Szkoła waldorfska nie jest na edukacyjnej mapie Europy pomysłem nowym – pierwsza placówka tego rodzaju powstała w Niemczech w 1919 roku. Polscy rodzice nadal jednak rzadko wiedzą, na jakich zasadach funkcjonuje ten typ kształcenia, oraz czy warto powierzyć szkolnictwu waldorfskiemu pieczę nad własną pociechą.
Szkoła waldorfska: co to jest?
Szkoła waldorfska narodziła się w Stuttgarcie, jako odpowiedź na potrzebę zapewnienia edukacji dzieciom robotników, którzy pracowali w tamtejszej fabryce tytoniu Waldorf-Astoria. Tę pierwszą, “eksperymentalną” placówkę założył Rudolf Steiner, nazywając ją Freie Waldorfschule (“Wolną Szkołą Waldorfską”).
Obecnie na świecie istnieje łącznie ponad tysiąc szkół podstawowych opartych na pomyśle Steinera. Przedszkoli o takim charakterze znajdziemy zaś co najmniej dwa razy więcej.
Waldorfska pedagogika
Pedagogika waldorfska (inaczej zwana steinerowską) opiera się na idei, że podmiotem nauczania zawsze powinien być człowiek. W przypadku najmłodszych dzieci chodzi o to, by otrzymały szansę na wszechstronny i harmonijny rozwój, dzięki czemu nauczą się zdrowego indywidualizmu połączonego z prawidłowym funkcjonowaniem w społeczeństwie.
Realizację tej głównej koncepcji umożliwia specjalnie ułożony plan zajęć, ale także sama atmosfera szkoły waldorfskiej. Powinno być to bowiem miejsce, do którego lubią przychodzić zarówno uczniowie, jak i nauczyciele. Placówki steinerowskie emanują optymizmem i pozytywną energią, zaś młodych absolwentów wyróżnia ponadprzeciętna pogoda ducha.
Szkoła waldorfska: założenia
Wspieranie uczniowskiego rozwoju opiera się w szkołach waldorfskich na trzech filarach:
- myśleniu – dzięki zajęciom angażujących intelekt (jak matematyka, chemia itp.)
- odczuwaniu – wyrażanych poprzez aktywność artystyczną: śpiew, taniec, rysunek, teatr
- działaniu (woli) – prace rzemieślnicze, zajęcia sportowe.
Aby wystarczająco uwypuklić wszystkie wymienione sfery, edukacja w placówce steinerowskiej ma charakter zintegrowany. Dzieje się tak w każdej klasie szkoły podstawowej, nie zaś jedynie w oddziałach 1-3 (jak ma to miejsce w szkolnictwie głównego nurtu).
Integrację usprawnia podzielenie kolejnych etapów nauki na tzw. epoki, czyli ścieżki edukacyjne. W praktyce wygląda to tak, że np. przez 3 tygodnie dzieci zajmują się jednym określonym przedmiotem, a później przechodzą do kolejnego.
Największa osobliwość pomysłu Steinera polega na rezygnacji z tradycyjnych podręczników i ocen. Zamiast posiłkować się gotowymi książkami, nauczyciel sam decyduje o zawartości merytorycznej swoich lekcji, opierając się na wiedzy o rozwoju dziecka i obserwacji własnych uczniów. Stanowi to dla niego oczywiście niemałe wyzwanie, stawką jest jednak indywidualizacja procesu dydaktycznego i dostosowanie go do potrzeb danej grupy małych odbiorców.
Szkoła waldorfska: kontrowersje
Szkoła waldorfska różni się wyraźnie od systemowej, wzbudza więc w osobach postronnych pewne obawy. Najbardziej problematyczny wydaje się postulat, aby odsunąć w czasie edukację formalną przynajmniej do pierwszej bądź drugiej klasy podstawówki. Oznacza to np., że dzieci uczą się czytać dopiero w wieku 7 czy nawet 8 lat. Dla wielu rodziców tak duża zwłoka jest nie do zaakceptowania.
Równie kontrowersyjna wydaje się zasada cykliczności nauczania. Sceptycy pytają, czy dziecko będzie w stanie zapamiętać określone treści edukacyjne, jeśli zostaną mu one przekazane tylko raz, bez późniejszego utrwalenia. Pedagodzy steinerowscy zdecydowanie odpierają ten zarzut. Ich doświadczenia sugerują bowiem, że realizacja programu poprzez epoki pozwala na dogłębne i wielostronne przedstawianie poszczególnych zagadnień, dzięki czemu uczniowie przyswajają je sobie na stałe. Zdają się to potwierdzać dobre wyniki absolwentów szkół waldorfskich na państwowych egzaminach.
Szkoły waldorfskie w Polsce
W naszym kraju szkoły waldorfskie zaczęły powstawać późno, bo dopiero w latach 90. XX wieku. Obecnie przedszkola i podstawówki steinerowskie spotkamy głównie w największych miastach: Warszawie, Krakowie, Gdańsku czy Katowicach.
Warto przy okazji podkreślić, że każda szkoła waldorfska pozostaje pod nadzorem kuratorium oświaty właściwego dla danego województwa. Oznacza to, że plan lekcji musi zawierać wszystkie treści przypisane konkretnemu poziomowi nauczania. Dopuszcza się jedynie podawanie uczniom owych treści w zmodyfikowanej, autorskiej formie.
Szkoła waldorfska: opinie
Zdania na temat szkół steinerowskich są podzielone. Jedni eksperci widzą w nich idealne miejsce dla “całościowego” rozwoju młodego człowieka, inni uważają te placówki za wylęgarnie jednostek społecznie niedostosowanych.
Sami uczniowie przeważnie bardzo sobie chwalą waldorfski styl edukacyjny. Doceniają jego elastyczność, wolność artystycznej ekspresji, a także bezstresową atmosferę zajęć. Nie bez powodu szkołę waldorfską nazywa się “placówką bez lęku”.
Szkoła waldorfska a Montessori
Edukacja oparta na idei wychowania zaproponowanej przez Marię Montessori zdobyła sobie w Polsce jak dotąd więcej zwolenników niż wizja Rudolfa Steinera. Obie formy nauczania opierają się jednak na alternatywnym myśleniu o dziecku i szkolnictwie. Kładą nacisk na indywidualny rozwój ucznia oraz jego dobry kontakt z klasą i nauczycielem. Wolą także przybliżać na lekcjach piękno natury niż nowe technologie.
Sprawdź: Jak przebiega odpieluchowanie metodą Montessori?
Najważniejsza różnica polega na tym, że szkoła Montessori preferuje pracę, waldorfska zaś – zabawę. W placówkach montessoriańskich dzieci nie będą więc zachęcane do zabawy przez udawanie, a ich wytwory powinny mieć w sumie dość konkretny charakter. Pedagogika Steinera przypisuje zaś zabawie fundamentalne znaczenie dla właściwego rozwoju małego człowieka.
Szkoła waldorfska a kościół
Rudolf Steiner był nie tylko austriackim pedagogiem, lecz także mistykiem. Stworzył własny światopogląd ezoteryczny zwany antropozofią, który kładł nacisk na praktyki inicjacyjne i zakładał np. wiarę w reinkarnację.
Z tego powodu Kościół Katolicki zdecydowanie odradza wiernym posyłanie dzieci do szkół steinerowskich. Zdaniem hierarchów, szkoła waldorfska sieje zamęt w młodych duszach.
Rodzice pytają o szkołę waldorfską:
Na czym polega szkoła waldorfska?
Zakres programowy realizowany w szkołach waldorfskich niczym nie różni się od treści przekazywanych w placówkach publicznych. Odmienna jest jednak sama forma nauczania. Pedagogika waldorfska stawia na całościowy rozwój dziecka, odwołując się nie tylko do jego intelektu, ale także uczuciowości i potrzeby działania. W szkołach waldorfskich nie ma tradycyjnych podręczników ani ocen.
Ile kosztuje szkoła waldorfska?
Wysokość opłat w szkołach waldorfskich jest zróżnicowana, czesne waha się pomiędzy 500 – 1000 zł miesięcznie. W zamian otrzymujemy jednak bogaty wachlarz zajęć dodatkowych, a także wsparcie specjalistów (psycholog, logopeda). Szkoła waldorfska jest zatem pomysłem wartym rozważenia, jeśli nie chcemy posyłać dziecka do placówki publicznej.
