Rola flory bakteryjnej u niemowląt i małych dzieci

Poród – moment wytworzenia flory bakteryjnej w jelitach

Przewód pokarmowy ssaków to jeden z najgęściej zasiedlonych ekosystemów na świecie. W końcowym odcinku przewodu pokarmowego człowieka w 1 g treści bytuje nawet do 1012 organizmów. Nie dzieje się tak jednak od razu. Jelita płodu są niemal jałowe, a do ich zasiedlenia przez bakterie dochodzi w momencie porodu. Sposób, w jaki niemowlę przychodzi na świat, ma istotny wpływ na skład jego mikroflory jelitowej.

Poród naturalny umożliwia dziecku korzystny pod względem bakteriologicznym kontakt z mikroflorą pochwy matki. Dlatego w jelitach tych niemowląt od razu pojawiają się bakterie z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus. – Noworodki po porodach fizjologicznych – dzięki przejściu przez kanał rodny kobiety, szybkiemu kontaktowi skóra do skóry z matką i szybkiemu przystawieniu do piersi – są kolonizowane przez bezpieczną dla nich florę bakteryjną matki. Natomiast noworodki, które przyszły na świat poprzez cięcie cesarskie, są takiej szansy pozbawione.

Powoduje to kolonizację ich jelit w pierwszej kolejności przez bakterie ze środowiska szpitalnego, a następnie przez te ze skóry matki – tłumaczy dr n. med. Magdalena Neuman-Łaniec, Ordynator Oddziału Niemowlęco-Neonatologicznego Szpitala Dziecięcego Polanki.

Poród drogą cięcia cesarskiego zakłóca więc prawidłową kolonizację przewodu pokarmowego noworodka. Ich mikroflora jelitowa może być zaburzona przez okres 6 miesięcy po porodzie, a niektóre badania dowodzą, że nawet przez okres kilku lat. Jednak florę bakteryjną przewodu pokarmowego można modyfikować poprzez podawanie preparatów zawierających specjalnie wyselekcjonowane szczepy żywych kultur bakterii (Bifidobacterium i Lactobacillus). Takim preparatem jest m.in. Coloflor cesario przeznaczony dla noworodków i niemowląt z cięć cesarskich.

Karmienie wpływa na skład mikroflory bakteryjnej

– To istotne, w jaki sposób tworzy się u dziecka flora bakteryjna jelit w pierwszych godzinach życia – przyznaje specjalista. Procesy te są zależne również od sposobu karmienia po porodzie, na co także zwraca uwagę ekspert: – Mleko matki zawiera unikatowe składniki stymulujące wzrost pożytecznych bakterii jelitowych oraz bakterie, takie jak Bifidobacterium, paciorkowce i bakterie kwasu mlekowego. Przewód pokarmowy noworodków karmionych sztucznie jest skolonizowany głównie przez baterie z rodzaju Bacteroides i Enterobacter. Pokarmem szczególnie bogatym w Bifidobacterium i Lactobacillus jest tzw. siara, czyli pierwsza składowa mleka kobiecego, będąca źródłem przeciwciał odpornościowych i oligosacharydów – związków stymulujących przyrost pożytecznych bakterii. Natomiast u dzieci, którym podaje się wyłącznie mleko modyfikowane, obserwuje się znacznie niższy poziom bakterii fermentacji mlekowej.

Flora bakteryjna jelit pełni ważną funkcję w małym organizmie

W mikroflorze jelitowej zachodzi niezliczona ilość procesów, które są niezbędne dla naszego organizmu. Za co dokładnie odpowiadają bakterie jelitowe i dlaczego są nam tak potrzebne już od pierwszego okresu życia?

Regulują trawienie i wchłanianie

Jak zapewnia ekspert: – Skład oraz ilość flory bakteryjnej wpływają na procesy trawienne. Zaobserwowano, że obszary przewodu pokarmowego z dużą ilością bakterii odznaczają się zwiększoną liczbą i długością kosmków jelitowych. Pośrednio przekłada się to na ich większą powierzchnię chłonną.

Badania potwierdzają również dodatni wpływ mikroflory bakteryjnej na dojrzewanie i wymianę tzw. enterocytów. Są to komórki odpowiedzialne za wchłanianie substancji odżywczych w obrębie jelita cienkiego. Zapewnia to lepsze przyswajanie niezbędnych dla ich prawidłowego wzrostu i rozwoju związków zawartych w pożywieniu.

Syntetyzują niezbędne witaminy

Jelita nie tylko wchłaniają substancje odżywcze, ale także produkują część z nich. – Flora bakteryjna jelit jest niezbędna do wytwarzania witamin – przekonuje lekarz. Drobnoustroje jelitowe syntezują między innymi witaminy z grupy B, witaminę K i kwas foliowy.

Chronią przed groźnymi patogenami

Bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium wytwarzają silne substancje antybakteryjne skierowane przeciwko wielu patogenom. – Flora bakteryjna jelit odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju i dojrzewaniu młodego układu immunologicznego – potwierdza pediatra i neonatolog. Jej właściwy kształt od chwili porodu warunkuje prawidłową odpowiedź immunologiczną i tolerancję. Zaburzenia mikroflory mogą natomiast prowadzić do uszkodzenia błony śluzowej jelita, wywoływać stany zapalne, jak też podwyższać ryzyko rozwoju chorób alergicznych i autoimmunologicznych u dzieci. Prawidłowa kolonizacja jelit odgrywa też swoją rolę w ochronie przed pojawieniem się martwiczego zapalenia jelit, które w stanach wyjątkowych może dosięgać wcześniaki.

Rozkładają toksyny i kancerogeny

Flora bakteryjna jelit odpowiada za rozkład składników pokarmowych niepodlegających trawieniu w jelicie cienkim oraz wchłanianie składników odżywczych do krwi i limfy. Jednocześnie bakterie te biorą udział w procesach rozkładu i fermentacji niestrawionych resztek pożywienia.

– Flora jelit jest konieczna do rozkładania toksyn – informuje lekarz. Ich zaleganie w organizmie stanowiłoby bowiem poważne zagrożenie dla całego układu immunologicznego. Równie niebezpieczne dla małego organizmu byłyby kancerogeny (substancje rakotwórcze), gdyby nie zdolność mikroflory jelitowej do inaktywacji enzymów biorących udział w ich syntezie.

Artykuł konsultowała dr n. med. Magdalena Neuman-Łaniec, Ordynator Oddziału Niemowlęco-Neonatologicznego Szpitala Dziecięcego Polanki.

[Zdjęcie główne: Pixabay]