Metoda Vojty – Rehabilitacja ruchowa

Metoda Vojty polega na rehabilitacji ruchowej niemowląt podczas pierwszego roku życia. Rehabilitacja ta wykorzystuje możliwości rozwojowe dziecka w początkowym okresie jego życia. Celem metody jest możliwie jak największe zapobieganie kalectwu dzieci, które rodzą się z wadami centralnego układu nerwowego.

Co to jest metoda Vojty?

Nazwa metody pochodzi od nazwiska czeskiego profesora Vaclava Vojta, który był neurologiem dziecięcym. Koncepcja jego rehabilitacji neurofizjologicznej powstała w wyniku obserwacji rozwoju ruchowego noworodków oraz niemowląt.
Nieprawidłowości CUN (centralnego układu nerwowego) mogą być wynikiem przepuklin układu nerwowego, mózgowego porażenia dziecięcego, okołoporodowego uszkodzenia splotu barkowego czy wad ułożenia ciała. Jest jednak wiele więcej zaburzeń układu ruchowego, przy których pomocna jest metoda Vojty.

Dla kogo metoda Vojty?

Metoda Vojty ma wskazania do stosowania przy wszelkiego rodzaju usprawnieniach ruchowych, a przede wszystkim:

  • leczeniu niedowładów
  • zagrożeniu mózgowym porażeniem dziecięcym
  • asymetrii postawy i rozwoju funkcji podczas pierwszego roku życia
  • ortopedycznych wadach postawy
  • zaburzeniach ośrodkowej koordynacji nerwowej (zokn)
  • przepuklinie oponowo rdzeniowej
  • rozszczepie kręgosłupa
  • schorzeniach ortopedycznych
  • zespole Downa
  • skoliozie
  • wodogłowiu

Na czym polega rehabilitacja metodą Vojty?

Rehabilitacja metodą Vojty bazuje na twierdzeniu, że rozwój dziecka postępuje według zakodowanego w mózgu programu. Jeżeli układ nerwowy ulega uszkodzeniu, to malec nie ma dostępu do prawidłowych wzorców ruchu, a w ich miejscu pojawiają się wzorce niewłaściwe.

W czasie obserwacji oraz rehabilitacji dzieci z porażeniem mózgowym Vojta odkrył, że ich wszystkie części ciała są połączone w jeden wspólny schemat. Potwierdził także, że na ciele malucha znajdują się miejsca, które przy odpowiedniej stymulacji wywołają określone reakcje ruchowe. Najważniejszym wnioskiem z tych obserwacji było to, że za niepełnosprawność ruchową nie są odpowiedzialne uszkodzone mięśnie, a ośrodek sterujący, czyli mózg.

Najważniejszy jest ucisk

Idąc dalej w swoich obserwacjach, Vaclav Vojta połączył ze sobą twierdzenie o zakodowywanym w mózgu programie ze stymulacją prawidłowych odruchów za pomocą ucisku. Jeżeli dziecko zakoduje w mózgu odpowiednie wzorce ruchowe podczas stymulacji, to będzie mogło je w przyszłości wykorzystywać do poruszania się w prawidłowy sposób. Odpowiednie wzorce ruchowe według Vojta są zakodowane w mózgu nawet niepełnosprawnego dziecka. Należy je tylko aktywować i utrwalić. Można to zrobić poprzez umiejętne uciskanie stref stymulacji.

Jak przebiega rehabilitacja metodą Vojty?

Przebieg rehabilitacji zawsze ustalany jest indywidualnie. Metodę można stosować zarówno u dzieci z uszkodzeniami centralnego ośrodka nerwowego, ale także u wcześniaków, których stan zdrowia tego wymaga oraz maluchów z ortopedycznymi wadami postawy. W zależności od schorzenia układa się specjalny plan stymulacji.
Diagnozę oraz przebieg rehabilitacji ustala certyfikowany fizjoterapeuta. Podczas diagnozy badanych jest siedem odruchów malca. Stymulacje odbywają się w odpowiedniej kolejności.
Obserwacja siedmiu neurologicznych reakcji ułożeniowych ciała w przestrzeni, pozwala wychwycić już w pierwszych dniach życia dziecka zaburzenia ruchowe wynikające ze złej kontroli postawy.
Na podstawie wyników obserwacji specjalista układa plan „ćwiczeń”. Następnie szkoli rodziców, w jaki sposób należy je przeprowadzać. Stymulacje powinny odbywać się cztery razy dziennie. Czas jednej sesji stymulacyjnej zależy od stanu oraz wieku dziecka. Sesja wcześniaków i niemowląt powinna trwać do kilku minut (około 15 sekund stymulacji na każdą ze stron). Im dziecko starsze, tym sesje stają się dłuższe. U dziecka, które ma osiem miesięcy stymulacja powinna trwać nawet 20 minut.
Oprócz ćwiczeń w domu, należy stale kontrolować postępy pod okiem fizjoterapeuty. Najczęściej specjalista umawia wizyty raz w tygodniu.

Gdzie znajdują się strefy stymulacji?

Według Vaclava Vojta w ciele dziecka jest około 20 stref, których stymulacja wyzwala naturalny odruch.
Lokalizacje najważniejszych znajdują się poniżej.

Strefy stymulacji po stronie twarzowej znajdują się w:

  • łokciu,
  • łopatce,
  • miednicy,
  • kolanie.

Strefy stymulacji po stronie ciemieniowej znajdują się w:

  • wyrostku barkowym,
  • strefie grzbietowej,
  • mięśniu pośladkowym średnim,
  • nadgarstku,
  • pięcie.

Kiedy widać poprawę?

Niestety metoda nie daje 100% pewności poprawy stanu zdrowia dziecka. W przypadku lekkich schorzeń znaczącą poprawę można dostrzec już po 2-3 miesiącach. W ciężkich przypadkach terapia może trwać nawet kilka lat.

Przeciwwskazania

Ćwiczeń według metody Vojta nie należy przeprowadzać podczas:

  • ostrych stanów zapalnych,
  • wysokiej gorączki powyżej 38,5°C
  • po szczepieniach – zwłaszcza przy ostrych objawach poszczepiennych
  • choroby nowotworowej

Bobath jako alternatywa dla metody Vojta

Środowisko rehabilitantów oraz fizjoterapeutów jest mocno podzielone pomiędzy tymi dwoma metodami. Zarówno jedni, jak i drudzy wychwalają preferowaną metodę, jednocześnie negując skuteczność tej drugiej.

Metoda Bobatha bazuje na niwelowaniu wzmożonego napięcia mięśni. Ćwiczenia w tej terapii są przyjemniejsze dla dziecka. O ile w metodzie Vojdy dzieci często płaczą (z powodu dyskomfortu), o tyle specjaliści od metody Bobatha zakładają, że terapia powinna być dla dziecka lekka i przyjemna. Płacz według tej teorii zmniejsza skuteczność rehabilitacji. Więcej o metodzie Bobatha napiszemy wkrótce.

Dodaj komentarz

Niemowlę, Pielęgnacja niemowląt

Olej Kokosowy dla niemowląt i nie tylko

Legendy o Oleju Kokosowym Olej Kokosowy jest tak popularny, że doczekał się serii memów na swój temat. Pod niemalże każdym pytaniem w internecie o specyfiki do włosów, skóry i paznokci...

Czytaj dalej →
Rodzice.pl - ciąża, poród, dziecko - poradnik dla Rodziców
Logo