Zakrztuszenie niemowlaka: co robić, gdy dziecko się zakrztusi? [ZASADY PIERWSZEJ POMOCY]

Czym jest zakrztuszenie/zadławienie?

Zakrztuszenie dziecka to sytuacja, w której ciało obce (np. kawałek jedzenia lub mały element zabawki) trafia nagle i przypadkowo do dróg oddechowych, co prowadzi do ich zablokowania. Zakrztuszenie mlekiem, śliną czy ciałem obcym to powszechne zjawisko. Zadławienie u dzieci dzieli się na:

• całkowite – drogi oddechowe są zablokowane całkowicie, niemożliwe jest oddychanie i efektywny kaszel,
• częściowe – drogi oddechowe zostały zablokowane częściowo, dziecko może kaszleć.

Szczególną odmianą zakrztuszenia jest zachłyśnięcie się dziecka. Pojawia się ono w momencie, kiedy do dróg oddechowych w niekontrolowany sposób dostanie się ciecz, np. mleko matki lub woda. W konsekwencji dochodzi do podrażnienia krtani, tchawicy lub zachłystowego zapalenia płuc, które powoduje uszkodzenie miąższu narządu.

Zadławienie i zachłyśnięcie się dziecka to stany, które są zagrożeniem życia. Niemowlęta oddychają nawet 40 razy na minutę, dlatego nawet krótkotrwałe zablokowanie dróg oddechowych może prowadzić do niedotlenienia organizmu, a w konsekwencji do nieodwracalnego uszkodzenia mózgu i śmierci. Ważne jest szybkie i umiejętne udzielenie pierwszej pomocy przy zakrztuszeniu.

Objawy zakrztuszenia

Objawy, które świadczą o tym, że doszło do zachłyśnięcia lub zakrztuszenia się niemowlaka jedzeniem lub ciałem stałym są charakterystyczne. W pierwszym momencie pojawiają się nagłe zaburzenia oddychania – niemowlę ma problem ze złapaniem powietrza, oddech staje się świszczący, pojawia się kaszel i odruch wymiotny. Te symptomy świadczą o tym, że nie doszło do całkowitego zamknięcia dróg oddechowych.

Natomiast, gdy płacz i kaszel są bezgłośne, dziecko szybko sinieje i traci przytomność można mieć pewność, że drogi oddechowe zostały całkowicie zablokowane i doszło do zatrzymania oddechu, co jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia.

Również, kiedy wydaje się, że problem minął i wszystko wróciło do normy, należy nadal przez jakiś czas obserwować dziecko pod kątem wystąpienia następujących objawów:

• cichszego oddechu,
• świstu,
• zmiany tonu głosu lub płaczu,
• zasinienia ust, paznokci lub skóry.

Pierwsza pomoc przy zakrztuszeniu niemowlaka ciałem stałym

Zwykle zadławienie się lub zachłyśnięcie dziecka jest sytuacją, która powoduje u rodziców stres i panikę, zwłaszcza, kiedy dochodzi do zatrzymania oddechu. Mama i tata w emocjach nie wiedzą, co robić, kiedy dziecko się zakrztusi. Tymczasem ważne jest zachowanie zimnej krwi, dzięki czemu właściwa pierwsza pomoc zostanie udzielona niemowlęciu prawidłowo i w jak najkrótszym czasie.

Zakrztuszenie mlekiem: pierwsza pomoc

W większości przypadków zakrztuszenie jedzeniem lub zachłyśnięcie mlekiem z niecałkowitym zablokowaniem dróg oddechowych, dzięki odruchowi kaszlu niemowlę jest w stanie samodzielnie poradzić sobie z przeszkodą. Dziecku należy pomóc poprzez ułożenie go na swoim przedramieniu w pozycji na brzuchu, z głową skierowaną do dołu i zachęcanie do kaszlu. Ważne jest, aby przez cały czas obserwować dziecko, nawet, kiedy wydaje się, że zagrożenie już minęło. Nie należy panikować, ponieważ emocje mogą udzielić się także niemowlęciu, co może spowodować jego płacz i brak kaszlu.

Natomiast, kiedy doszło do zachłyśnięcia lub zakrztuszenia przy którym dziecko nie oddycha, konieczne jest szybkie podjęcie czynności ratunkowych. Pierwsza pomoc przy zakrztuszeniu dziecka poniżej 1. roku życia przedstawia się następująco:

• zadzwoń po pogotowie ratunkowe (nr 999 lub 112),
• ułóż dziecko na swoim przedramieniu, na brzuchu z głową skierowaną w dół,
• chwyć kciukiem i palcem wskazującym za żuchwę dziecka i lekko rozchyl jego usta,
• wykonaj 5 energicznych uderzeń dłonią między łopatkami dziecka,
• po każdym z nich sprawdź, czy ciało obce zostało usunięte, a dziecko oddycha.

Jeżeli uderzenia między łopatki nie są skuteczne, należy obrócić niemowlę na plecy (głowa nadal powinna znajdować się poniżej reszty ciała) i wykonać 5 uciśnięć kciukami na wysokości dolnej połowy mostka (1 palec powyżej dolnego końca mostka). Czynności należy prowadzić na zmianę z uderzeniami między łopatki. Pierwsza pomoc przy zakrztuszeniu dziecka powinna być kontynuowana do momentu aż ciało obce zostanie usunięte lub przyjedzie pogotowie ratunkowe.

Zachłyśnięcie dziecka: pierwsza pomoc po utracie przytomności

Jeżeli zakrztuszenie lub zachłyśnięcie się dziecka spowodowało zatrzymanie oddechu i utratę przytomności, należy niezwłocznie powiadomić pogotowie ratunkowe i rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową. W tym celu:

• połóż dziecko na podłodze,
• wykonaj 5 oddechów ratowniczych (obejmuj ustami nos i usta dziecka),
• sprawdź, czy niemowlę zaczęło samodzielnie oddychać,
• jeżeli dziecko nadal nie oddycha umieść dwa palce (wskazujący i środkowy) na jego klatce piersiowej w połowie mostka,
• drugą dłonią przytrzymaj czoło niemowlęcia,
• wykonaj 15 uciśnięć na zmianę z 2 wdechami ratowniczymi.

Pierwszą pomoc przy zachłyśnięciu dziecka należy kontynuować do przyjazdu pogotowia ratunkowego.

Niemowlę krztusi się śliną: co robić?

U małych dzieci może zdarzyć się zakrztuszenie śliną. Dzieje się tak, ponieważ niemowlę znajduje się w pozycji leżącej, a praca mięśni twarzy, języka i ust, czyli przełykanie nie jest jeszcze do końca skoordynowane. Jeżeli dojdzie do zakrztuszenia u noworodka lub niemowlaka należy postępować tak, jak opisano powyżej: ułożyć dziecko na brzuchu z głową poniżej reszty ciała i uderzyć otwartą dłonią między łopatki. Jeżeli problem często powraca, konieczna jest wizyta u pediatry.

Zapobieganie zakrztuszeniu dziecka

Niemowlę krztusi się najczęściej podczas jedzenia lub zabawy. Pierwszej sytuacji można zapobiec poprzez zadbanie o to, aby dziecko w trakcie posiłku siedziało spokojnie, jadło powoli, bez pośpiechu. Pokarm powinien mieć konsystencję odpowiednią do wieku dziecka. Jeżeli dochodzi do zachłyśnięć podczas karmienia piersią, warto zweryfikować, czy dziecko jest dobrze przystawione do piersi.

Dławienie się niemowlaka podczas zabawy jest spowodowane wkładaniem przez ciekawskie dziecko wszystkich przedmiotów do buzi. Rodzice powinni zadbać, aby zabawki były dostosowane do wieku dziecka oraz, aby na podłodze i łatwo dostępnych półkach nie znajdywały się drobne przedmioty: monety, klocki, biżuteria.

Zakrztuszenie niemowlaka: kiedy dzwonić po pogotowie?

Zakrztuszenia u niemowląt zdarzają się dosyć często – zwłaszcza, kiedy dziecko zaczyna raczkować i buszować po domu. W większości przypadków, dzięki odruchowi kaszlu, dziecko jest w stanie samo poradzić sobie z zagrożeniem. Jednak, kiedy tak się nie dzieje, niemowlę nie kaszle, dusi się lub traci przytomność, należy niezwłocznie wezwać pogotowie.

Karetka powinna zostać wezwana również wtedy, kiedy wydaje się, że zagrożenie minęło dzięki efektywnemu kaszlowi, ale stan dziecka po czasie zaczyna się pogarszać – niemowlę nadal nie oddycha prawidłowo lub zaczyna sinieć. Lekarz powinien zobaczyć dziecko także wtedy, kiedy dochodzi do częstych zachłyśnięć podczas karmienia.