Czytanie ze zrozumieniem – Jak czytać ze zrozumieniem?

Czytanie ze zrozumieniem to umiejętność, która przydaje się na wszystkich etapach naszego życia – począwszy od edukacji przedszkolnej, skończywszy zaś na późnej starości. Niestety, nauka świadomej lektury tekstów nie zawsze okazuje się łatwa. Miewają z nią problem zarówno dzieci i nastolatki, jak i dorośli. Co powinniśmy robić, aby zwiększać własne kompetencje w tym obszarze? Czy możemy nauczyć czytać ze zrozumieniem również nasze pociechy?

Czytanie ze zrozumieniem

Umiejętność czytania ze zrozumieniem nie zawsze pojawia się u danej osoby samoistnie. Niektórzy wykazują w tym aspekcie wyższy poziom kompetencji, inni nieco niższy. Zazwyczaj nie jest to jednak związane z jakimkolwiek schorzeniem (wyjątek stanowi zdiagnozowanie tzw. hiperleksji, czyli zaburzenia, które polega właśnie na trudnościach ze zrozumieniem tekstu pisanego). W razie zauważenia problemów z czytaniem u siebie albo swojej latorośli, należy podjąć odpowiednie ćwiczenia. Dzięki nim problem powinien po jakimś czasie ustąpić.

Warto jednak pamiętać, że w razie poważnych kłopotów możemy zasięgnąć porady specjalisty. Niewystarczający poziom czytania ze zrozumieniem u dzieci nasuwa bowiem podejrzenie głębszych deficytów rozwojowych, u dorosłych zaś – początków demencji lub innych dolegliwości natury psychicznej. Zawsze warto zachowywać czujność, by nie przeoczyć pierwszych sygnałów problemu.

Sprawdź: Jakie są prawa i obowiązki ucznia w szkole? Co oznacza zawieszenie w prawach ucznia?

Jak czytać ze zrozumieniem?

Technicznie rzecz ujmując, zdecydowana większość ludzi nabywa zdolność czytania już w przedszkolu. Pierwsze lata podstawówki są z kolei okresem jej doskonalenia pod okiem nauczyciela i rodzica. Zakończenie tego etapu nie zawsze okazuje się jednak równoznaczne z tym, co specjaliści określają jako wystarczające rozumienie tekstu czytanego.

Na czym ono zatem tak naprawdę polega? Chodzi tu nie tylko o pojmowanie poszczególnych słów czy związków frazeologicznych, ale także przyswajanie rozmaitych informacji. W utworze literackim czy publicystycznym zagadnienie to będzie oczywiście znacznie szersze, obejmując ideę tekstu, jego warstwę emocjonalną czy perswazyjną  Rozumiejąc dany tekst, jesteśmy w stanie krytycznie się do niego odnieść: wiemy, czy on nam się podoba, czy nie, i potrafimy wejść z autorem w dyskusję. Wszystkie te komponenty składają się na efektywne czytanie.

Jakie są jednak przyczyny trudności w tym zakresie? Oprócz wymienionych już wcześniej chorób i zaburzeń, mogą tu wchodzić w grę sprawy błahe, czyli łatwiejsze do przezwyciężenia. Dzieci i dorośli nie potrafią z reguły czytać ze zrozumieniem w pomieszczeniach gwarnych, źle oświetlonych czy np. przegrzanych. Problemy z koncentracją uwagi również posiadają zgubny wpływ na skuteczność lektury. Za najbardziej banalne źródło niezrozumienia tekstu możemy zaś uznać najzwyklejszą nudę. Nie od dziś wiadomo przecież, że niechęć do danej lektury często uniemożliwia jej odbiór na jakimkolwiek poziomie.  

Zobacz też: Proszę o usprawiedliwienie… Czyli jak napisać usprawiedliwienie nieobecności w szkole?

Czytanie ze zrozumieniem – ćwiczenia

Jak już wspomnieliśmy, sztuka efektywnego czytania niekoniecznie stanowi cechę wrodzoną. Sporo ludzi miewa z tym problem, i to nie tylko w młodym wieku. Specyfika dzisiejszego życia – ciągłe korzystanie z internetu i social mediów przy jednoczesnym spadku zainteresowania książkami – dodatkowo pogłębia społeczne niedomagania w omawianym zakresie. Najlepsze wyjście stanowią odpowiednio dobrane ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem.

Program ćwiczeń będziemy musieli ściśle dobrać do wieku i stopnia rozwoju ich adresata. Czytanie ze zrozumieniem dla dzieci najmłodszych powinno być trenowane na tekstach lubianych przez naszą latorośl (i niekoniecznie związanych w jakikolwiek sposób ze szkolnym kanonem). Warto poświęcić trochę czasu na wspólną lekturę, następnie zaś poprosić brzdąca o opowiedzenie treści własnymi słowami. Możemy też zadawać mu pytania albo zachęcić do przedstawienia ulubionej sceny w formie plastycznej.

Inne przydatne formy pracy to na przykład:

  • układanie sensownych zdań z rozsypanek wyrazowych,
  • wyszukiwanie imion bohaterów oraz podobieństw między nimi,
  • układanie rozrzuconych obrazków we właściwej kolejności,
  • wyszukiwanie w tekście odpowiedzi na zadany temat.

Starsze dzieci i nastolatki mogą wykonywać ćwiczenia na czytanie ze zrozumieniem przy użyciu tekstów trudniejszych: całych powieści albo obszernych artykułów prasowych. Idea zasadza się na tym, aby określony materiał wymagał od ucznia skupienia i intelektualnego wysiłku. Warto namawiać go do tworzenia własnych notatek, wymyślania pomocnych skrótów czy podkreślania ołówkiem istotnych treści. Wszystkie te aktywności mają pobudzać daną osobę do twórczego kontaktu ze słowem pisanym; bez tego ćwiczenia czytania ze zrozumieniem po prostu nie spełnią swojego zadania.

Co można by zaś w tym temacie doradzić ludziom dorosłym? Przymierzając się do lektury konkretnego tekstu, zastanówmy się najpierw nad przyświecającym nam celem. Jakich informacji poszukujemy? Co ta lektura powinna nam dać? Jakie efekty uznamy za wystarczające? Niektóre z powyższych pytań warto sobie nawet zapisać na kartce, aby nie stracić ich z oczu ani na moment.

Sprawdź: Czy nauczyciel może zabrać telefon?

Teksty do czytania ze zrozumieniem

Tekst do czytania ze zrozumieniem możemy oczywiście spróbować znaleźć we własnym zakresie, opierając się po prostu na upodobaniach swoich lub dziecka. W ostatnich latach pojawiły się także specjalne podręczniki dla różnych grup wiekowych, zaopatrzone  w gotowe treści wraz z ćwiczeniami. Zaleta takich pozycji tkwi głównie w ich klarowności: wszystko jest w jednym miejscu, nie trzeba się troszczyć o odpowiednio wyselekcjonowany materiał. Okaże się to przydatne zwłaszcza dla osób dorosłych, pragnących szybko rozwinąć swoje kompetencje w tym zakresie.

Dzieci potrzebują z kolei nierzadko większej indywidualizacji: najlepiej pracuje się im na tekstach, które lubią. Należy brać to pod uwagę, planując ćwiczenia dla najmłodszych.

Zobacz również: Tabliczka mnożenia – jak skutecznie nauczyć dziecko tabliczki mnożenia?

Jak szybko czytać ze zrozumieniem?

Szybkie czytanie już od wielu lat wzbudza kontrowersje. Dzięki stosowanym technikom (poszerzaniu pola widzenia, wytężonej koncentracji, wodzeniu po papierze wskaźnikiem) osiąga się wprawdzie czasami spektakularne rezultaty, ale cierpi na tym – zdaniem niektórych – właśnie rozumienie czytanego tekstu.

Najlepiej więc chyba znaleźć złoty środek. Możemy się doskonalić w lekturze całych fraz i zdań zamiast pojedynczych słów, a także w stopniowym rozluźnianiu mięśni oka. Nie ma natomiast sensu robić tego na wyścigi. Zaprzepaścilibyśmy cały wysiłek włożony w czytanie ze zrozumieniem.

Sprawdź: Jakie są samogłoski? Ich rola i rodzaje. Jak nauczyć dziecko wymowy samogłosek?

Rodzice pytają o czytanie ze zrozumieniem:

Jak czytać szybko i ze zrozumieniem?

Taka umiejętność wymaga treningu. Powinniśmy być spokojni i skoncentrowani, oraz patrzeć na tekst raczej przez pryzmat całych fraz i zdań niż poszczególnych słów.

Co to znaczy czytać ze zrozumieniem?

Czytanie ze zrozumieniem zakłada “wyłapanie” myśli przewodniej tekstu, wychwycenie jego niuansów oraz umiejętność wchodzenia z nim w polemikę. Jest to zatem proces twórczy, nie zaś odtwórczy.

Jak ćwiczyć czytanie ze zrozumieniem?

Można to robić poprzez relacjonowanie fabuły, wskazywanie bohaterów, odtwarzanie myśli przewodniej. Sporo zależy od wieku osoby pracującej z tekstem. 

Dodaj komentarz

Gry i zabawy dla dzieci

LEGO matematyka: Ułamki na klockach LEGO

Jednym z punktów na mojej “Ojcowskiej Bucket List” jest zarażenie córki miłością do matematyki. Sporym sukcesem będzie brak jej niechęci do tego przedmiotu. Tak się złożyło, że trafiłem dziś na...

Czytaj dalej →
Pielęgnacja noworodka

Kąpiel noworodka

Kąpiel noworodka osobiście kojarzy mi się z czymś bardzo ważnym, pełnym napięcia. Pamiętam, jak prawie 20 lat temu rodzice kąpali po raz pierwszy moją młodszą siostrę. Atmosfera, która tej kąpieli...

Czytaj dalej →
Planowanie ślubu oraz wesela

Błogosławieństwo rodziców

Błogosławieństwo od rodziców to jedna z najważniejszych tradycji w dniu ślubu dla osób, które są katolikami. Symbolizuje przekazanie przez rodziców tuż przed ślubem władzy rodzicielskiej mężowi kobiety i zgodę na...

Czytaj dalej →
Rodzice.pl - ciąża, poród, dziecko - poradnik dla Rodziców
Logo