Stan przedrzucawkowy w ciąży – czy powinnaś się go obawiać?

Stan przedrzucawkowy to jedno z bardziej niebezpiecznych powikłań w ciąży. W zależności od źródeł, ocenia się, że występuje on u 1 – 15% ciężarnych. Preeklampsja, zwana stanem przedrzucawkowym jest zjawiskiem, którego obawia się wiele przyszłych matek.
Co zrobić, aby zmniejszyć ryzyko pojawienia się takiego powikłania? Przede wszystkim warto zapoznać się z tematem jeszcze w okresie planowania poczęcia oraz wykonać odpowiednie badania. Dotychczas przyczyny stanu przedrzucawkowego nie są do końca jasne. Istnieje kilka hipotez, wyłoniono również grupy ryzyka, u których możliwość wystąpienia preeklampsji jest większa niż w przypadku pozostałych kobiet.

Stan przedrzucawkowy – co to tak naprawdę jest?

Stanem przedrzucawkowym nazywamy sytuację, w której kobieta ciężarna wykazuje szereg objawów związanych z występującym w ciąży m.in. nadciśnieniem tętniczym. Stan ten zwykle występuje w trzecim trymestrze ciąży i może trwać nawet do kilku tygodni po porodzie.

Ciśnienie krwi w ciąży powinno wynosić poniżej 140/90mmHg. Czyli tyle, ile wskazują normy dla pozostałej populacji. Fizjologicznie w ciąży ciśnienie krwi, za sprawą progesteronu (hormonu wydzielanego w znaczących ilościach z czasie ciąży) zwykle ulega zmniejszeniu. Dzieje się tak, ponieważ paradoksalnie łożysko dostarczające do płodu składniki odżywcze oraz tlen jest wówczas bardziej wydolne. Problem pojawia się wtedy, gdy łożysko zagnieździ się w sposób nieprawidłowy.
Rosnący zarodek (zwłaszcza jego mózg) „domaga się” pożywienia, ponieważ dostaje je w niewystarczających ilościach. Organizm matki dostaje wówczas sygnały, aby zwiększyć przepływ krwi. Skutkiem tego jest wzrost ciśnienia tętniczego, który w sytuacji osiągania znacznych i przewlekle trwających wartości zaburza prawidłową pracę narządów kobiety.

Do objawów stanu przedrzucawkowego zaliczamy:

• podwyższone ciśnienie > 140/90mmHg (przewlekle lub skokowo)
• obrzęki (zatrzymanie wody w organizmie)
• białkomocz (powyżej 500mg/dobę)
• bóle i zawroty głowy
• siniaki (zaburzenia krzepnięcia – wynikające z nieprawidłowej pracy wątroby)
• bóle w nadbrzuszu
• zaburzenia widzenia
• nadwrażliwość na światło
• duszność, niepokój

Warto dodać, że objawy są czasem niespecyficzne. Do rozpoznania stanu przedrzucawkowego nie musi być obecny białkomocz. Dotychczasowe badania wykazały bowiem, że u ok 30% pacjentek z preeklampsją nie wykryto nadmiernego wydzielania białka z moczem.

Czy powinnaś się obawiać, że preeklampsja wystąpi u Ciebie?

Aktualnie ilość zgromadzonych danych na temat tego powikłania pozwala wysnuć tezę, że stan przedrzucawkowy może być uwarunkowany różnymi czynnikami. Jeżeli objawy wystąpią przed 34 tygodniem ciąży – mówi się o przyczynie „łożyskowej” (opisanej powyżej). Rozpoznanie preeklampsji po 34 tygodniu ciąży wiązane jest z zaburzeniami w stanie zdrowia matki. Warto zwrócić szczególną uwagę na przebieg swojej ciąży w sytuacji, gdy dotyczy Ciebie jedno lub więcej wymienionych poniżej stwierdzeń:

• Jesteś młoda mamą (zaszłaś w ciążę będąc poniżej 20 r.ż.)
• Jesteś mamą, która ma ponad 35 lat i dotychczas jeszcze nie rodziłaś
• Twój ostatni poród miał miejsce ponad 10 lat temu
• Masz nadmierną masę ciała (BMI > 35kg/m2)
• Chorujesz na cukrzycę
• Jest to Twoja pierwsza ciąża
• Masz niesprawne nerki
• Twoja ciąża jest mnoga
• Masz skoki ciśnienia/ nadciśnienie tętnicze w ciąży
• Chorujesz na toczeń rumieniowaty układowy
• Wiesz, że u kobiet w Twojej rodzicie występował stan przedrzucawkowy
• W poprzednich ciążach stwierdzono u Ciebie stan przedrzucawkowy lub rzucawkę lub nadciśnienie tętnicze
• Jesteś w ciąży wielopłodowj

Także jeżeli w Twoim organizmie toczy się stan zapalny lub jesteś źle odżywiona (niedobory wapnia, witaminy C oraz E) ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego jest u Ciebie większe.

Co zrobić, jeżeli jesteś w grupie ryzyka?

Będąc w grupie ryzyka może, ale nie musi się rozwinąć u Ciebie stan przedrzucawkowy. Przede wszystkim nie popadaj w panikę. Nerwy nic nie pomogą, a mogą tylko wpłynąć na wzrost ciśnienia. Niezwykle ważne jest, aby wykonać odpowiednie badania i być pod stałą kontrolą lekarza.

Jeżeli jesteś w grupie ryzyka, mimo to lekarz uzna, że nie masz symptomów stanu rzucawkowego lub mogących zwiększyć jego ryzyko – nie musisz się niepokoić. Staraj się wypoczywać, dbać o swoje zdrowie, unikać infekcji. Spaceruj, stosuj ulubioną aktywność fizyczną i dbaj o odpowiednią dietę. Zwłaszcza bogatą w wapń (zapotrzebowanie na wapń w ciąży jest większe niż przed nią), witaminy i antyoksydanty. Nadmiar potraw słonych, kofeiny (uwaga czekolada, kakao, czarna herbata też zawierają kofeinę) nie jest wskazany.
Funkcjonuj normalnie, pamiętaj jednak o rutynowych badaniach i kontrolach u lekarza prowadzącego ciąże.

To, co na pewno warto sprawdzić przed ciążą, ale i w trakcie jej trwania to:

• Regularne pomiary ciśnienia
• Ocena czynności nerek (GFR, kreatynina, kwas moczowy)
• Morfologia krwi
• Ocena parametrów krzepliwości krwi
• Ocena składu moczu
• Ocena pracy wątroby (enzymy wątrobowe)

Jeżeli dopiero planujesz ciąże, pomyśl o zbilansowanej diecie i odpowiedniej aktywności fizycznej. Dobrze by było, gdyby Twoja masa ciała nie przekraczała zalecanych norm i BMI mieściło się w przedziale 20 – 24kg/m2.

Jeżeli stwierdzono u mnie stan przedrzucawkowy?

Także i teraz nie wpadaj w panikę. Najważniejsze to być pod dobrą, wykwalifikowaną opieką. Jeżeli ciąża przebiega prawidłowo, zarówno płód, jak i Ty macie się dobrze (co jest potwierdzone wynikami) wówczas lekarz może zadecydować o nieprzyjmowaniu Cię do szpitala. Pozostajesz w domu, dostajesz odpowiednie zalecenia, leki, mierzysz regularnie ciśnienie i zgłaszasz się terminowo na wyznaczone badania (częstsze niż w przypadku ciąży przebiegającej prawidłowo).

W sytuacji wystąpienia lub nasilenia objawów lub zaburzeń płodu lekarz może zadecydować o konieczności hospitalizacji lub nawet natychmiastowego wywołania porodu lub wykonaniu cesarskiego cięcia.

Jakie zagrożenie niesie za sobą stan przedrzucawkowy?

Niestety powikłania stanu przedrzucawkowego mogą być bardzo groźne, a nawet tragiczne w skutkach. Może wystąpić rzucawka (drgawki, zaburzenia neurologiczne, śpiączka) lub zespół HELLP.

Dla matki:

• niewydolność wielonarządowa
• uszkodzenie nerek
• uszkodzenie wątroby
• przedwczesny poród
• śpiączka
• zgon

Dla dziecka:

• przedwczesne odklejenie się łożyska (niedotlenienie, brak pokarmu)
• wcześniactwo
• hipotrofia
• większe ryzyko nadciśnienia tętniczego i udaru w wieku dorosłych
• zgon

Czy istnieje skuteczne leczenie stanu przedrzucawkowego?

Obecnie stosuje się leki obniżające ciśnienie oraz siarczan magnezu. Jedynym skutecznym działaniem jest jednak rozwiązanie ciąży. Także po porodzie należy być pod obserwacją i wykonywać zlecone badania ewentualnie brać odpowiednie leki.

Profilaktyka stanu przedrzucawkowego nie jest poznana. W niektórych przypadkach pomocne jest stosowanie preparatów wapniowych. Skuteczność wykazano jednak jedynie w grupie pacjentek, u których występowały niedobory wapnia. Lekarz może przepisać Ci suplementację kwasem acetylosalicylowym w dawce 60 – 80 mg/d począwszy od końca Igo trymetru, jeżeli występują u Ciebie czynniki ryzyka stanu przedrzucawkowego.