Stan podgorączkowy u dziecka, czyli podwyższona temperatura ciała często budzi u rodziców niepokój, chociaż nie zawsze musi zwiastować nadchodzącą chorobę. Istnieje bowiem wiele przyczyn występowania stanu podgorączkowego, a spora część z nich to procesy fizjologiczne, które nie wymagają jakiejkolwiek interwencji lekarskiej. Dlatego też do lekarza udajmy się wyłącznie gdy stan podgorączkowy utrzymuje się minimum kilka dni.

Stan podgorączkowy u dziecka: jaka temperatura to powód do niepokoju

Każdy człowiek posiada inną, naturalną temperaturę ciała. Wahania te jednak nie są duże, dlatego przyjęło się, że prawidłowa temperatura ciała mierzona pod pachą, to ta w granicach 36,6-36,9 stopnia Celsjusza. Nie jest ona jednak stała, często ulega chociażby wahaniom dobowym czy też zmianom związanym z cyklem menstruacyjnym u kobiet. Gdy temperatura osiąga nieprawidłowy poziom, określana jest jako stan podgorączkowy lub gorączka, które mogą być niebezpieczne zarówno dla dzieci jak i dla dorosłych. O stanie podgorączkowym u dziecka mówimy wtedy, gdy temperatura ciała przekroczy magiczne 37 stopni Celsjusza, jednakże nie przekracza poziomu 37,9 stopnia Celsjusza. Wszystkie wyniki powyżej tego poziomu określa się już mianem gorączki. Wyjątek stanowią małe dzieci. Ze względu na fakt, iż w przypadku niemowlaków mechanizmy termoregulacji nie są jeszcze w pełni wykształcone, temperatura u niemowlaka może ulegać dość mocnym wahaniom i w warunkach fizjologicznych być wyższa niż u starszych dzieci czy osób dorosłych. Jaka temperatura u niemowlaka stanowi zatem stan podgorączkowy? Za stan podgorączkowy u niemowlaka uznaje się jednak dopiero temperaturę przekraczającą 37,5 stopnia Celsjusza, o gorączce zaś mówimy gdy u niemowlaka termometr pokaże ponad 38 stopni. Ze względu na fakt, iż różnice w mierzonej temperaturze może wpływać m.in. przebywanie na słońcu, ząbkowanie, płacz czy też nadmiar emocji, należy regularnie wykonywać pomiary tak, by w porę wykryć stany podgorączkowe.

Noworodek i niemowlę – skąd się bierze u nich wyższa temperatura ciała?

Ze względu na fakt, iż mechanizmy termoregulacji u noworodków i niemowląt nie są jeszcze pełni wykształcone, zazwyczaj mają one nieco wyższą ciepłotę ciała niż starsze dzieci. Prawidłowa temperatura noworodka i niemowlęcia to wyniki mieszczące się w przedziale od 36,5 stopnia aż do 37,4 stopnia Celsjusza. Dlatego też, nawet dłuższy czas utrzymująca się temperatura 37 stopni, nie stanowi powodu do niepokoju. Dopiero wyniki w przedziale 37,5-38 stopni to stan podgorączkowy u noworodka, a wszystkie przekraczające poziom 38 stopni świadczą o gorączce i są powodem do wizyty u lekarza. Należy jednak wziąć pod uwagę miejsce, w którym dokonuje się pomiaru, wartości te bowiem są adekwatne do oznaczeń pod pachą. Jeżeli natomiast pomiaru dokonujemy w pupie niemowlaka lub w uchu, zawsze będą one o mniej więcej pół stopnia wyższe, czyli o gorączce będziemy mówić dopiero przy wynikach przekraczających 38,5 stopnia Celsjusza.

Przyczyny stanu podgorączkowego u dziecka

Jednym z najczęstszych powodów do niepokoju w przypadku niemowląt jak i starszych dzieci jest podwyższona temperatura. Przyczyny tego stanu mogą być różne, jednak najczęściej towarzyszy on:

  • Infekcjom – ból gardła u noworodka, kaszel i gorączka u dziecka często pojawiają się w przebiegu takich chorób jak przeziębienie czy zapalenie górnych dróg oddechowych o charakterze wirusowym, a także grypa u niemowlaka. Również zapalenie zatok u niemowlaka to częsta przyczyna pojawienia się podwyższonej temperatury ciała. Co więcej, biegunka i stan podgorączkowy u dziecka mogą stanowić objawy nieżytów żołądkowo-jelitowych, którymi łatwo zarazić najbliższych, wywoływanych np. przez rotawirusy.
  • Szczepieniom – podwyższona temperatura u niemowlaka po szczepieniu to jeden z najczęstszych objawów reakcji organizmu na podaną szczepionkę. Zazwyczaj gorączka u niemowlaka po szczepieniu pojawia się do 48 godzin od podania szczepionki, choć w przypadku niektórych preparatów może pojawiać się nawet do tygodnia czasu. Zazwyczaj łatwo daje się ją obniżyć lekami przeciwgorączkowymi, a po 2-3 dniach przechodzi samoistnie.
  • Ząbkowaniu – w tym przypadku podwyższona temperatura ciała zazwyczaj jest wynikiem stanu zapalnego, który powstaje w momencie przebijania się zęba przez dziąsło. Ząbkowanie najczęściej objawia się temperaturą nie przekraczającą 38,5 stopnia, a więc w większości przypadków jedynie stanem podgorączkowym.

Jak widać jeśli chodzi o stan podgorączkowy przyczyny mogą być bardzo różne. Warto również zaznaczyć, że często pojawia się on gdy nastąpi przegrzanie niemowlaka. Nie trudno o to zwłaszcza u noworodka, kiedy niedoświadczeni rodzice nie do końca wiedzą jak zadbać o odpowiednią ciepłotę ciała malucha. Jeśli dodatkowo przegrzaniu towarzyszą intensywne emocje i płacz, zazwyczaj obserwujemy stan podgorączkowy wieczorem, jako reakcję organizmu na nadmiar bodźców w ciągu dnia. Konsultacji lekarskiej z pewnością wymaga utrzymujący się stan podgorączkowy. Przyczyny mogą bowiem obejmować poważne choroby, takie jak przewlekłe stany zapalne, choroby autoimmunologiczne, a nawet nowotwory.

Utrzymujący się stan podgorączkowy – co robić?

Ciągły stan podgorączkowy u dziecka z pewnością stanowi powód do niepokoju. Zanim jednak dokonamy dokładnej diagnostyki, warto sprawdzić czy nie jest to wynik np. nieprawidłowej metody pomiaru temperatury czy też awarii termometru. Aby to zweryfikować, najlepiej wykonać pomiar urządzeniem wykorzystującym inną metodę. Na rynku znajdziemy bowiem klasyczne termometry wypełnione płynem, elektroniczne oraz na podczerwień. Każdy z nich ma swoje wady i zalety, choć za najdokładniejsze wciąż uznaje się klasyczne termometry bezrtęciowe. Ważne jest również, by pomiaru nie wykonywać np. bezpośrednio po wyjściu z kąpieli czy w innych okolicznościach, kiedy organizm jest rozgrzany. Często bowiem to właśnie dlatego obserwujemy przewlekły stan podgorączkowy u dziecka. Zazwyczaj najwyższe temperatury u dziecka odnotowujemy wieczorem, jako efekt reakcji na bodźce i zmęczenie kończącym się dniem. Konsultacji lekarskiej i dokładnej diagnostyki wymaga jednak bezwzględnie długo utrzymująca się gorączka u dziecka, zwłaszcza wysoka gdyż może być objawem poważnych schorzeń, takich jak choroby reumatologiczne czy nawet nowotwory. Powodem do odwiedzenia lekarza i wykonania odpowiednich badań jest również często nawracająca gorączka u dziecka.

Co robić, gdy dziecko ma podwyższoną temperaturę?

Rodzice często zastanawiają się co robić gdy dziecko ma podwyższoną temperaturę ciała. Interwencji zazwyczaj nie wymaga sam stan podgorączkowy u dziecka. Jak długo może trwać? W przypadku przeziębienia, ząbkowania czy reakcji poszczepiennej można go odnotowywać nawet przez kilka dni, z chwilowymi powrotami do normalności. Jest on oznaką naturalnej reakcji organizmu malucha na atakujące go wirusy lub stan zapalny związany z wyżynaniem się zębów. Warto jednak zadbać o to, by dziecko w tym czasie piło odpowiednią ilość płynów i nie było dodatkowo przegrzewane. Nieco inaczej wygląda sytuacja, gdy pojawia się mocno podwyższona temperatura u dziecka czy też gorączka u niemowlaka. Co robić w takiej sytuacji? Najlepszym rozwiązaniem jest podanie leków o działaniu przeciwgorączkowym. Dla dzieci bezpiecznymi preparatami są te zawierające ibuprofen i paracetamol, które można podawać naprzemiennie nawet co 4 godziny. Należy jednak przestrzegać dawek zalecanych przez producentów lub przez lekarza, zależnych przede wszystkim od wagi dziecka. Jeżeli dodatkowo gorączce towarzyszą inne objawy, jak np. kaszel czy katar, należy zastosować również leki łagodzące te objawy. Często jednak zdarza się, że u niemowląt pojawia się gorączka po szczepieniu. Co robić w tym przypadku? Również podawać leki przeciwgorączkowe, można dodatkowo zastosować również chłodne okłady i inne domowe metody obniżania ciepłoty ciała. Zazwyczaj jednak wystarcza podanie leków, a gorączka przechodzi samoistnie po 2-3 dniach. Jeżeli jednak objawy nie miną, to zarówno w przypadku reakcji poszczepiennej jak i przeziębienia, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem pediatrą.

Kiedy do lekarza?

Choć podwyższona temperatura u dziecka nie zawsze stanowi powód do niepokoju, są sytuacje które bezwzględnie wymagają interwencji lekarskiej. Porady lekarza należy zasięgnąć przede wszystkim w przypadku stanu podgorączkowego lub gorączki pojawiającej się u noworodków i niemowląt, u których ze względu na nie do końca wykształcone mechanizmy termoregulacji, gwałtowne wzrosty temperatury szybko mogą spowodować poważne powikłania zdrowotne. Interwencji lekarskiej wymagają również sytuacje, kiedy stanowi podgorączkowemu towarzyszą objawy odwodnienia takie jak skąpomocz, ospałość czy wymioty. Skrajnym przypadkiem jest wystąpienie drgawek gorączkowych u dziecka, w przypadku których należy niezwłocznie udać się do szpitala. Z wizytą u lekarza można poczekać parę dni w przypadku starszych dzieci, u których stan podgorączkowy występuje wspólnie z innymi łagodnymi objawami przeziębienia, takimi jak kaszel czy katar. Jeżeli jednak ulegną one nasileniu lub będą utrzymywać się dłużej niż kilka dni – konsultacja pediatryczna jest wskazana. Ze względu na stan podgorączkowy u dziecka, lekarz oprócz badania fizykalnego może zlecić badania laboratoryjne, takie jak morfologia z rozmazem czy wskaźniki stanu zapalnego (CRP i OB).