Wrażliwe oko dziecka: Choroby i infekcje oczu niemowląt i starszych dzieci

Infekcje oczu niemowląt i starszych dzieci

Oko dziecka to jeden z najwrażliwszych, a zarazem najbardziej narażonych na stany zapalne i infekcje organów.  Problemy z oczami mogą mieć jednak różny charakter i wiele przyczyn. W dużej mierze zależą one od wieku dziecka. U noworodków i niemowląt choroby oczu najczęściej spowodowane są:

• działaniem substancji chemicznych, takich jak stosowany podczas wykonywanego zaraz po porodzie zabiegu Credego 1% azotan srebra,
• bakteriami obecnymi w kobiecych drogach rodnych (szczególnie groźna jest dwoinka rzeżączki, gdyż może prowadzić nawet do trwałej ślepoty),
• niedrożnością przewodu nosowo-łzowego,
• wirusami, w tym m.in. Herpex simplex typu 2.

Najpopularniejsze przyczyny infekcji oczu u starszych dzieci to:

• wirusy,
• bakterie,
• brak higieny (np. zatarcie brudnymi rączkami),
• skażenie powietrza,
• silny wiatr,
• alergeny,
• intensywne światło lub promieniowanie słoneczne,
• przebywanie w zadymionym pomieszczeniu,
• długotrwałe patrzenie w ekran komputera, telewizora, tabletu lub smartfona.

Zapalenie oka u dziecka

Zapalenie oka u starszego dziecka najczęściej ma charakter infekcyjny. Czynnikami odpowiedzialnymi za występowanie stanu zapalnego często są chlamydie lub wspomniany wcześniej wirus opryszczki, a ponadto bakterie z grupy paciorkowców i gronkowców. Z kolei u dzieci regularnie przebywających w przedszkolach czy szkole, najczęściej spotykanym czynnikiem są adenowirusy, które wyjątkowo łatwo rozprzestrzeniają się między ludźmi.

Drugim najbardziej powszechnym rodzajem stanów zapalnych oka u dziecka jest alergiczne zapalenie oka. To efekt reakcji organizmu na kontakt z takimi alergenami jak kurz, sierść zwierząt czy pyłki roślin. W związku z tym może mieć ono charakter sezonowy (związany z okresem pylenia poszczególnych gatunków roślin) lub całoroczny. Najczęściej pojawia się u dzieci wraz z innymi objawami towarzyszącymi alergii, takimi jak atopowe zapalenie skóry czy astma oskrzelowa.

Zapalenie spojówek

Jeżeli chodzi o zapalenie oka u dziecka, najbardziej powszechne jest zapalenie spojówek. To przezroczysta, bardzo delikatna błona śluzowa, która pokrywa powierzchnię gałki ocznej i wewnętrzną stronę powiek i pełni funkcję ochronną. Ma także za zadanie odżywiać rogówkę i zmniejszać tarcie między nią a powiekami. W zależności od rodzaju i przyczyny źródłowej zapalenie spojówek może różnić się objawami, przebiegiem i czasem trwania. Najczęściej trwa kilka do maksymalnie kilkunastu dni, a pierwszymi symptomami są swędzenie i zaczerwienienie oczu. Jeżeli zapalenie oka u niemowlaka lub dziecka ma charakter wirusowy, często dodatkowo towarzyszy mu charakterystyczne uczucie piasku pod powiekami oraz łzawienie oczu. Zdarza się, że dodatkowo pojawiają się objawy takie jak zapalenie gardła, katar czy powiększenie węzłów chłonnych. Z kolei o bakteryjnym podłożu stanu zapalnego świadczy silne przekrwienie spojówek oraz obfita, sklejająca powieki śluzowo-ropna wydzielina. Mogą również pojawić się bóle głowy i zmniejszenie apetytu.

Leczenie zapalenia spojówek

Bardzo często zapalenie spojówek u dzieci ma charakter łagodny i po kilku dniach ustępuje samoistnie, jednak ze względu na możliwe powikłania warto za każdym razem skonsultować się z pediatrą lub okulistą. Czy przy zapaleniu spojówek można stosować domowe sposoby leczenia? Oczywiście. W przypadku noworodków i niemowląt można na początku wypróbować przemywanie oczu solą fizjologiczną lub delikatnym naparem z rumianku. U starszych dzieci można dodatkowo zastosować np. kompresy ze świetlika. Nie w każdym przypadku będą konieczne specjalistyczne krople do oczu dla niemowląt i dzieci czy też antybiotyk do oczu. Przy jakich infekcjach oczu u dziecka trzeba po nie sięgnąć?

Z pewnością przy tych wywołanych przez bakterie. W ciężkich przypadkach zamiast kropli lekarz może zalecić specjalną maść, która lepiej dociera do wszystkich objętych stanem zapalnym miejsc. Jeżeli natomiast chodzi o zapalenie spojówek na tle alergicznym, najważniejsze jest unikanie kontaktu z alergenem. By zmniejszyć uciążliwość objawów można również zastosować krople do oczu dla dzieci bez recepty zawierające składniki nawilżające i przeciwświądowe. W trakcie leczenia zapalenia spojówek dziecko powinno unikać wychodzenia na dwór, gdyż światło czy wiatr mogą niestety nasilać objawy choroby. Nie może także uczęszczać w tym czasie do żłobka, przedszkola lub szkoły. Zwiększa się wtedy znacznie ryzyko nadkażenia stanu zapalnego oka, a w przypadku zapalenia o charakterze wirusowym lub bakteryjnym może również doprowadzić do zakażenia innych dzieci.

Choć zapalenie spojówek jest jednym z najczęstszych schorzeń okulistycznych u dzieci, mogą pojawić się również inne choroby oczu, takie jak niedrożność kanalika łzowego, opuchlizna, przewianie oka oraz jęczmień. Poniżej znajdziesz informacje jak je rozpoznać i odpowiednio leczyć.

Silne łzawienie oka u dziecka

Łzawiące oko u dziecka może mieć wiele przyczyn i nie zawsze musi być powodem do niepokoju. Łzawienie oczu u niemowlaka może wynikać z faktu, iż ma on jeszcze stosunkowo wąskie drogi łzowe i nadmiar łez nie znajduje ujścia w kanalikach prowadzących do nosa. W tym przypadku charakterystyczne jest zwłaszcza łzawienie oczu na dworze, pod wpływem takich czynników jak mróz czy wiatr. Jeżeli jednak problem dotyczy tylko jednego oka, może to świadczyć o niedrożności kanalika łzowego. Jej przyczyną jest cienka błona zamykająca ujście do jamy nosowej. U dzieci z tym problemem obserwujemy jednostronne silne łzawienie oka, połączone niejednokrotnie również jego zaklejaniem się wydzieliną śluzowo-ropną. Na początku zazwyczaj lekarze zalecają regularny, delikatny masaż oka. W większości przypadków jest to wystarczające by udrożnić kanalik. W przeciwnym razie konieczne jest wykonanie drobnego zabiegu polegającego na mechanicznym udrożnieniu kanalika nosowo-łzowego za pomocą cienkiej sondy.

Przewiane oko

Choć w terminologii medycznej taka jednostka chorobowa nie występuje, rodzice często zgłaszają lekarzom tzw. przewiane oko u niemowlaka lub małego dziecka. Chodzi tu o zespół objawów obserwowanych po pobycie na dworze w wietrzny dzień, takich jak łzawienie, zaczerwienienie i pieczenie oka, którym często towarzyszy ogólnie rozdrażnienie u dziecka. Wystąpienie objawów zazwyczaj poprzedza kontakt wilgotnej skóry wokół oczu z chłodnym, silnym wiatrem. Wystarczy więc, że dziecko rozpłacze się będąc na dworze, a w efekcie dochodzi do rozwoju stanu zapalnego oka. Co zrobić w takiej sytuacji? Jeżeli chodzi o przewiane oko u noworodka lub niemowlęcia, warto szybko zareagować na pierwsze objawy stanu zapalnego i od razu zastosować sprawdzone domowe sposoby, takie jak okłady z rumianku i przemywanie oka solą fizjologiczną. Można również wykonać delikatny masaż skóry pod oczami, co pomaga udrożnić kanaliki łzowe i oczyścić oko. Jeżeli jednak po kilku dniach poprawa nie będzie widoczna lub pojawią się dodatkowe objawy, np. gorączka, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem.

Ropiejące oczy u dziecka – nie zawsze musi to być infekcja!

Choć ropiejące oko u starszego dziecka jak i niemowlaka najczęściej jest objawem stanu zapalnego wywołanego przez bakterie, warto pamiętać o tym, że może ona również pojawić się przy uszkodzeniach mechanicznych. W niewielkich ilościach ropa w oku może pojawić się nawet codziennie po spoczynku nocnym. Wynika to z tego, że w trakcie snu dochodzi do naturalnych procesów mających na celu oczyszczenie kanalików łzowych z niewielkich ilości wirusów i bakterii, które dostają się tam w ciągu dnia. Nie każdy wie także o tym, że ropiejące oczko u niemowlaka może być objawem np. ząbkowania i związanego z nim stanu zapalnego lub po prostu zatarcia. W tym wypadku najczęściej wystarczy częste przemywanie oka wodą przegotowaną lub solą fizjologiczną.

Spuchnięte oko u niemowlaka i małego dziecka – czy to jęczmień?

U niemowląt i małych dzieci zdarza się, że nagle na oku pojawia się silna opuchlizna. W pierwszej kolejności zawsze warto sprawdzić, czy opuchnięte oczy u dziecka to nie efekt uszkodzenia mechanicznego lub obecności jakiegoś ciała obcego pod powieką. Kolejną popularną przyczyną kiedy obserwujemy podpuchnięte oczu u niemowlaka i starszego dziecka jest jęczmień. To ropień pojawiający się zazwyczaj na brzegu powieki, któremu dodatkowo towarzyszy ból oka u dziecka i światłowstręt. Leczenie w tym wypadku polega na stosowaniu maści z antybiotykiem, która zapobiega rozszerzeniu się infekcji. Konieczne jest również częste mycie rąk dziecka i pilnowanie, by jak najmniej dotykało chorego oka. Można również delikatnie pocierać jęczmień złotem, np. obrączką, bowiem przyspiesza to nieco proces leczenia.