Zaduszki: wiersze z okazji Święta Zmarłych. Utwory refleksyjne, poetyckie

Zaduszki – co to za święto?

Chociaż przyjęło się, że to 1 listopada obchodzimy Święto Zmarłych i z tej okazji odwiedzamy cmentarze, to tak naprawdę obchody te powinny przypadać na 2 listopada. Według tradycji kościelnej Wszystkich Świętych to uroczystość ku czci przede wszystkim oficjalnych świętych, kanonizowanych i beatyfikowanych, a także anonimowych dusz, które dostąpiły łaski zbawienia i znalazły się w niebie. Natomiast 2 listopada, czyli w zaduszki, to Wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych. Tego dnia zgodnie ze zwyczajem wierni modlą się o zbawienie dla dusz, które pokutują w czyśćcu.

Zobacz: Czy 2 listopada jest dniem wolnym od szkoły i pracy?

Tradycja zaduszek ma swoje źródło prawdopodobnie jeszcze w wierzeniach przedchrześcijańskich, pogańskich. Mniej więcej w tym samym momencie w roku już od wieków na terenach polskich odbywały się przeróżne obrzędy związane z kultem zmarłych i przywoływaniem zbłąkanych dusz. Rytuały zwane “dziadami”, znane dziś głównie z dramatu Mickiewicza, były szczególnie popularne na wschodzie kraju, gdzie przetrwały aż do XIX wieku. 2 listopada przygotowywano dla duchów jedzenie i napoje, aby zjednać sobie ich przychylność i ulżyć czyśćcowym mękom. Wierzono, że noc z 1 na 2 listopada jest wyjątkowa i wiąże się z przesileniem zimowym, kiedy to na ziemię przybywają goście z zaświatów.

Dzisiaj nie jest to już dzień aż tak uroczyście obchodzony, chociaż wciąż to bardzo ważne święto z punktu widzenia kultury chrześcijańskiej. Ze względu na to, że Dzień Zaduszny wypada 2 listopada po oficjalnych obchodach Wszystkich Świętych, to zaduszkowe tradycje odeszły już nieco w niepamięć. Można jednak tego dnia pogrążyć się w zadumie, np. sięgając po piękne refleksyjne wiersze na zaduszki.

Sprawdź: 1 listopada – Jak spędzamy Dzień Wszystkich Świętych?

Zaduszki 2 listopada – wiersze na Dzień Zaduszny [poetyckie, refleksyjne]

Zaduszki to równie ważne święto co Wszystkich Świętych. 2 listopada również wspomina się zmarłych i składa im wizyty na cmentarzach. Można zapalić znicz, złożyć kwiaty, pomodlić się lub pogrążyć w zadumie nad kruchością życia, nad stratą. Tego dnia wiele osób snuje refleksje przede wszystkim na temat przemijania. Niektórym ulgę w tęsknocie za bliskimi mogą przynieść wiersze stworzone specjalnie na zaduszki. Czasami utwory poetyckie potrafią lepiej wyrazić to, co czujemy, nasz żal, smutek, cierpienie czy nostalgię.

Jan Twardowski “Żal”

Żal że się za mało kochało
Że się myślało o sobie
Że się już nie zdążyło
Że było za późno

choćby się teraz biegało
w przedpokoju szurało
niosło serce osobne
w telefonie szukało
słuchałem szerszym od słowa

choćby się spokorniało
głupią minę stroiło
jak lew na muszce

choćby się chciało ostrzec
że pogoda niestała
bo tęcza zbyt czerwona
a sól zwilgotniała

choćby się chciało pomóc
własną gęba podmuchać
na rosół za słony

wszystko już potem za mało
choćby się łzy wypłakało
nagie niepewne

Jadwiga Zgliszewska “Świętych Obcowanie”

Dzisiaj są z nami
stoją za plecami
albo obok
ramię w ramię…
tak czy siak –
są tutaj
ci zbawieni
którzy w niebie
może torują ścieżki
dla mnie
dla ciebie
choć o tym nie wiesz…
czujesz ich obecność
i bliskość?
… czy tylko kwiatek i świeczka
mają załatwić wszystko?

Ryszard Przymus „Znicze”

Palą się znicze…
Przypominają,
Że ktoś odchodzi,
Inni zostają.

Pośród cmentarzy
Cichych uliczek
Jak wierna pamięć –
Palą się znicze…

“Zaduszki”

Czasem w oddali
Światełko zaniknie
Tak wątle i wiotkie jak dusza.
To z nieba zstępują
Zimne krople
By zgasić płomień.
W tym deszczu moknę.
Pamięć mnie zmusza
Do ożywienia
Tańca iskierek.
Zapalam wspomnienie
Chcę chronić je
Przed zimną kroplą
zapomnienia.

między ziemią a niebem
dziś łącza są otwarte
gdzieś ‘między’ zawieszeni
wszyscy dotychczas zmarli

tkwią obok swoich bliskich
i zewsząd się doń garną
poprzez mgieł przestrzeń siwą
wprost na niwę cmentarną

by w nieprzebranym tłumie
i świateł migotaniu
rozpoznawać bez trudu
te twarze ukochane

… a my palący znicze
przez łzy drgający płomień
i szepcąc swe modlitwy
jakby podając dłonie

tworzymy dziwny pomost
dając świadectwo wiary
że bliska postać obok
to świętych obcowanie

Zaduszki: wiersze dla dzieci

Za pośrednictwem poezji można także spróbować wytłumaczyć dzieciom istotę Dnia Zadusznego. Nie wszystkie maluchy rozumieją znaczenie uroczystości i mogą nie w pełni zdawać sobie sprawę z podniosłego charakteru święta. Wiersze na zaduszki nieskomplikowane, przeznaczone dla dzieci, mogą rozjaśnić im tę kwestię i przekazać to, czego rodzice nie potrafią do końca opowiedzieć.

Władysław Broniewski „Zaduszki”

W dniu Zaduszek,
W czas jesieni, Odwiedzamy bliskich groby,
Zapalamy zasmuceni
Małe lampki – znak żałoby.

Światła cmentarz rozjaśniły,
Że aż łuna bije w dali,
Lecz i takie są mogiły,
Gdzie nikt lampki nie zapali.

Hanna Łochocka „Płoną świeczki”

Dzień jesienny tak cicho
Jak liść zżółkły opada;
Złoto ma z października
Smutek ma z listopada.

I w ten smutek złotawy,
I w ten płomyk zamglony
Przybrały się Zaduszki
Jak w przejrzyste welony.

Płoną świeczek szeregi,
Płoną świeczek tysiące,
Powiewają płomyki
Zamyślone i drżące.

Więc płomykiem jak dłonią,
Dłonią ciepłą i jasną,
Pozdrawiamy tych wszystkich,
Których życie już zgasło.

Antoneta-Anna Bednarek “Zaduszki”

W Dzień Zaduszny,
Zaduszkami zwany,
modlitwy do Boga wszyscy zanoszą,
o zmiłowanie nad zmarłymi proszą.

Matka prosi Boga,
by córce winy darował.
Mąż zrozpaczony,
prosi o miłosierdzie dla żony.
Dziatki,
błagają o litość dla matki.
Maleńki synek,
odmawia „Wieczny odpoczynek….”

Choć mieszają mu się słowa,
co rusz zaczyna od nowa.
Zgarbiona staruszka,
błąkając się po cmentarnych dróżkach,
ze zmarłym mężem medytuje,
nim grób jego znajduje.

Po czym natychmiast modły do Boga zanosi,
o wybawienie  duszy prosi.
Córka za matką się wstawia,
po cichutku różaniec odmawia.
Zdrowaśki dookoła płyną.
I tak Zaduszki na modlitwach miną.

To piękny dzień,
w którym ze zmarłymi jednoczymy się.
Znicze na ich grobach zapalamy,
modlimy się wspominamy.

Zobacz też: Halloween 2021: historia i zwyczaje