Choroba kociego pazura: objawy, przyczyny i leczenie. Czym grozi zadrapanie przez kota?

Choroba kociego pazura – co to jest?

Choroba kociego pazura (inaczej gorączka kociego pazura) jest odzwierzęcą chorobą zakaźną, którą u człowieka wywołuje zadrapanie przez kota lub inne zwierzę będące jej nosicielem (królik, pies). Zakażenie wywołuje bakteria Bartonella henselae, rzadziej może być to bakteria Bartonella clarridgeiae. Zakażenie odbywa się przez skórę, błony śluzowe lub oczy. Za roznoszenie patogenów u zwierząt odpowiadają pchły. Kocia choroba u ludzi ma postać miejscowego zapalenia węzłów chłonnych, które może mieć charakter ostry lub przewlekły.

Choroba kociego pazura występuje na całym świecie, a najczęściej przytrafia się w krajach z ciepłym i wilgotnym klimatem. Szacuje się, że 1/3 młodych kotów jest nosicielami bakterii Bartonella. W Stanach Zjednoczonych częstość zachorowań wynosi 9 przypadków na 100 tysięcy. Rocznie około 1000 osób wymaga hospitalizacji. W Polsce do największej liczby zakażeń dochodzi w miesiącach jesienno-zimowych. Najczęściej chorują dzieci przed ukończeniem 15. roku życia.

Przebieg kociej gorączki jest zwykle łagodny. Często na początku nie pojawiają się żadne objawy. Bartonella henselae może spowodować jedynie miejscowy odczyn, związany z raną, która powstała po zakażeniu. Do pojawienia się pełnego obrazu choroby dochodzi zwykle w ciągu 1-6 tygodni od momentu wniknięcia drobnoustrojów do organizmu. Odnotowano także przypadki, kiedy do rozwoju infekcji doszło po oślinieniu skóry lub ugryzieniu przez chore zwierzę.

Koci pazur – choroba przenoszona nie tylko przez koty!

Koci pazur to choroba, która swoją nazwą wskazuje na koty jako źródło zakażenia, jednak nosicielami “kociej bakterii” mogą być także psy, króliki, wiewiórki i inne gryzonie, choć zdarza się to rzadko. Zakażenie wywołuje Bartonella henselae – gram-ujemna bakteria, która wnika do organizmu człowieka przez uszkodzoną skórę i błony śluzowe. U bardzo małych dzieci do przeniesienia patogenu może dojść, gdy kot poliże je w okolicy oczodołu. Drobnoustrój wraz ze śliną przedostaje się przez spojówkę. Bakteria przyczepia się do śródbłonków naczyniowych i komórek nabłonkowych, gdzie się namnaża. Patogeny są niewykrywalne przez układ odpornościowy, ponieważ podczas atakowania zdrowych komórek szpiku kostnego, wnikają do ich wnętrza. Kiedy dojrzeją, zajmują erytrocyty.

Za roznoszenie bakterii Bartonella między zwierzętami odpowiadają pchły. Warto pamiętać, że koty są jedynie nosicielami – koci pazur nie wywołuje u nich żadnych objawów. Nie są znane żadne przypadki, gdzie bakteria wywołująca chorobę kociego pazura została przeniesiona z człowieka na człowieka. W Polsce najwięcej zachorowań odnotowuje się w województwie mazowieckim, natomiast najmniej w województwie śląskim, lubuskim i opolskim. Na syndrom kociego pazura szczególnie narażone są osoby bardzo młode.

Inne znane choroby przenoszone przez koty to:

• toksoplazmoza – choroba wywołana przez pierwotniaka Toxoplasma gondii,
• toksokaroza – choroba pasożytnicza wywołana przez nicienie,
• grzybica,
• wścieklizna.

Choroba kociego pazura: objawy

Początkowo po zakażeniu bakterią Bartonella objawy mogą nie wystąpić wcale lub być na tyle łagodne, że nie zostaną zauważone. Przy chorobie kociego pazura pierwsze objawy pojawiają się w miejscu zadrapania. Najczęściej jest to niewielkie zaczerwienienie oraz krosta, ewentualnie grudka zapalna. Ma ona kolor różowy lub jasnoczerwony i jest wyraźnie widoczna i wyczuwalna podczas dotyku. Po kilku dniach przekształca się w pęcherzyk wypełniony treścią lub owrzodzenie. Może się ona utrzymać w miejscu zadrapania nawet przez kilka miesięcy po wyleczeniu zakażenia kocią bakterią. Objawy skórne pojawiają się na 1-6 tygodni przed wejściem choroby w pełną fazę.

Po upływie kilku – kilkunastu dni kocia gorączka przechodzi w pełnoobjawową postać. Osoba chora zauważa u siebie powiększone węzły chłonne, w miejscu położonym najbliżej zranionej części ciała. Powiększenie jest znaczne – węzeł chłonny ma wielkość około 5 centymetrów. Pojawia się także ból podczas dotyku. Okoliczne węzły chłonne powiększają się w wyniku osiadania w nich drobnoustrojów, które przemieszczają się ze zranionej części ciała. W większości przypadków stwierdza się powiększone węzły szyjne, podżuchwowe, w pachwinach i pod pachami. U niektórych pacjentów powiększa się kilka na raz. Dochodzi również do ich stwardnienia. Jednak nadal pozostają łatwo przesuwalne względem podłoża.

Powiększony węzeł chłonny w wyniku procesu chorobowego zaczyna ropieć. Robi się miękki, a skóra nad nim może mieć czerwony kolor. Węzły powracają do normalnego rozmiaru w ciągu kilku miesięcy. W rzadkich przypadkach wytwarza się przetoka, która wymaga interwencji chirurgicznej. Mniej charakterystyczne objawy choroby kociego pazura, które mogą się pojawić to:

• ogólne osłabienie i ciągłe uczucie zmęczenia,
• podwyższona temperatura ciała lub gorączka,
• bóle głowy,
• brak apetytu,
• utrata masy ciała,
• ból gardła,
• bóle mięśniowe.

Choroba kociego pazura – zakażenie rozsiane

Jedną z postaci choroby kociego pazura jest zakażenie rozsiane. U chorych stwierdza się zmiany w wątrobie, śledzionie i kościach, a także uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. Z tego powodu pojawiają się objawy neurologiczne: drgawki i encefalopatia (uszkodzenie tkanek mózgu).

Kocia gorączka może przyjąć również mniej charakterystyczny przebieg:

• zespół oczno-węzłowy Parinarda – ziarniak spojówkowy i powiększenie węzłów chłonnych z jednej strony,
• zapalenie siatkówki i nerwu wzrokowego,
• zapalenie wsierdzia,
• nawracająca gorączka o nieznanej przyczynie.

Pojawienie się powyższych postaci choroby oznacza, że doszło do powikłań choroby. Koci pazur u dzieci i dorosłych w większości przypadków nie jest niebezpieczny. Ustępuje samoistnie w ciągu 6 miesięcy, a jeżeli zostanie wdrożone leczenie, czas ten się skraca. Szczególnie narażone na pojawienie się powikłań są osoby z zaburzoną pracą układu immunologicznego.

Choroba kociego pazura: leczenie

Po pojawieniu się objawów wskazujących na kocie choroby, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Na właściwe rozpoznanie bardzo często wskazuje już sam wywiad lekarski, z którego wynika, że pacjent miał kontakt z młodymi kotami. W badaniu fizykalnym poza powiększonym węzłem chłonnym stwierdza się obecność krosty lub grudki zapalnej w miejscu, w którym doszło do zadrapania. Ostatecznym potwierdzeniem diagnozy jest badanie serologiczne, np. metodą ELISA w celu oznaczenia poziomu swoistych przeciwciał IgG i IgM. Zazwyczaj nie jest konieczna biopsja i badanie histopatologiczne węzła chłonnego – wykonuje się je tylko w uzasadnionych przypadkach (wykluczenie innych chorób). Lekarz może zdecydować także o wykonaniu badania USG, w którym widoczne są przerośnięte węzły chłonne ze zwiększonym unaczynieniem.

W większości przypadków choroba wywołana bakterią Bartonella henselae ustępuje samoistnie w ciągu 6 miesięcy. Wskazane jest jednak zastosowanie antybiotykoterapii, która przyspiesza leczenie choroby kociego pazura i zmniejsza ryzyko pojawienia się powikłań. Jeżeli doszło do zropienia węzłów chłonnych może być konieczne ich nakłucie i odbarczenie treści ropnej lub usunięcie. Leczenie naturalne bakterii Bartonella polega na stosowaniu ciepłych okładów na skórę w okolicy powiększonego węzła. Choroba kociego pazura jest w pełni wyleczalna. Jeżeli przebiega bez powikłań, nie wymaga hospitalizacji ani nie ogranicza codziennej aktywności pacjenta.

Zapobieganie chorobie kociego pazura

Chorobie kociego pazura można zapobiec. Należy unikać zadrapania przez koty, zwłaszcza młode kocięta. Szczególną ostrożność powinny zachować małe dzieci oraz osoby z obniżoną odpornością. Jednym z elementów profilaktyki jest podawanie zwierzętom środka przeciw pchłom, gdyż to te pasożyty roznoszą bakterię. Szacuje się, że nosicielami kociej bakterii jest aż 1/3 populacji kotów.