Nadczynność tarczycy to schorzenie, w którym wspomniany gruczoł produkuje zbyt dużą ilość hormonów – tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3). Hormony te mają wpływ na cały organizm – w tym na metaboliz, pracę serca czy na funkcjonowanie układu nerwowego. Niestety, gdy poziom tyroksyny oraz trójjodotyroniny wzrasta ponad normę, dochodzi do wystąpienia wielu niepokojących objawów, charakterystycznych dla przebiegu nadczynności tarczycy.
Co to jest nadczynność tarczycy i jakie badania tarczycy wykonać, by zdiagnozować tę chorobę?
Nadczynność tarczycy jest stanem, w którym dochodzi do nadprodukcji konkretnych hormonów – trójjodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). Najczęściej jest wynikiem choroby Gravesa-Basedowa, czyli autoimmunologicznego schorzenia, którego następstwem jest nadmierna produkcja hormonów tarczycy. Oprócz tego u podłoża nadczynności omawianego organu może leżeć obecność guzków tarczycy (określanych również mianem woli guzkowych), a rzadziej – podostre zapalenie tarczycy lub poporodowe zapalenie tarczycy.
W celu postawienia prawidłowej diagnozy, u pacjenta z podejrzeniem nadczynności tarczycy wykonuje się przede wszystkim badania krwi – a konkretnie badania tak zwanych „parametrów tarczycowych”:
- badanie poziomu trójjodotyroniny – FT3 oraz tyroksyny – FT4 (o których więcej informacji znajduje się na stronie internetowej alab.pl: https://www.alab.pl/badanie/calkowita-tyroksyna-t4-o67);
- badanie poziomu TSH – czyli hormonu tyreotropowego, który co prawda jest wydzielany w przysadce mózgowej, natomiast ma wpływ na aktywność wydzielniczą tarczycy;
Dodatkowe badania, jakie lekarz może wykorzystać w procesie diagnostycznym nadczynności tarczycy, to między innymi USG gruczołu tarczycowego, a w rzadszych przypadkach – scyntygrafia tarczycy oraz biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (wykonuje się ją dla ustalenia charakteru zmian obecnych w obrębie tarczycy – w tym guzków).
Nadczynność tarczycy – objawy skórne, ze strony układu rozrodczego i inne
Objawy mogące świadczyć o rozwoju nadczynności tarczycy są różne – zalicza się do nich między innymi:
- objawy ogólne – podwyższone tętno, nerwowość, drżenie rąk, zwiększona drażliwość, szybsza męczliwość, duszności, uderzenia gorąca, nadpotliwość;
- objawy ze strony układu pokarmowego – w tym utrata masy ciała, częste wypróżnienia, biegunki, nieco rzadziej – wzdęcia;
- objawy skórne – wilgotna, ciepła skóra, wypadanie włosów, zmiany pigmentacyjne, zwiększenie łamliwości paznokci;
- objawy ze strony układu rozrodczego – zaburzenia miesiączkowania (nieregularne miesiączki czy nawet całkowity brak okresu). U mężczyzn z nadczynnością tarczycy obserwuje się kłopoty z erekcją.
Więcej informacji dotyczących zarówno objawów nadczynności tarczycy, jak i rozpoznawania tego schorzenia znajduje się w Centrum Wiedzy ALAB laboratoria: https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/nadczynnosc-tarczycy-objawy-przyczyny-badania-leczenie/.
Jak leczyć nadczynność tarczycy?
W przypadku nadczynności tarczycy, jej leczenie uzależnione jest przede wszystkim od czynnika, który wywołał nadmierną produkcję tyroksyny i trójjodotyroniny. W związku z tym terapia musi być każdorazowo dostosowana do objawów prezentowanych przez pacjenta, jego wieku, chorób towarzyszących i wielu innych okoliczności. Niemniej, najczęściej leczeniem z wyboru jest farmakoterapia (podawanie leków przeciwtarczycowych i pomocniczych). W niektórych przypadkach konieczne jest wdrożenie terapii jodem radioaktywnym (zwłaszcza w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa) lub też leczenia chirurgicznego (resekcja guzków tarczycy lub całego gruczołu).
Warto pamiętać, że nadczynność tarczycy to choroba, która może prowadzić do licznych powikłań – w tym do osteoporozy, zwiększenia ryzyka chorób psychicznych czy schorzeń układu krążenia. W przypadku pojawienia się pierwszych objawów nadczynności należy więc jak najszybciej udać się do lekarza, by przeprowadzić stosowną diagnostykę. Regularne monitorowanie poziomu hormonów tarczycy oraz ścisła współpraca z endokrynologiem są kluczowe dla skutecznego leczenia i zapobiegania dalszym komplikacjom zdrowotnym.
Źródła:
- Dr n. med. P. Miśkiewicz, Nadczynność tarczycy – objawy, przyczyny, leczenie nadczynności tarczycy, stężenie TSH, FT3 i FT4 we krwi [w:] Medycyna Praktyczna, 23.05.2017
- Ghandour, MD, C. Reust, MD, MSPH, Algorytm postępowania w nadczynności tarczycy [w:] Medycyna po Dyplomie 03/2012
- Jastrzębska, T. Bednarczuk, M. Kochman, Nadczynność tarczycy [w:] podyplomie.pl, dostęp: 12.05.2025
- Bednarczuk, D. Kajdaniuk, B. Marek, M. Bolanowski, M. Dedecjus, A. Gilis-Januszewska, A. Hubalewska-Dydejczyk, B. Jarząb, R. Junik, G. Kamiński, B. Kos-Kudła i inni, Podstawy prewencji i leczenia zaburzeń czynności tarczycy po podaniu środków kontrastowych zawierających jod – stanowisko Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego [w:] Endokrynologia Polska 2023; 74 (1)
- Pastusiak, J. Michałowska, P. Bogdański, Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy [w:] Varia Medica 2018, tom 2, nr 2
- Wójtowiec, A. Wójtowiec, T. Tomkalski, Objawy oczne w przebiegu chorób tarczycy [w:] Borgis – Medycyna Rodzinna 1a/2018
Artykuł sponsorowany
