Odma płucna (Odma opłucnowa): przyczyny, objawy, leczenie, powikłania

Odma płucna, która znana jest także jako odma opłucnowa to choroba, która polega na gromadzeniu się w jamie klatki piersiowej powietrza, co jest przyczyną ucisku na pęcherzyki płucne i może prowadzić nawet do uszkodzenia płuc. W zależności od tego, ile powietrza gromadzi się w ciele pacjenta, odma opłucnowa może przebiegać całkowicie bezobjawowo albo dawać objawy, zazwyczaj takie jak ból w klatce piersiowej oraz problemy z oddychaniem. W zależności od stopnia zaawansowania choroby, leczenie przeprowadza się różnymi metodami, czasami konieczna jest operacja.

Odma płucna: przyczyny

Odma opłucna polega na gromadzeniu się powietrza w jamie opłucnej, czyli wewnątrz błony pokrywającej zewnętrzną powierzchnię płuc oraz wewnętrzną powierzchnię klatki piersiowej. U osób zdrowych, w jamie pomiędzy płucami a ścianą klatki piersiowej znajduje się niewiele płynu, który jest niezbędny do tego, żeby podczas oddychania płuca mogły się swobodnie poruszać względem klatki piersiowej. Do odmy opłucnej dochodzi na wskutek uszkodzenia ściany klatki piersiowej albo płuca, co powoduje, że w jamie opłucnej gromadzi się powietrze.

Niekiedy odma płucna pojawia się nagle, ponieważ przed pęknięciem pęcherzyków nie można zauważyć zwykle żadnych objawów. Niekiedy pojawienie się odmy jest związane z urazem klatki piersiowej albo chorobą płuc. Ze względu na przyczynę powstawania, odmę opłucnową dzieli się na trzy rodzaje.

Pierwszym typem odmy jest odma opłucnowa jatrogenna, która pojawia się po różnego rodzaju zabiegach, które dotyczą okolic klatki piersiowej. Drugim typem jest odma opłucnowa pourazowa, czyli taka, która powstaje na skutek urazu klatki piersiowej, podczas którego doszło do naruszenia powłok zewnętrznych. Taki uraz to na przykład złamanie żebra, które może doprowadzić do przebicia skóry. Trzecim rodzajem odmy jest odma opłucnowa samoistna, która pojawia się głównie u osób palących papierosy lub cierpiących na choroby płuc. W przebiegu tej choroby w płucach powstają ogniska rozedmowe, a po pewnym czasie nagromadzone pęcherzyki powietrza pękają.

Odmę płucną dzieli się również ze względu na wielkość oraz mechanizm powstawania. Ze względu na wielkość, rozróżnia się odmę opłucną dużą (odległość między ścianą klatki piersiowej a opłucną wynosi nawet powyżej 2 cm) oraz małą (odległość wynosi mniej niż 2 cm). Biorąc pod uwagę mechanizm powstawania odmy opłucnowej, dzieli się ją na trzy grupy.

Pierwszy typ to odma opłucnowa otwarta, czyli taka, w której powietrze dostaje się do jamy opłucnej przez otwór występujący w klatce piersiowej. Jeśli odma opłucnowa ma właśnie taką postać, należy jak najszybciej podjąć leczenie, ponieważ odma otwarta może zagrażać życiu z powodu ograniczenia pojemności oddechowej.

Drugim typem jest odma opłucnowa zamknięta. Wówczas powietrze na skutek pękania pęcherzyków powietrza albo urazów płuc, dostaje się do jamy opłucnej samoistnie i wchłania się. Ten typ odmy leczy się poprzez odessania nagromadzonego powietrza. Trzeci typ to odma opłucna wentylowa, która powstaje na skutek urazu albo postrzału, wskutek czego podczas oddychania powietrze jest zasysane do wnętrza jamy opłucnej. Jest to bardzo poważny stan, ponieważ odma opłucna stale powiększa się przy oddychaniu, a płuco coraz bardziej się zapada. Po zauważeniu takiego stanu, należy jak najszybciej uszczelnić ranę materiałem, który nie przepuszcza powietrza, na przykład folią.

Odma płucna, która nie jest związana z urazem klatki piersiowej, występuje najczęściej u mężczyzn w wieku poniżej 40 roku życia. Na wystąpienie odmy bardziej narażone są osoby, u których w rodzinie występowały kiedyś przypadki odmy opłucnowej. Odma dotyka częściej osób, które chorują na choroby płuc, takie jak na przykład astma, mukowiscydoza, sarkoidoza, gruźlica, ropień płuc, ziarniak Langerhansa czy zapalenie płuc. Odma opłucnowa występuje również u dzieci, zazwyczaj na skutek wad wrodzonych, obecności ciała obcego w układzie oddechowym, bąblowicy albo odry.

Sprawdź: Zapalenie płuc u dziecka

Odma płucna: objawy

W wielu przypadkach odma opłucnowa jest na tyle niewielka, że nie daje żadnych objawów, a po kilku dniach samoistnie się wchłania. Jeśli natomiast odma nie wchłania się, daje objawy uzależnione od wielkości oraz tego, jak szybko powietrze dostaje się do jamy opłucnej.

Najczęstsze objawy to silny ból w klatce piersiowej, który pojawia się zwykle po wytężonym wysiłku fizycznym, urazie klatki piersiowej albo silnym kaszlu. Odma opłucna może dawać również mniej jednoznaczne objawy, takie jak suchy kaszel, uczucie niepokoju oraz drżenie głosowe. W związku z uszkodzeniem struktur wewnętrznych, dochodzi do narastających duszności, bladości powłok oraz przyspieszenia tętna. Poza tym osoba, u której wystąpiła odma opłucna może odczuwać szybko postępujące osłabienie oraz nadmierną potliwość. Czasami na skutek niedotlenienia może dojść do omdlenia. Objawy, które powinny zaniepokoić to również zasinienie twarzy i szyi, spłycony oddech, przyspieszona akcja serca oraz poszerzenie klatki piersiowej. Czasami na skutek odmy opłucnowej może wystąpić również poszerzenie żył szyjnych.

Jeśli zostaną zauważone wyżej wymienione objawy, należy jak najszybciej zawiadomić pogotowie ratunkowe albo przewieźć chorą osobę do szpitala. W niektórych przypadkach odma opłucnowa może stanowić zagrożenie życia pacjenta, dlatego ważna jest szybka reakcja, diagnoza i podjęcie odpowiedniego leczenia.

W jaki sposób diagnozuje się odmę płucną?

Czasami, w przypadku występowania wyraźnych objawów, które jednoznacznie wskazują na odmę opłucnową, nie są konieczne dodatkowe badania, a wystarczy jedynie ocena ogólnego stanu zdrowia pacjenta i przeprowadzenie wywiadu lekarskiego. W niektórych przypadkach objawy są jednak mniej oczywiste i konieczne jest przeprowadzenie badań, które pozwolą potwierdzić albo wykluczyć występowanie odmy.

Bardzo często w diagnostyce odmy opłucnowej, zwłaszcza w nagłych przypadkach, przeprowadza się badanie ultrasonograficzne. Zaletą tego badania jest to, że można je przeprowadzić szybko, a na USG widoczne są duże skupiska gazów, jednak nie jest to standardowe badanie w przypadku podejrzenia tego schorzenia. Podstawowym badaniem wykonywanym w przypadku podejrzenia odmy opłucnowej jest RTG klatki piersiowej. Badanie pozwala na określenie miejsc występowania skupisk gazu, ale także ich wielkości. Poza tym, na prześwietleniu rentgenowskim zobaczyć można zapadnięte płuco.

Bardziej czuła niż badanie RTG jest tomografia komputerowa. Badanie to wykonuje się najczęściej u osób, u których występuje podejrzenie odmy opłucnowej, ale choroba nie daje wyraźnych, jednoznacznych objawów. Badaniami pomocniczymi w diagnozowaniu odmy są gazometria i pulsoksymetria oraz elektrokardiografia serca. Gazometria oraz pulsoksymetria pozwalają na określenie poziomu wysycenia krwi gazami oraz zbadanie pH krwi, z kolei EKG umożliwia zdiagnozowanie zaburzeń przewodnictwa, które często pojawiają się przy odmie opłucnowej, zwłaszcza, jeżeli jest ona jednostronna.

Odma opłucnowa: leczenie

Sposób leczenia odmy opłucnowej może być różny, w zależności od rodzaju odmy i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. W niektórych przypadkach wystarczy przyjmowanie leków przeciwbólowych oraz wypoczywanie i unikanie wysiłku. W takim przypadku zwykle nie ma konieczności hospitalizacji. Żeby szybciej wrócić do zdrowia i uniknąć konsekwencji odmy opłucnej, zaleca się wykonywanie ćwiczeń układu oddechowego. Czasami, żeby ułatwić wchłanianie powietrza z jamy opłucnej, pacjentowi podaje się tlen.

Jeśli jednak odma płucna jest otwarta, konieczna jest interwencja lekarza. Zamknięcie odmy najczęściej odbywa się za pomocą tak zwanego opatrunku Ashermana, czyli kompresu wchłaniającego krew połączonego z folią samoprzylepną. Czasami w opatrunku znajduje się również zawór, który uniemożliwia dostawanie się powietrza do jamy opłucnej. Często stosuje się również drenaż jamy opłucnej, który polega na wprowadzeniu drenu do jamy opłucnej. Dren jest skonstruowany tak, aby zapewnić utrzymanie prawidłowego ciśnienia w jamie opłucnej. Cewnik po wprowadzeniu jest przyszywany do skóry pacjenta w okolicach klatki piersiowej, a sam dren podłącza się do zbiorników, w których generowane jest ujemne ciśnienie, przez co powietrze nagromadzone w jamie opłucnej jest stopniowo usuwane.

W niektórych przypadkach konieczne jest zastosowanie leczenia chirurgicznego w postaci torakotomii. Zabieg umożliwia obejrzenie narządów wewnętrznych umiejscowionych w klatce piersiowej, dzięki czemu lekarz ma możliwość ocenić występujące zmiany, a także usunąć opłucną ścienną razem ze zrostami. Inną metodą jest wykonanie nakłucia z aspiracją powietrza. Podczas zabiegu powietrze jest odsysane z jamy opłucnej za pomocą igły. Nakłucia nie można wykonać, jeżeli odma narasta, pacjent cierpi na duszności albo doszło do wysięku lub pojawił się krwiak. Zabieg jest bardzo bolesny, jednak wiąże się z mniejszą liczbą możliwych powikłań, dzięki temu, że nie jest tak inwazyjny, jak inne zabiegi chirurgiczne.

Osoby, które przebyły odmę opłucnową, powinny do końca życia unikać nadmiernego wysiłku, nagłych zmian ciśnienia, latania samolotem, sportów ekstremalnych, takich jak nurkowanie, skoki ze spadochronem czy na bungee oraz przebywania na dużych wysokościach. Zalecane jest jednak bieganie oraz długie spacery. Należy również unikać palenia oraz przebywania w pomieszczeniach lub w obecności osób, przy których jest się narażonym na wdychanie dymu tytoniowego. Należy również pamiętać, że u osób, u których występowała już odma, ryzyko ponownego wystąpienia choroby jest większe.

Na czym polega drenaż opłucnej?

Drenaż opłucnej to jedna z częściej stosowanych metod leczenia odmy opłucnowej zamkniętej. Wykonuje się go, jeżeli odma jest na tyle duża, że dochodzi do ucisku płuca i nie ma szans na samoistne wchłonięcie się nagromadzonego w opłucnej powietrza. Drenaż polega na wprowadzeniu do jamy opłucnej drenu, który trzeba przeprowadzić przez przestrzeń międzyżebrową. Zabieg czasami musi zostać wykonany nagle, jednak jeśli jest planowany, pacjent powinien być na czczo.

Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym, a czasami nawet ogólnym. Przed wprowadzeniem drenu skóra pacjenta jest dokładnie odkażana za pomocą specjalnych środków, a obszar wokół miejsca wkłucia obkłada się jałowymi chustami w celu zmniejszenia ryzyka zakażenia. Podczas zabiegu pacjent leży na boku albo na plecach, z ręką założoną nad głowę, co ułatwia wprowadzenie drenu do przestrzeni międzyżebrowych. Po odpowiednim ułożeniu, w przestrzenie międzyżebrowe za pomocą strzykawki wprowadzana jest znieczulająca lidokaina. Po znieczuleniu nacina się skórę i odseparowuje tkanki w taki sposób, żeby możliwe było wprowadzenie drenu aż do opłucnej.

Jeśli zabieg jest przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym, pacjent może odczuwać dyskomfort, uczucie nacisku oraz ciągnięcie w obszarze klatki piersiowej. Poza tym, po przebiciu się do jamy opłucnej, odczuwane mogą być duszności albo problemy z oddychaniem, ponieważ płuco po stronie, po której wykonuje się drenaż zostaje wyłączone z wymiany gazowej na skutek wyrównania ciśnienia w jamie opłucnej z ciśnieniem atmosferycznym.

Po wprowadzeniu drenu jest on mocowany za pomocą szwów, a następnie przyłącza się go do zastawki wodnej, która umożliwia wydostawanie się powietrza z jamy opłucnej, ale zapobiega ponownemu cofaniu się powietrza do opłucnej. Po tej procedurze zazwyczaj płuco, które chwilowo nie funkcjonowało, wraca do prawidłowego działania. W niektórych przypadkach w trakcie albo po zabiegu konieczne jest podawanie pacjentowi tlenu. Po zabiegu często wykonuje się radiogram klatki piersiowej, dzięki czemu sprawdza się, czy dren został wprowadzony w odpowiednie miejsce.

Zazwyczaj dren pozostawia się wewnątrz ciała pacjenta na kilka dni, w trakcie których konieczne jest przyjmowanie środków przeciwbólowych. Ważne jest również, żeby pacjent miał świadomość, że po ustąpieniu znieczulenia stosowanego podczas zabiegu może odczuwać silny ból, żeby nie był on przestraszony i zaniepokojony, że coś jest nie w porządku.

Odma płucna: powikłania

Konsekwencje i powikłania po odmie opłucnowej zależą w dużej mierze od wielkości odmy. Jeśli odma opłucnowa jest duża, czyli w jamie opłucnej nagromadziło się dużo powietrza, może dojść do uszkodzenia płuca, na skutek czego po stronie, po której występuje odma, płuco praktycznie przestaje funkcjonować. Na skutek odmy opłucnej mogą pojawić się nieszczelności miąższu, a na opłucnej mogą powstawać zrosty, które często powodują nawroty choroby.

Czy można zapobiec odmie opłucnowej?

Tak naprawdę odmie opłucnej jest bardzo trudno zapobiec, ponieważ pęcherzyki płucne pękają nagle, bez wcześniejszych objawów. Oczywiście, żeby uniknąć chorób płuc i całego układu oddechowego, warto unikać palenia i przebywania w zadymionych pomieszczeniach.


Zdjęcie główne: depositphotos.com

Dodaj komentarz

Planowanie ślubu oraz wesela

Kameralne przyjęcie weselne

Kameralne obiady weselne tylko dla najbliższych również mają swoje zalety. Wcale nie musisz wynajmować sali weselnej na sto lub dwieście osób. Kameralne przyjęcia weselne w domu lub w ogrodzie miewają...

Czytaj dalej →
Rodzice.pl - ciąża, poród, dziecko - poradnik dla Rodziców
Logo