Szczepienia ochronne a koronawirus: Szczepienia dzieci przywrócone! Co z pominiętymi dawkami?

Koronawirus a Program Szczepień Ochronnych w Polsce

W Polsce od wielu lat obowiązuje obowiązkowy Program Szczepień Ochronnych, obejmujący szereg szczepionek od chwili narodzin aż do ukończenia 18 roku życia. W ramach tego programu realizowane są zarówno szczepienia obowiązkowe, jak i szczepienia zalecane, o których podaniu decyzję podejmują rodzice dziecka. Nie od dzisiaj wiadomo bowiem, że to właśnie szczepienia są kluczowe w zwalczaniu różnego rodzaju chorób zakaźnych, zarówno tych powodowanych przez wirusy jak i bakterie.

Jak wygląda aktualny kalendarz szczepień?

Niedługo po urodzeniu noworodek powinien otrzymać szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz gruźlicy. Kolejne szczepienia zwykle odbywają się między 6 a 8. tygodniem życia o obejmują szczepienia przeciw:

• WZW typu B,
• Haemophilus influenzae (Hib),
• Błonicy,
• Tężcowi,
• Krztuśćcowi,
• Pneumokokom.

Po dwóch miesiącach od tego szczepienia podawana jest kolejna dawka szczepionki przeciw błonicy, tężcowi, krztuśćcowi, Hib, pneumokokom oraz polio. Po kolejnych 8 tygodniach podaje się kolejną dawkę szczepionki DTP (błonica, tężec krztusiec), a także przeciw polio i HiB. Ostatnią szczepionką w pierwszych miesiącach życia dziecka jest trzecia dawka szczepionki przeciw WZW typu B, którą podaje się zwykle w okolicach 7 miesiąca życia dziecka. W drugim roku życia dziecka obowiązkowe są szczepienia przeciw odrze, śwince i różyczce oraz kolejne dawki szczepionek przeciw pneumokokom, polio, Hib i DTP. Kolejne szczepienia obowiązkowe podaje się dopiero w wieku przedszkolnym oraz nastoletnim.

Szczepienia a koronawirus: Dlaczego szczepienia zostały wznowione?

W połowie marca, zgodnie z zaleceniem krajowych konsultantów w dziedzinie epidemiologii, medycyny rodzinnej oraz pediatrii, a także Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej i Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego podjęto decyzję o zawieszeniu szczepień w ramach Programu Szczepień Ochronnych prowadzonego w naszym kraju. Było to oczywiście związane z epidemią COVID-19 i z ograniczeniem wizyt w przychodniach i szpitalach do niezbędnego minimum. W zeszłym tygodniu jednak światowe, kluczowe dla zdrowia publicznego instytucje takie jak CDS czy WHO oraz Polskie Towarzystwo Wakcynologii wydały zalecenie, w którym podkreślają, że ze względu na zachowanie działań przeciwepidemicznych szczepienia ochronne powinny być wznowione.

Które szczepienia zostały wznowione?

Zgodnie z komunikatem Głównego Inspektoratu Sanitarnego, zalecenie wznowienia szczepień dotyczy przede wszystkim:

• Szczepień przeprowadzanych u noworodków,
• Szczepień obowiązkowych z Kalendarza Szczepień 2020 u dzieci do ukończenia 2 roku życia,
• Szczepień poekspozycyjnych przeciw tężcowi, wściekliźnie, odrze, ospie wietrznej, WZW typu B, bez względu na wiek o ile istnieją wskazania medyczne,
• Szczepień dzieci przewlekle chorych, u których istnieją szczególne wskazania zdrowotne,
• Szczepień ochronnych, które muszą być kontynuowane ze względu na Charakterystykę Produktu Leczniczego.

GIS oraz Ministerstwo Zdrowia wydały również rekomendację w sprawie szczepień dodatkowych u osób dorosłych. Chodzi o:

• Szczepienie przeciw krztuścowi u kobiet w ciąży,
• Szczepienie przeciw pneumokokom u dorosłych po 60. Roku życia z przewlekłymi chorobami płuc i układu krążenia, cukrzycą, niewydolnością nerek, zaburzeniami odporności oraz nowotworami, u których istnieje dużo większe ryzyko zachorowania na zapalenie płuc,
• Szczepienie przeciw grypie.

Mają one na celu zmniejszenie ryzyka powikłań w zakresie chorób płuc spowodowanych przez inne patogeny niż koronawirus SARS-CoV-2.

Szczepienie dzieci a koronawirus: Kiedy można przeprowadzić szczepienie?

Ze względu na panującą epidemię COVID-19, ustalono jasne kryteria wg których należy przeprowadzić kwalifikację pacjentów do szczepienia, również w formie telekonsultacji. Kiedy można je bezpiecznie przeprowadzić? Po pierwsze ani dziecko, ani żaden z domowników nie mogą mieć żadnych symptomów zakażenia, wśród których wymienia się przede wszystkim kaszel, duszności, gorączkę oraz biegunkę, jak również innych infekcji dróg oddechowych o nieokreślonej przyczynie.

Należy również wykluczyć wszystkie epidemiologiczne czynniki ryzyka, takie jak:

• Powrót w ciągu 14 dni z rejonów o utrwalonej i dużej transmisji SARS-CoV-2,
• Kontakt z osobą zarażoną lub przebywającą na kwarantannie z powodu podejrzenia zakażenia.

Kryteria te zarówno dotyczą pacjenta, który ma być poddany szczepieniu, jak również osób mieszkających z nim w jednym gospodarstwie domowym. Dopiero po przeprowadzeniu pozytywnej kwalifikacji pacjenta do szczepienia należy umówić wizytę w przychodni POZ.

Bezpieczeństwo w trakcie szczepienia podczas koronawirusa

U wielu rodziców z pewnością pojawią się obawy, czy szczepienie dziecka w trakcie trwania pandemii koronawirusa jest bezpieczne, zwłaszcza że wiele zakażeń COVID-19 ma miejsce właśnie w placówkach służby zdrowia. W trosce o bezpieczeństwo zarówno pacjentów jak i personelu medycznego, ustalono ścisłe zasady bezpieczeństwa, których należy przestrzegać w trakcie wykonywania szczepień ochronnych:

• Stosowanie zalecanych środków ochrony osobistej na terenie placówki służby zdrowia – mowa tu oczywiście o maseczkach, rękawiczkach oraz środkach dezynfekcyjnych, a także regularnej zmianie odzieży przez pracowników służby zdrowia,
• Osobne pomieszczenie do przeprowadzania szczepień, odizolowane od miejsc, w których przyjmuje się osoby chore – jeżeli nie jest to możliwe, konieczna jest tzw. separacja czasowa czyli umawianie wizyt szczepiennych w godzinach porannych, przed pacjentami chorymi,
• Po każdym pacjencie konieczna jest dezynfekcja wszystkich powierzchni, które mają bezpośredni kontakt z pacjentem (np. przewijak czy kozetka),
• Przerwy między poszczególnymi wizytami powinny być zaplanowane tak, żeby pacjenci nie mieli ze sobą bezpośredniego kontaktu zarówno w gabinecie jak i poczekalni,
• Z dzieckiem na wizycie powinien być obecny wyłącznie jeden z opiekunów prawnych.

Podobne kryteria muszą być stosowane w szpitalach i przychodniach w odniesieniu do szczepień poekspozycyjnych i osób dorosłych. W przypadku braku możliwości przeprowadzenia wywiadu epidemiologicznego, jeżeli szczepienia nie można odroczyć, konieczne jest zachowanie takich samych środków bezpieczeństwa i środków ochrony osobistej jak u pacjenta podejrzanego o zakażenie COVID-19 (dotyczy to głównie konieczności przeprowadzenia szczepień poekspozycyjnych).

Obowiązkowe szczepienie: Jak nadrobić pominięte szczepionki?

Wielu rodziców zastanawia się, czy dzieci muszą nadrobić pominięte szczepionki, a co się z tym wiąże, czy muszą otrzymać dodatkowe szczepienia. Polskie Towarzystwo Wakcynologii odpowiedziało rozwiewa te wątpliwości i tłumaczy, że miesięczna przerwa w podawaniu szczepionek nie wiąże się z koniecznością podawania dodatkowych dawek.

Według informacji zamieszczonej na stronie Polskiego Towarzystwa Wakcynologii podanie dodatkowej dawki może być konieczne, tylko w sytuacji, gdy: poda się kolejną dawkę tego samego preparatu zbyt szybko, poda się zbyt małą dawkę, zaszczepi się w niewłaściwe miejsce lub w niewłaściwy sposób.