Dziecko chodzi na palcach? Tylko w określonych przypadkach to powód do niepokoju!

Czy każde dziecko chodzi na palcach podczas nauki chodzenia?

Każdy młody rodzic doświadcza dumy, kiedy jego pociecha zaczyna stawiać swoje pierwsze kroki. Jak wiadomo, początki zawsze są trudne, dlatego większość maluchów jest bardzo nieporadna przy swoich pierwszych próbach przemieszczania się na dwóch nogach. Zataczanie się, stawianie chwiejnych kroków, robienie “rozpędu” i skracanie kolejnych kroków, a także chodzenie na palcach to metody oswajania nowego sposobu docierania do celu. Niekoniecznie muszą oznaczać zaburzenia chodzenia! U dzieci zmysł równowagi, a także umiejętność utrzymania się na nogach muszą się dopiero rozwinąć i na pewno nie stanie się to w parę dni.

Dla dorosłych naturalnym sposobem chodzenia jest stawianie stóp od pięt do palców. W przypadku dzieci jednak bardzo często okazuje się, że stawanie na palcach jest łatwiejsze od dociskania całej powierzchni stóp do podłoża. Ten etap jednak najczęściej mija około drugiego roku życia i większość dzieci samoistnie “przełącza” swój sposób chodzenia na prawidłowy. W sporadycznych przypadkach jednak zdarza się, że maluch nie rezygnuje z chodzenia na palcach. Wtedy warto zgłosić się do pediatry prowadzącego dziecko, a ten może skierować nas do specjalisty: do ortopedy, neurologa albo fizjoterapeuty.

Chodzenie na palcach – przyczyny. Dlaczego dzieci stąpają na paluszkach?

Chociaż z perspektywy dorosłego może się to wydawać zadziwiające, chodzenie na palcach ułatwia małym dzieciom utrzymanie równowagi. W takiej postawie mięśnie prostowników tułowia napinają się odpowiednio, przez co zachowanie pionu jest prostsze, niż przy bardziej zrelaksowanej pozycji, jaką jest stanie i chodzenie na pełnej płaszczyźnie stóp. Warto także wziąć pod uwagę to, że proporcje małego człowieka, które są diametralnie różne od proporcji ciała dorosłego.

Jeśli dziecko stąpa na palcach, ale też podejmuje próby chodzenia “normalnego”, to prawdopodobnie powodem takiego stanu rzeczy nie jest żadna choroba. Należy zwracać uwagę, kiedy dziecko wybiera chodzenie na palcach jako sposób na przemieszczanie się – bardzo często jest to pewna maniera związana z ekscytacją, rozbawieniem. Dobrym sposobem jest korygowanie tego nawyku przez rodzica i zachęcanie do chodzenia w fizjologiczny sposób. Ciekawostką jest fakt, że chodzenie na palcach może mieć także jednoznacznie dobre strony. Większość małych dzieci rodzi się i do trzeciego roku życia rozwija z tzw. fizjologicznym płaskostopiem, które nie wymaga leczenia. Chodzenie na palcach jest naturalną metodą na rozwijanie sklepienia stopy.

Niekiedy jednak chodzenie na palcach może być związane z nieprawidłową postawą ciała i nawykami, które rozwinęły się pod wpływem chodzika. Niegdyś popularny sprzęt do nauki chodzenia, od lat jest uznawany przez specjalistów za przeszkodę w naturalnym rozwoju motorycznym dzieci. W skrajnych przypadkach stąpanie na palcach może sugerować autyzm, a także choroby ścięgien, mięśni i kości. Także mózgowe porażenie dziecięce manifestuje się poprzez problemy z motoryką.

Do mózgowego porażenia dziecięcego dochodzi najczęściej w następstwie przebytej w okresie ciąży przez matkę toksoplazmozy i różyczki. Niekiedy jego powodem są urazy głowy w trakcie porodu, ale także w pierwszych miesiącach życia. Chodzenie na palcach a zaburzenia neurologiczne często idą ze sobą w parze. Jednak diagnozę należy pozostawić specjalistom, którzy na podstawie całościowego stanu zdrowia malucha ocenią, czy w ogóle cokolwiek mu dolega.

Chodzenie na palcach w zależności od wieku

Większość dzieci kończy etap chodzenia na paluszkach w wieku mniej więcej dwóch lat. Jeśli jednak dwulatek chodzi na palcach i oprócz tego próbuje też stawiać stopy płasko – także nie ma powodów do niepokoju. Generalnie jeżeli dziecko ma mniej niż 3 lata chodzenie na paluszkach można uznać za jeden z przejściowych etapów rozwojowych, o którym co prawda warto wspomnieć pediatrze, ale prawdopodobnie nie będą konieczne żadne dodatkowe kroki.

Jeżeli jednak maluch powyżej 3 roku życia nadal nie podejmuje prób chodzenia “od pięt” i wciąż stąpa na palcach – przyczyną może być podłoże chorobowe. Aby nie dopuścić do dalszego zwyrodnienia stawów i kości, a także odpowiednio zdiagnozować dziecko, należy udać się do ortopedy i neurologa.

Co robić, gdy dziecko chodzi na palcach? Jak ćwiczyć?

Jeśli nie obserwujemy u malucha innych niepokojących objawów, jak występowanie nagłych przykurczów, bólów związanych ze stawami, znacznego opóźnienia rozwojowego innych zmysłów, nie powinno nas martwić, że kilkunastomiesięczne dziecko chodzi na palcach. Ćwiczenia, które możemy wprowadzić, mają służyć zachęcaniu go do korygowania swojej postawy i rozwijania prawidłowych odruchów. Dobrze sprawdza się ekspozycja na różnorodne tekstury – zabawa na miękkich dywanach, odrobinę twardszych wycieraczkach. Doskonale działa (także na rozwój psychiczny!) zabawa na bosaka na trawie. Oczywiście należy uprzednio sprawdzić, czy jest ona pozbawiona kamieni, szkła i innych niebezpiecznych przedmiotów. Fizjoterapeuci polecają także delikatne szczotkowanie stóp dziecięcych szczotkami z włosiem i masowanie ich.

W tym miejscu warto wspomnieć, że oprócz ćwiczeń, które warto wykonywać, istnieją też aktywności, z których należy bezwzględnie zrezygnować. Sprzęty takie jak chodziki czy uprzęże “usprawniające” poruszanie się w pozycji pionowej wcale nie pomagają w naturalnym rozwoju i umacniają dziecko w nieprawidłowych odruchach.

Profesjonalnej pomocy z pewnością wymaga przykurcz ścięgna Achillesa u dzieci. Ćwiczenia fizjoterapeutyczne wykonywane przy takim schorzeniu zależą od stopnia zaawansowania problemu, a także jego podłoża. Przy wyjątkowo krótkim ścięgnie Achillesa fizycznie niemożliwym jest dla dziecka postawienie pięty na podłożu. Ćwiczenia pomagają w rozciągnięciu tego ścięgna i stopniowe trwałe jego wydłużanie. Musi się to jednak odbywać pod okiem specjalisty fizjoterapeuty i ortopedy.

Chodzenie na palcach u dzieci – rokowania

Reasumując – jeśli Twoje dziecko ma mniej niż 2 lata i chodzi na palcach, prawdopodobnie nie ma powodów do niepokoju. Jeśli jednak obserwujesz inne niepokojące sygnały, takie jak wzmożone napięcie mięśniowe w trakcie odpoczynku, opóźnienie rozwoju pozostałych zmysłów – koniecznie skontaktuj się z pediatrą.