówić o tzw. eustresie, który działa pozytywnie, motywuje do działania, zmiany i rozwoju. Jeżeli stresorów zaczyna być zbyt wiele lub też są one długotrwałe, eustres przeradza się w tzw. dystres, czyli reakcję destrukcyjną i trudną do opanowania [1].
Odporność na stres jest w dużej mierze indywidualna. Tam, gdzie dla jednej osoby sytuacja nadal będzie motywująca i komfortowa, u innej mogą pojawić się już objawy dystresu. Kluczem do utrzymania odpowiedniej wysokiej jakości życia psychicznego jest zarządzanie stresorami oraz stosowanie różnego rodzaju metod łagodzenia stresu odpowiednich do indywidualnych potrzeb.
Warto wspomnieć, że nie ma jednej, uniwersalnej metody radzenia sobie ze stresem. Każdy z nas prezentuje też nieco inny styl walki z napięciem nerwowym. Często mówi się o trzech stylach zarządzania stresem [2]:
- skoncentrowanym na zadaniu – polega na podejmowaniu wysiłków mających na celu rozwiązanie problemu;
- skoncentrowanym na emocjach – obejmuje przede wszystkim rozważanie własnych odczuć, przeżyć i koncentrację na sobie;
- skoncentrowanym na unikaniu – wystrzeganie się myślenia o sytuacji problemowej.
Jakie są skutki stresu dla zdrowia?
Na pierwszy rzut oka może wydawać się, że odczuwanie stresu wiąże się wyłącznie z psychicznym dyskomfortem, ale to jedynie pozory. Choć rzeczywiście okazjonalny stres – nawet ten silny – jest niegroźny, jeżeli staje się przewlekły, może wpływać zarówno na funkcjonowanie układu nerwowego, jak i osi podwzgórze-przysadka-nadnercza odpowiadającej za pobudzanie i hamowanie wydzielania wielu różnych hormonów [3]. Unikanie stresu pomoże zachować prawidłowe funkcjonowanie gospodarki hormonalnej.
Niestety nie ma jednoznacznych wskazówek co do tego, kiedy stres można już uznać za przewlekły, a kiedy jest on jedynie naturalną fizjologiczną reakcją na czynniki presyjne. Z tego względu bardzo ważne jest odpowiednie zarządzanie stresem za każdym kiedy się on pojawia tak, by nie dopuścić do zachwiania równowagi organizmu.
Skuteczne sposoby na łagodzenie stresu
Istnieje wiele sposobów na uspokojenie organizmu i warto testować różne metody zarządzania stresem. Dla jednej osoby może to być aktywność fizyczna, dla innej kontakt z przyrodą i spacer po lesie. Chętnie sięgamy po medytację i inne techniki relaksacyjne (np. ćwiczenia oddechowe), czytanie książek czy kontakt z psychologiem. Pomocne okazują się aromaterapie, słuchanie muzyki, a nawet przytulenie się do bliskiej osoby. Kluczowe znaczenie ma obserwowanie reakcji swojego organizmu na poszczególne czynności.
Ponieważ każda osoba inaczej reaguje na te same stresory, również łagodzenie objawów stresu może wymagać włożenia mniejszej lub większej ilości starań.
Suplementy na uspokojenie
Często niedocenianym sposobem na redukcję objawów stresu są naturalne środki na uspokojenie. Często można w nich znaleźć takie składniki, jak:
- melisa – wspomaga dobre samopoczucie i wykazuje działanie relaksujące;
- chmiel zwyczajny – wpływa kojąco na układ nerwowy;
- różeniec górski – ma właściwości łagodzące napięcie nerwowe, korzystnie wpływa na wydolność umysłową i przemęczenie;
- witaminy B6 i B12 – wspomagają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego oraz przyczyniają się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia.
Suplementy na uspokojenie warto stosować jako element codziennej profilaktyki i radzenia sobie ze stresem w trudnych sytuacjach. To świetne rozwiązanie dla osób narażonych na napięcie nerwowe.
Bibliografia:
- Kaczmarska A. i in.; Problematyka stresu – przegląd koncepcji; Hygeia Public Health 2016, 51(4): 317-321;
- Grygorczuk A.; Pojęcie stresu w medycynie i psychologii; Psychiatria 2008; tom 5, nr 3, 111–115;
- Gajda E. i in; Stres i jego skutki, (w:) Biskupek-Wanot A., Wanot B., Kasprowska-Nowak K. (red.), Aktywność fizyczna i problematyka stresu. Częstochowa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie 2020, s. 84–93.
