Dzień Wszystkich Świętych należy w Polsce do dat poważnych i stonowanych. Tradycja nakazuje, byśmy w jego trakcie oddawali się refleksji i zadumie, pamiętając nie tylko o naszych zmarłych, lecz także o ulotności życia. Atmosferę nostalgii podtrzymują również media, przypominając sylwetki wszystkich znanych osób, które odeszły w danym roku. Co ciekawe, w innych krajach świata celebracja 1 listopada wygląda jednak nierzadko zupełnie inaczej niż u nas.
Uroczystość Wszystkich Świętych – Jak spędzamy Dzień Wszystkich Świętych?
To, jak obchodzimy Dzień Wszystkich Świętych, zależy w głównej mierze od zwyczajów panujących w naszej rodzinie. Zdecydowana większość Polaków wyrusza jednak na groby swoich bliskich, rozsiane nierzadko w różnych rejonach kraju. Z tego powodu można bez przesady powiedzieć, że obchody omawianego święta trwają znacznie dłużej niż tylko 1 listopada. Zaczynają się w istocie przeważnie już pod koniec października, kończą zaś dopiero w połowie kolejnego miesiąca. Tyle mniej więcej czasu potrzeba, abyśmy zdążyli odwiedzić groby wszystkich ludzi, którzy za życia byli dla nas ważni.
Dzień Wszystkich Świętych nie posiada w Polsce charakteru przesadnie rodzinnego. Niektórym zdarza się oczywiście wybrać na uroczysty obiad do babci lub cioci, jednak taki sposób spędzania czasu nie jest żadnym wymogiem. Spora część naszych rodaków spędza to listopadowe popołudnie w wąskim gronie domowników, przed telewizorem lub ekranem monitora. Bywają również i tacy, którzy odsypiają po atrakcjach nocnych imprez halloweenowych.
Oczywiście, 1 listopada jest również uroczyście celebrowany w Kościele katolickim. Dla ludzi wierzących i praktykujących uczestnictwo w Eucharystii posiada tego dnia charakter obligatoryjny. Dekoracja kościoła na Dzień Wszystkich Świętych przyciąga wzrok zebranych wiernych zwłaszcza intensywnym fioletem. W symbolice chrześcijańskiej jest on bowiem – jak wiadomo – kolorem żałoby.
Przy okazji warto zauważyć, że zarówno sam Dzień Wszystkich Świętych, jak i następujące tuż po nim Zaduszki obchodzi się bardzo różnie w zależności od regionu świata. Na przykład w Hiszpanii tradycja nakazuje pałaszowanie ogromnej ilości świątecznych ciasteczek, tzw. huesos de santo – wypieków nadziewanych migdałami i miodem. Według dawnych lokalnych wierzeń, należało zjeść owych słodkości jak najwięcej, aby wypełnić całe ciało i nie dopuścić do zagnieżdżenia się w nim złych duchów.
We Włoszech 1 listopada stanowi okazję (z naszej perspektywy dość nieoczekiwaną) do obdarowywania się prezentami. Dzień później, w Zaduszki, rodziny spotykają się na wspólnym obiedzie, pozostawiając jedno miejsce przy stole dla zabłąkanych dusz. W poszczególnych częściach kraju istnieją też dodatkowe, regionalne zwyczaje. Przykładowo, w Sardynii po kolacji świątecznej nie sprząta się ze stołu. Zmarli zyskują dzięki temu sposobność, żeby się posilić.
Z kolei w Meksyku zarówno Dzień Wszystkich Świętych, jak i Zaduszki są celebrowane z ogromną radością. Mieszkańcy tego kraju wierzą bowiem, że w tym okresie mogą bezpośrednio obcować z odwiedzającymi ich zmarłymi. Zapalają więc światełka na grobach, po czym oddają się hucznej celebracji w maskach kościotrupów. Imprezowa atmosfera udziela się w podobnej mierze dorosłym i dzieciom.
Zobacz też: Plama z wosku na pomniku granitowym – Czym zmyć wosk z pomnika?
Modlitwa za zmarłego w Dniu Wszystkich Świętych
Zgodnie z polską tradycją kościelną, w Dzień Wszystkich Świętych liczy się nie tylko sama obecność na cmentarzu i zapalenie znicza, ale także modlitwa. Starannie kultywowana jest wiara we wspólnotę chrześcijan, czyli bogobojnych ludzi zaliczanych do jednej z trzech grup. Są to:
- ci, którzy wciąż jeszcze pielgrzymują na ziemi,
- zmarli przebywający na pokucie w czyśćcu,
- dusze radujące się wiecznym szczęściem w niebie.
Zależność między wszystkimi tymi grupami jest – w świetle wiary katolickiej – wielostronna. Żywi mogą i powinni modlić się za dusze czyśćcowe, aby pomóc im zakończyć proces oczyszczenia i dostać się do nieba. Z kolei święci niebiescy mają moc wstawiania się za chrześcijanami pielgrzymującymi nadal na ziemi, co oznacza, że mogą wypraszać dla nich u Boga wszelkie niezbędne łaski. Właśnie w tym sensie używa się słynnego sformułowania o „świętych obcowaniu”.
Nie wszyscy polscy katolicy wiedzą natomiast, że w dniach 1 i 2 listopada istnieje możliwość otrzymania odpustu zupełnego za zmarłych. W celu uzyskania go należy wcześniej przystąpić do spowiedzi i komunii, a także odmówić w kościele bądź kaplicy kilka obowiązkowych modlitw: Ojcze Nasz…, Wierzę… oraz jakąkolwiek modlitwę w intencji Ojca Świętego.
Poznaj: Wiersze i cytaty o śmierci kogoś bliskiego
Kartki na Dzień Wszystkich Świętych
W naszym kraju wciąż obecna jest tradycja wysyłania sobie kartek świątecznych z okazji Bożego Narodzenia czy Wielkanocy. Zwyczaj ten dotyczy zwłaszcza ludzi starszych, dla których nadawanie i otrzymywanie kartek stanowi dowód żywotności rodzinnych czy przyjacielskich więzów. Podobny trend nie objął jednak nigdy Dnia Wszystkich Świętych. Wiązało się to zapewne ze specyfiką samego święta, które – jak już wspomnieliśmy – nie posiadało u nas nigdy charakteru przesadnie rodzinnego. Można by rzec, że jest to czas poświęcany zmarłym na cmentarzach, nie zaś żywym w domach.
Ta kwestia przedstawia się jednak zupełnie inaczej w internecie. Jeśli tylko zechcemy, możemy wysyłać znajomym e-kartki o tematyce Dnia Wszystkich Świętych. Najczęściej przedstawiają one kwiaty, jesienne liście albo samotne krzyże cmentarne. Zaopatrzone są w krótkie cytaty lub komentarze.
Wśród cytatów na ten wyjątkowy dzień wymienić można przede wszystkim słynne zdanie ks. Jana Twardowskiego: Śpieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą… Interesująco brzmi też sentencja autorstwa niemieckiego prozaika Hermanna Hessego. Napisał on, że śmierć wygląda gorzko, ale przy tym tak mocarnie i dobrotliwie jak troskliwy ojciec, który zabiera zbłąkane dziecko do domu.
Zobacz też: Dni wolne od pracy: 2021 będzie dla nas łaskawy!
Życzenia na Dzień Wszystkich Świętych
Trudno byłoby mówić o tradycji składania sobie życzeń z okazji Dnia Wszystkich Świętych. Popularny tekst z kartek elektronicznych nawołuje jednak: Zapalmy dzisiaj wspomnień znicze. Można to uznać za swoiste życzenia w formie apelu.
Zobacz również: Cytaty dla zmarłego taty – najpiękniejsze wiersze ku pamięci taty
Skąd się wziął Dzień Wszystkich Świętych?
Uważa się, że święto to wywodzi się z tradycji czczenia w jednym określonym dniu wszystkich męczenników chrześcijańskich. Tego rodzaju celebrację wprowadzano już w IV w. w różnych prowincjach Cesarstwa Rzymskiego. Jej daty bywały jednak początkowo bardzo zróżnicowane, przypadając np. na okres Wielkanocy.
Datę 1 listopada ustanowił papież Grzegorz III. Co ciekawe, termin listopadowy wybrał głównie po to, aby nieco rozrzedzić tłumy pielgrzymów nawiedzających Stolicę Apostolską w sezonie wiosennym. Dzień 1 listopada potwierdził ostatecznie Grzegorz IV w roku 837.
Sprawdź: Co to jest, kiedy się należy i ile wynosi zachowek po rodzicach?
Rodzice pytają:
W Kościele katolickim jest to uroczystość czcząca wszystkich chrześcijan, którzy osiągnęli już zbawienie i przebywają w niebie. Obchodzi się ją 1 listopada. Polska tradycja nakazuje, aby tego dnia odwiedzić groby swoich bliskich na cmentarzu i zapalić znicze.
Idea czczenia dusz mieszkających w niebie krystalizowała się wśród hierarchów kościelnych przez kilka stuleci. Ostatecznie święto ustanowił papież Grzegorz III w roku 731.
Chociaż oficjalne obchody święta pojawiły się dopiero w VIII wieku, istnieją świadectwa mówiące o jego wcześniejszej genezie. Uczeni upatrują jej w obrzędowości Anglosasów i Franków, którzy czcili uroczystość bardzo podobną do naszego Dnia Wszystkich Świętych.