Opis dworku w Soplicowie. Jak wyglądał dom rodzinny Pana Tadeusza?

Mit dworku szlacheckiego. Jak wyglądał dworek w Soplicowie?

Akcja “Pana Tadeusza” rozgrywa się w Soplicowie na terenie Litwy. Jest to niewielka, ale malowniczo i pięknie usytuowana miejscowość. Życie mieszkańców płynie bardzo spokojnie, a rytm codziennych aktywności wyznacza przyroda oraz tradycja. Soplicowo to kraina przywodząca na myśl mityczną Arkadię, gdzie wszyscy są szczęśliwi, oddają się prostym, ale przyjemnym rozrywkom, nikomu niczego nie brakuje, a ludzie – chociaż nieidealni – to jednak są w głębi duszy dobrzy i uczciwi.

Nie bez powodu Mickiewicz zdecydował się właśnie w ten sposób sportretować swoją rodzinną Litwę. “Pan Tadeusz” miał być bowiem powrotem do świata, którego już nie ma, do utraconej ojczyzny i do czasów dzieciństwa, gdzie wszystko było proste, znajome i miłe, a wszelakie troski szybko znikały. Dlatego też opis zarówno Soplicowa i jego okolicy, jak dworku Sopliców przypomina niekiedy prawdziwy raj na ziemi. Przyroda jest tam niezwykle piękna i bogata, wszystko intensywnie kwitnie, ludzie są pracowici i pomocni. Jest to również świat bezpieczny i pełen wartości, a szczególnie pielęgnowane są patriotyzm, tradycja, wiara, honor oraz uczciwość.

Wszystkie powyższe aspekty znajdziemy w opisie dworku w Soplicowie. Rodzinny dom Pana Tadeusza położony jest wśród malowniczych pól, stoi na niewielkim pagórku, który otoczony jest przez brzozowy gaj. Uroku całemu otoczeniu dodaje jeszcze fakt, że budynek znajduje się nad brzegiem strumyka. Dwór w Soplicowie zbudowano z drewna, ale fundamenty miał solidne, ponieważ został podmurowany. To ważna metafora, która świadczy o stabilności i sile rodu, ale wskazuje także, że jest on głęboko zakorzeniony w tradycji i kulturze.

Ściany dworku pomalowano na biało, co tworzyło mocny kontrast z wysokimi i ciemnymi topolami rosnącymi wokół. Pobielane ściany świadczyły również o tym, że Sędzia Soplica bardzo dbał o gospodarstwo. Dom nie był zbyt duży, ale prezentował się bardzo porządnie i schludnie, otaczały go za to spore budynki gospodarcze. Dowodem na to, że okoliczna przyroda rzeczywiście była bardzo obfita, a pola urodzajne są zebrane plony, które nie mieszczą się wewnątrz stodoły. Tuż obok dworku znajduje się niewielki ogródek pełen pachnących ziół, kolorowych kwiatów i warzyw. Dostatek natury widać także po liczbie pługów pracujących w gospodarstwie, świadczą o tym również żyzne gleby – czarnoziemy. Ogólnie dworek sprawia wrażenie zadbanego, dobrze zarządzanego i przede wszystkim utrzymanego w porządku.

Gospodarz Soplicowa, czyli Sędzia, bardzo dba, aby pielęgnować w swoim domu tradycyjną polską gościnność. Dowodzi tego stale otwarta na oścież brama, która zdaje się zapraszać przybyszów w gościnę.

Wnętrze dworku w Soplicowie poznajemy oczami powracającego z nauki w Wilnie Tadeusza. Chociaż młodzieńca długo nie było w domu, wewnątrz właściwie nic się nie zmieniło. Wciąż stały tam te same starodawne, tradycyjne, ale dość skromne sprzęty i meble. Dla mieszkańców Soplicowa ważna jest polska tradycja oraz historia, dowodem na ich patriotyzm i przywiązanie do ojczyzny są wiszące na ścianach portrety bohaterów narodowych: Tadeusza Kościuszki, Rejta­na, Ja­siń­skie­go i Kor­sa­ka. W salonie znajduje się także zegar kurantowy, który wygrywa Mazurka Dąbrowskiego. Można więc rzecz, że Soplicowo jest ostoją polskości – obyczaje, tradycja i przywiązanie do ojczyzny to podstawowe wartości rządzące tym światem.

Zobacz: Jakie planety odwiedził Mały Książę? Kim byli ich mieszkańcy? Poznaj najważniejsze informacje!

“Pan Tadeusz” Opis dworku w Soplicowie – fragment

Opis dworu w Soplicowie rozpoczyna się w książce tuż po inwokacji – rozciąga się od 23. do 95. wersu. Najważniejsze fragmenty zostały zacytowane poniżej.

Opis dworku w Soplicowie z zewnątrz i wewnątrz

Śród takich pól przed laty, nad brzegiem ruczaju,
Na pagórku niewielkim, we brzozowym gaju,
Stał dwór szlachecki, z drzewa, lecz podmurowany;
Świeciły się z daleka pobielane ściany,
Tym bielsze, że odbite od ciemnej zieleni
Topoli, co go bronią od wiatrów jesieni. 
Dom mieszkalny niewielki, lecz zewsząd chędogi
I stodołę miał wielką, i przy niej trzy stogi
Użątku, co pod strzechą zmieścić się nie może.
Widać, że okolica obfita we zboże,
I widać z liczby kopic, co wzdłuż i wszerz smugów
Świecą gęsto jak gwiazdy, widać z liczby pługów
Orzących wcześnie łany ogromne ugoru,
Czarnoziemne, zapewne należne do dworu,
Uprawne dobrze na kształt ogrodowych grządek:
Że w tym domu dostatek mieszka i porządek.
Brama na wciąż otwarta przechodniom ogłasza,
Że gościnna, i wszystkich w gościnę zaprasza. 

Właśnie dwukonną bryką wjechał młody panek
I obiegłszy dziedziniec zawrócił przed ganek.
Wysiadł z powozu; konie porzucone same,
Szczypiąc trawę ciągnęły powoli pod bramę.
We dworze pusto: bo drzwi od ganku zamknięto
Zaszczepkami i kołkiem zaszczepki przetknięto.
Podróżny do folwarku nie biegł sług zapytać,
Odemknął, wbiegł do domu, pragnął go powitać.
Dawno domu nie widział, bo w dalekim mieście
Kończył nauki, końca doczekał nareszcie.
Wbiega i okiem chciwie ściany starodawne
Ogląda czule, jako swe znajome dawne.
Też same widzi sprzęty, też same obicia,
Z którymi się zabawiać lubił od powicia
Lecz mniej wielkie, mniej piękne niż się dawniej zdały.
I też same portrety na ścianach wisiały:
Tu Kościuszko w czamarce krakowskiej, z oczyma
Podniesionymi w niebo, miecz oburącz trzyma;
Takim był, gdy przysięgał na stopniach ołtarzów,
Że tym mieczem wypędzi z Polski trzech mocarzów,
Albo sam na nim padnie. Dalej w polskiej szacie
Siedzi Rejtan, żałośny po wolności stracie;
W ręku trzyma nóż ostrzem zwrócony do łona,
A przed nim leży Fedon i żywot Katona
Dalej Jasiński, młodzian piękny i posępny;
Obok Korsak, towarzysz jego nieodstępny:
Stoją na szańcach Pragi, na stosach Moskali,
Siekąc wrogów, a Praga już się wkoło pali.
Nawet stary stojący zegar kurantowy
W drewnianej szafie poznał, u wniścia alkowy;
I z dziecinną radością pociągnął za sznurek,
By stary Dąbrowskiego usłyszeć mazurek. 

[…]

Podróżny stanął w jednym z okien — nowe dziwo:
W sadzie, na brzegu niegdyś zarosłym pokrzywą,
Był maleńki ogródek ścieżkami porznięty
Pełen bukietów trawy angielskiej i mięty.
Drewniany, drobny, w cyfrę powiązany płotek 
Połyskał się wstążkami jaskrawych stokrotek;
Grządki, widać, że były świeżo polewane,
Tuż stało wody pełne naczynie blaszane […]

Sprawdź: Jakie były duchy w Opowieści Wigilijnej? Streszczenie najważniejszych wątków

Dworek w Soplicowie “Pan Tadeusz” – rysunek

Często w ramach omawiania “Pana Tadeusza” w szkole zadaniem dzieci jest stworzenie orientacyjnego szkicu dworku oraz jego otoczenia. W ten sposób można sobie lepiej zobrazować miejsce akcji, co zdecydowanie lepiej działa na wyobraźnie i proces zapamiętywania.

Zobacz: Jak napisać rozprawkę? Poznaj najważniejsze zasady pisania rozprawki. Kluczowy jest schemat

Jakie obrazy wisiały w Soplicowie?

Na ścianach w Soplicowie wisiały portrety polskich bohaterów narodowych z najnowszej (wtedy) historii. O kogo dokładnie chodzi?

• Tadeusz Kościuszko – przywódca powstania 1794 roku przeciwko Rosji i Prusom,
• Tadeusz Rejtan – uczestnik konfederacji barskiej, poseł ziemi nowogródzkiej na Sejm Rozbiorowy (1773–1775), próbował nie dopuścić do zatwierdzenia traktatu rozbiorowego, ale starania te niestety się nie powiodły. Popchnięty do ostateczności Rejtan miał własnym ciałem zagrodzić drogę posłom wychodzącym z sali obrad. Z powodu tych wydarzeń Rejtan miał stracić rozum i po jakimś czasie popełnić samobójstwo.
• Jakub Jasiński – generał podczas insurekcji kościuszkowskiej, dowodził powstaniem w Wilnie. Zginął w walce, w Warszawie podczas Rzezi Pragi.
• Tadeusz Korsak – dowodził pospolitym ruszeniem w okolicach Wilna podczas powstania kościuszkowskiego, zginął w tych samych okolicznościach co Jasiński.

Sprawdź: Akademia Pana Kleksa – test z lektury z odpowiedziami [do druku]. Jak przygotować się do sprawdzianu?

Czytelnicy pytają o opis dworku w Soplicowie