Lunatykowanie u dzieci – przyczyny, leczenie

Lunatykowanie u dzieci: przyczyny

Somnambulizm, znany potocznie pod nazwą lunatyzmu, pojawia się w fazie snu wolnofalowego (NREM), czyli w pierwszej połowie nocy. Jest to zjawisko polegające na wykonywaniu różnych – bardziej bądź mniej skomplikowanych – czynności w trakcie śnienia. Osoba lunatykująca może siadać na łóżku, spacerować po domu, wygłaszać długie przemowy albo nawet przyrządzać posiłki, pozostając przez cały czas w stanie sennej nieświadomości. Po przebudzeniu najczęściej nie będzie potrafiła powiedzieć, co robiła podczas epizodu.

Lunatykowanie u dzieci to zjawisko znacznie częstsze niż mogłoby się wydawać: dotyczy około kilkunastu procent maluchów w wieku 4-12 lat. Wraz z wiekiem problem stopniowo zanika, dotykając już zaledwie jeden procent dorosłej populacji.

Przyczyny lunatyzmu nie zostały jak dotąd dokładnie poznane. Jedna z najpopularniejszych hipotez zakłada występowanie czynników genetycznych: jeśli w najbliższej rodzinie zdarzały się epizody somnambulizmu, istnieje spora szansa na ich powtórzenie w kolejnym pokoleniu.

Równie istotną rolę może jednak odgrywać nieprawidłowa higiena snu u dziecka. Składa się na nią kilka aspektów:

• zbyt późne kładzenie się do łóżka,
• niewystarczającą ilość przesypianych godzin,
• sen w niesprzyjających warunkach (hałas, zgiełk, nieprawidłowa wentylacja pomieszczenia),
• spożycie przed snem zbyt obfitego, ciężkostrawnego posiłku.

Specjaliści wymieniają także inne czynniki sprzyjające lunatykowaniu u dzieci:

• przewlekły stres,
• niektóre choroby,
• gorączkę,
• przyjmowanie określonych leków.

Zdaniem niektórych, w grę może wchodzić po prostu niedojrzałość dziecięcego układu nerwowego.

Sposoby na lunatykowanie u dzieci

Lunatykowanie u dziecka posiada przeważnie charakter przejściowy i jako takie nie powinno budzić w opiekunach przesadnych obaw. Mimo to rodzice z pewnością łamią sobie głowę, co należy zrobić, widząc własną pociechę spacerującą nocą po pokoju. Czy najlepszym rozwiązaniem jest obudzenie śpiącego na stojąco kilkulatka?

Okazuje się, że niekoniecznie. Maluch wyrwany znienacka ze snu mógłby się bardzo przestraszyć, co z kolei pociągnęłoby za sobą kolejne problemy (np. lęk przed zasypianiem bez towarzyszącego rodzica). Lepszym wyjściem okaże się spokojne, powolne doprowadzenie dziecka do łóżka i pomoc w ponownym ułożeniu do snu. Po przebudzeniu malec zapewne nawet nie zauważy, że działo się z nim cokolwiek niezwykłego.

Mając w domu małego lunatyka, powinniśmy zachować podwyższone środki ostrożności. Kiedy już utulimy nasze dziecko do snu, upewnijmy się, że na podłodze nie leżą żadne porozrzucane zabawki, a drzwi wejściowe są zamknięte na klucz. Dobrze będzie sprawdzić wszystkie okna znajdujące się w zasięgu malca, a także zabezpieczyć np. balkon czy antresolę. Jeśli mamy w domu jakiekolwiek schody, zastanówmy się nad zamontowaniem dla bezpieczeństwa specjalnych barierek – usuniemy je, gdy problem dziecięcego lunatyzmu przestanie nas już dotyczyć.

Niektórzy rodzice zastanawiają się zapewne, czy problemu nie dałoby się rozwiązać metodą czystej perswazji. Usiłują na przykład przekonać swoje lunatykujące dziecko, że pora jest bardzo późna, zaś ono samo powinno teraz leżeć w łóżeczku. Taka strategia wydaje się początkowo słuszna, bo latorośl rzeczywiście wchodzi z nami w rozmowę i udziela odpowiedzi na pytania. Szybko jednak przekonamy się, iż owe „odpowiedzi” to dla dziecka tak naprawdę dalsza część snu, której nijak nie można odnieść do aktualnej sytuacji. Z małym lunatykiem nie sposób dojść do prawdziwego porozumienia. Po raz kolejny potwierdza się teoria, że fazę somnambulizmu u malucha musimy zwyczajnie przeczekać.

Lunatykowanie u dziecka: jak leczyć?

Lunatykowanie u dzieci w większości przypadków nie wymaga żadnego specjalistycznego leczenia. Zalecane są różnorodne metody relaksacyjne, dążące do zmniejszenia głębokości snu. Przed zaśnięciem można wspólnie czytać bajki terapeutyczne albo opowiadać sobie nawzajem przebieg minionego dnia. Najważniejsze, aby wieczorem rodzic spędził z dzieckiem przynajmniej kilka dobrych, bezpiecznych chwil.

Istnieją oczywiście wypadki, kiedy lunatyzm faktycznie wiąże się z poważniejszymi problemami zdrowotnymi. Chodzi tu m.in. o zaburzenia oddychania w czasie snu, spowodowane np. przerośniętymi migdałkami albo skrzywieniem przegrody nosowej. W celu wykluczenia podobnych problemów warto zasięgnąć porady laryngologa.

Jeżeli rozwojowi somnambulizmu sprzyjają czynniki psychologiczne, formą leczenia są czasem leki uspokajające z grupy benzodiazepin (diazepam, oksazepam, klonazepam). Główny problem z nimi polega na tym, że wszystkie wymienione preparaty wykazują silne działanie uzależniające. Powinny być używane jedynie doraźnie, pod czujnym okiem lekarza.

Lunatykowanie u dzieci a padaczka

Za najpoważniejszą przyczynę lunatykowania w wieku dziecięcym można uznać schorzenia neurologiczne, takie jak epilepsja bądź otępienie. Tego rodzaju zależność nie zdarza się na szczęście często, ale bez konsultacji specjalistycznej trudno ją całkowicie wykluczyć. W razie potwierdzenia rodzicielskich obaw, leczyć należy oczywiście samą padaczkę – lunatykowanie u dzieci schodzi w tym wypadku na dalszy plan.

Rodzice pytają o lunatykowanie u dzieci

Jak wygląda lunatykowanie u dziecka?

Do epizodów lunatyzmu dochodzi w nocy, najczęściej 1-2 godziny po zaśnięciu. Dziecko może siadać na łóżku, chodzić po domu albo mówić przez sen. W skrajnych wypadkach zdarzają się aktywności zagrażające zdrowiu, np. próby wyjścia przez okno. Po przebudzeniu pociecha przeważnie niczego nie pamięta.

Skąd się bierze lunatykowanie?

Dokładnie nie wiadomo. Niektórzy eksperci podejrzewają wpływ czynników genetycznych, inni wskazują na wiodącą rolę stresu albo nieprawidłową higienę snu. Sporadycznie lunatyzm oznacza obecność poważniejszej choroby (np. padaczki).