Krztusiec u dzieci: objawy, powikłania i skuteczne metody leczenia

Krztusiec to choroba, która często dotyka małe dzieci i wiąże się z męczącym, bolesnym kaszlem. Może być bardzo niebezpieczna dla maluszków, które nie ukończyły jeszcze pół roku. Dlaczego? Tego i innych wiadomości o krztuścu dowiesz się z naszego artykułu. Krztusiec u dzieci – jakie są objawy?

Krztusiec u dzieci – objawy

Krztusiec znany jest również pod nazwą koklusz oraz kaszel 100-dniowy. Wywołuje go bakteria Bordetella Pertussis, która potocznie jest nazywana pałeczką krztuśca.

Typowe objawy krztuśca:

• Nawracające napady kaszlu: Ataki kaszlu mogą trwać kilka minut, co utrudnia oddychanie.
• Świszczący oddech: Po napadzie kaszlu często występuje charakterystyczny świszczący dźwięk podczas wdechu.
• Wymioty: Napady kaszlu mogą kończyć się wymiotami, zwłaszcza u małych dzieci.
• Zmęczenie: Po intensywnych napadach kaszlu dziecko może być wyczerpane i wymagać dłuższego odpoczynku.
• Bezdechy: U niemowląt może występować chwilowe zatrzymanie oddechu.

Obok odry i ospy wietrznej, to najbardziej zaraźliwa choroba wieku dziecięcego. Przenosi się wyłącznie drogą kropelkową, a zasięg działania bakterii jest praktycznie nieograniczony. Kasłanie, kichanie, mówienie – wystarczy jedno chore dziecko w żłobku, przedszkolu czy w szkole i epidemia gotowa. Pomimo tego, że od lat stosowane są szczepienia przeciwko krztuścowi, specjaliści szacują, że zachorowalność stale wzrasta. Szczepienie na krztusiec jest obowiązkowe i bezpłatne. Szczepionka skojarzona przeciwko krztuścowi, tężcowi i błonicy, kryje się pod skrótem DiTePer lub DTPw.

Choroba najczęściej atakuje malutkie dzieci w przedziale wiekowym 0-4 lata. Jest niebezpieczna dla niemowląt, ponieważ mają one niedojrzały układ odpornościowy. Maluszki nie nabywają biernej odporności przeciw tej chorobie od matki. Ponadto u niemowląt choroba często nie ma objawu w postaci kaszlu, lecz występują groźne duszności, mogące się nawet zakończyć bezdechem. Koklusz mocno nadwyręża siły maleństwa. Pediatrzy alarmują, że u kilkutygodniowych niemowląt może doprowadzić to nawet do zgonu, dlatego konieczna jest natychmiastowa hospitalizacja maluszka, u którego zachodzi podejrzenie krztuśca.

Objawy krztuśca u dzieci

Choroba dzieli się na trzy okresy. Dla każdego z nich inne są charakterystyczne objawy. Od chwili zarażenia do wystąpienia pierwszych z nich, mogą minąć nawet trzy tygodnie, ponieważ okres wylęgania krztuśca wynosi od 5 do 21 dni.

Okres nieżytowy: trwa on około dwóch tygodni. Objawy w tym czasie przypominają zwykłe przeziębienie, pojawia się suchy kaszel obecny zarówno w dzień, jak i w nocy, katar, stan podgorączkowy. Może wystąpić zapalenie spojówek.

Okres kaszlu napadowego: trwa on około trzech tygodni, ale może przedłużyć się nawet do trzech miesięcy. Kaszel przybiera ciężką, męczącą formę. Zaczynają działać toksyny bakteryjne, które powodują produkcję gęstego śluzu, który odrywa się podczas kasłania. Napady kaszlu są dla malucha wyczerpujące, dziecko zanosi się nim, czerwienie na twarzy, ma odruch wysuwania języka – bardzo charakterystyczny dla krztuśca. Atak kaszlu może skończyć się wymiotami, pojawieniem się wyborczyn na twarzy, pękają naczynka krwionośne w gałkach ocznych, w związku z czym są one przekrwione. Napady kaszlu zakończone są charakterystycznym „piejącym” odgłosem przy wdychaniu powietrza.

Okres zdrowienia: po zastosowaniu odpowiedniego leczenia, kaszel stopniowo ustępuje. Dopiero wtedy maluch przestaje zarażać innych.

Krztusiec u dzieci: powikłania

Powikłania krztuśca mogą być poważne, zwłaszcza u niemowląt i małych dzieci. Najczęstsze powikłania obejmują:

• Zapalenie płuc – Powikłanie to występuje w około 20% przypadków zachorowań na krztusiec u dzieci. Zapalenie płuc może prowadzić do trudności w oddychaniu.
• Drgawki – Krztusiec może powodować drgawki u około 1-2% małych dzieci zarażonych tą chorobą. Drgawki są poważnym powikłaniem, wymagającym natychmiastowej interwencji medycznej.
• Niedotlenienie mózgu – W wyniku długotrwałych napadów kaszlu, dzieci mogą doświadczać chwilowych przerw w dopływie tlenu do mózgu, co może mieć długofalowe skutki.
• Krwotoki – Intensywne kaszle mogą prowadzić do krwotoków w obrębie nosa, oczu lub mózgu. Krwotoki stanowią rzadkie, ale groźne powikłanie.

Tabela powikłań z ich częstotliwością i konsekwencjami obrazuje wagę problemu:

Powikłanie	Częstotliwość	Konsekwencje
Zapalenie płuc	20%	Trudności w oddychaniu
Drgawki	1-2%	Konieczność interwencji medycznej
Niedotlenienie mózgu	Zmienna	Długofalowe skutki zdrowotne
Krwotoki	Rzadkie	Groźne powikłania

Warto zwrócić uwagę na dodatkowe, mniej częste powikłania, takie jak:

• Zapalenie mózgu – Choć bardzo rzadkie, stanowi jedno z najgroźniejszych powikłań, które mogą prowadzić do uszkodzeń neurologicznych.
• Przepukliny brzuszne – Mogą powstać w wyniku intensywnego kaszlu, kiedy ciśnienie w jamie brzusznej znacznie wzrasta.

Na powikłania najbardziej narażone są niemowlęta. Najczęściej spotyka się przejście kokluszu w zapalenie płuc lub zapalenie oskrzeli. Zdarzają się rownież częste zapalenia ucha środkowego. Do najgroźniejszych powikłań należy zapalenie mózgu i krztuścowe uszkodzenie mózgu. Nieliczne, pojedyncze przypadki krztuśca u niemowląt kończą się śmiercią i wynikają one ze zbyt długiego bagatelizowania objawów przez rodziców, dlatego też jakiekolwiek podejrzenia o tej chorobie powinny być natychmiast konsultowane z pediatrą.

Krztusiec: leczenie

Podczas leczenia choroby niezbędne jest podawanie antybiotyków, które niszczą pałeczki krztuśca. Mniejszym dzieciom są one podawane dożylnie. Kluczowe jest przyjmowanie przez dziecko dużej ilości płynów, które pomagają w rozrzedzaniu wydzieliny zalegającej w płucach. Oprócz antybiotyku lekarz może zapisać syrop, który złagodzi odruch kasłania.

Chore dziecko nie musi leżeć w łóżku. Można je nawet zabierać na spacery, lecz dbać o to, by było ubrane  stosownie do pogody. W domu powinna panować odpowiednia wilgotność powietrza, ponieważ zbyt suche może dodatkowo podrażniać błony śluzowe górnych dróg oddechowych.