Cykl miesiączkowy [fazy cyklu, hormony i samopoczucie w poszczególnych dniach cyklu menstruacyjnego]

Cykl miesiączkowy – jak liczyć cykl?

Sama nazwa “cykl miesiączkowy” wskazuje, że jest to proces odnawialny, powtarzający się w regularnych odstępach. Ile trwa cykl miesiączkowy? Długość cyklu miesiączkowego u większości kobiet to około 28 dni, jednak kilkudniowe odstępstwa w jedną lub drugą stronę mieszczą się jak najbardziej w normie. Poniżej znajdziesz wszystkie niezbędne informacje na temat tego, jak dokładnie na organizm kobiety wpływa cykl miesiączkowy, jak liczyć dni płodne i niepłodne, czym różni się cykl owulacyjny od nieowulacyjnego i dlaczego warto prowadzić kalendarzyk intymny.

Cykl miesiączkowy – fazy i hormony

Kiedy zaczyna się cykl miesiączkowy? Pierwszym dniem cyklu miesiączkowego jest pierwszy dzień okresu. Ostatnim – dzień poprzedzający kolejny okres. Zatem jak liczyć cykl miesiączkowy, aby wiedzieć, jak długo u nas trwa? Najlepiej sprawdzając, co ile dni występuje u nas miesiączka i ująć średnią z ostatnich kilku miesięcy.

Kolejne fazy cyklu miesiączkowego licząc od jego początku, to:

• okres menstruacyjny
• faza folikularna (faza pęcherzykowa)
• owulacja (faza owulacyjna)
• faza lutealna

Poszczególne fazy występują po sobie głównie za sprawą aktywności różnych hormonów. Dwa najważniejsze to estrogen i progesteron, których stężenie zmienia się w organizmie kobiety. Dodatkowe hormony, które wpływają m.in. na długość cyklu miesiączkowego, to hormon luteinizujący i hormon folikulotropowy. Ich nazwy nie są tak istotne do zapamiętania – bardziej istotne jest zdawanie sobie sprawy, że ich stężenie determinuje samopoczucie fizyczne i psychiczne, a także wpływa na płodność w poszczególnych fazach cyklu miesiączkowego.

Co to jest cykl miesiączkowy?

Miesiączka, czyli inaczej menstruacja, to pierwsza faza cyklu menstruacyjnego.  Przyjmuje się, że trwa od 1 do 5 dnia.  Przebieg miesiączki jest charakterystyczny dla każdej kobiety, jednak istnieje zbiór zjawisk, które należą do szerokiego zbioru typowych odczuć i dolegliwości.

Przebieg miesiączki

W pierwszym dniu krwawienia:

• poziom estrogenu i progesteronu spada
• błona śluzowa wyściełająca macicę zaczyna się złuszczać
• niektóre kobiety doświadczają silnych bóli brzucha, związanych ze skurczami macicy
• mogą występować czasowe bóle krzyża, głowy
• ze względu na obniżenie poziomu hormonów, część kobiet cierpi na biegunki
• większość kobiet doświadcza polepszenia nastroju w stosunku do dni kończących cykl menstruacyjny.

Zwyczajowo przebieg miesiączki pod względem krwawienia rozpoczyna się od silnego, następnie przechodzi w umiarkowane około 2 dnia i skąpe w dniach kolejnych. W 2. i 3. dniu we krwi miesięcznej mogą pojawiać się skrzepy, które są efektem naturalnego procesu fizjologicznego.

Sprawdź: Jakie tabletki na wywołanie miesiączki?

Faza folikularna

Ta druga faza cyklu menstruacyjnego “podręcznikowo”  trwa od 6 do 13 dnia. W jej trakcie:

• przysadka mózgowa wzmaga aktywność luteiny, która jest odpowiedzialna za wzrost pęcherzyków z komórką jajową
• jajniki rozpoczynają wydzielanie estrogenów, które polepszają metabolizm, zwiększają poziom energii i poprawiają cerę
• macica zaczyna się pokrywać od wewnątrz grubą błoną śluzową, gotową na przyjęcie zapłodnionego jajeczka

Pod koniec fazy folikularnej rozpoczynają się dni płodne.

Owulacja

Lekarze przyjmują, że owulacja występuje 14 dni przed miesiączką. Jeśli przyjmiemy, że prawidłowy cykl miesiączkowy ma 28 dni, to owulacja występuje w 14. dniu, czyli w połowie cyklu miesiączkowego. Oczywiście, może się to różnić u poszczególnych kobiet. Co się dzieje w tym konkretnym dniu?

• estrogeny i luteina znajdują się na najwyższym poziomie, co doprowadza do pęknięcia pęcherzyka Graffa otulającego komórkę jajową
• większość kobiet doświadcza rewelacyjnego samopoczucia
• libido jest wyjątkowo wysokie
• może pojawić się delikatny ból w podbrzuszu po stronie jajnika, z którego nastąpiła owulacja oraz skąpe plamienie, związane z przerwaniem pęcherzyka Graffa

Faza lutealna

Faza lutealna to ostatnia faza cyklu, która trwa od 15 dnia do wystąpienia menstruacji (jeśli doszło do zapłodnienia, to menstruacja nie nastąpi). Czym się charakteryzuje?

• rozpoczyna się wzmożona produkcja progesteronu, który przekształca pusty pęcherzyk w ciałko żółte. To z niego, jeśli doszło do zapłodnienia, zarodek będzie pobierał substancje odżywcze przez kilka pierwszych tygodni ciąży
• jeśli komórka jajowa nie została zapłodniona, poziom progesteronu i estrogenu zaczyna spadać, ale niesie to za sobą konsekwencje

Im bliżej końca cyklu, tym bardziej kobiety mogą odczuwać:

• obniżone samopoczucie
• mniejszą sprawność fizyczną
• tkliwość piersi poprzedzającą miesiączkę i ustępującą w jej trakcie
• zatrzymywanie wody w organizmie
• wzmożony apetyt na pewne grupy produktów
• obniżone libido lub wręcz przeciwnie – wzmożoną ochotę na seks
• obrzęki i zaczerwienienia, a także obserwować
• pojawienie się krost i zmian zapalnych
• bezsenność przed okresem

Kalendarz cyklu miesiączkowego – dlaczego warto go prowadzić?

Kalendarz cyklu miesiączkowego pozwala wyliczyć długość cyklu oraz dni płodne i niepłodne. Dodatkowo daje dużo informacji na temat zdrowia kobiety. Prowadzenie regularnych zapisków pozwala określić charakterystyczną dla konkretnej kobiety regularność i tym samym wykryć zaburzenia cyklu miesiączkowego. Zarówno zbyt krótkie cykle miesiączkowe jak i zbyt długie, mogą być objawem choroby i nieodpowiedniego funkcjonowania układu endokrynologicznego. Do najczęściej wykrywanych należy nadczynność lub niedoczynność tarczycy (długie cykle miesiączkowe, najczęściej bezowulacyjne) i schorzenia jajników (krótkie cykle, skąpe i częste krwawienia).

Obszernie prowadzona karta obserwacji cyklu miesięcznego powinna zawierać informacje na temat samopoczucia psychicznego i fizycznego, poziomu libido, indywidualnej oceny swojego wyglądu, a także spożywania alkoholu i ekspozycji na stres. Wbrew pozorom, prowadzenie takich zapisków nie jest trudne – obecnie na rynku dostępnych jest wiele bezpłatnych aplikacji na smartfony umożliwiających szybkie i intuicyjne oznaczanie konkretnych dni cyklu miesiączkowego.

Zobacz: Jak prowadzić kalendarz dni płodnych i niepłodnych?

Cykl miesiączkowy – kiedy można zajść w ciążę?

Często powielanym w internecie mitem jest to, że jedynym dniem płodnym jest dzień owulacji. Nie jest to prawdą – płodnych jest kilka dni przypadających wokół owulacji, nie tylko sama połowa cyklu miesiączkowego. Objawy płodności pojawiają się już w ostatnich dniach fazy folikularnej. Należą do nich:

• gęsty, przezroczysty śluz wydobywający się z pochwy niezależnie od poziomu podniecenia;
• większa ochota na seks;
• w niektórych przypadkach: delikatnie podwyższona temperatura ciała (ok. 37 stopni).

Większość kobiet jest w stanie rozpoznać ten czas, jeśli śledzi regularnie swoje cykle. Dlaczego jednak dni płodne rozpoczynają się wcześniej, niż zostaje uwolniona komórka jajowa? Warto wiedzieć, że plemniki mogą przetrwać w drogach rodnych kobiety nawet 5 dni. Sprzyja temu śluz okołoowulacyjny. Stąd przyjmuje się, że kobieta jest płodna nawet do 7 dni w trakcie trwania cyklu.

Zobacz też: Tych 8 objawów owulacji nie powinnaś przegapić!

Co powinno niepokoić w przebiegu cyklu miesiączkowego?

Jeśli długość cyklu miesiączkowego przekracza 35 dni lub jest krótsza od 25 dni – warto skontaktować się z lekarzem ginekologiem. Zaniepokoić powinny także nadmiernie obfite menstruacje (wymagające niemal ciągłego zmieniania środków higienicznych) lub nadmiernie skąpe. Jeśli w trakcie okresu występują szczególnie dokuczliwe bóle brzucha, uniemożliwiające codzienne funkcjonowanie, przyczyną może być endometrioza lub nadmierne wydzielanie niektórych hormonów. Często zażywanie środków hormonalnych okazuje się pomocne.

Jeśli staramy się o dziecko i nasz kalendarz cyklu miesiączkowego wskazuje, że współżyjemy w okresie przypadającym na dni płodne, powinniśmy zgłosić się do lekarza ginekologa po 6 miesiącach bezowocnych prób zajścia w ciążę. W większości przypadków przyczyna  jest stosunkowo niegroźna i łatwa do usunięcia – suplementacja luteiną, zmiana diety lub delikatna korekta cyklu miesiączkowego przeważnie pomagają. Jeśli te środki zawiodą, ginekolog zleci badania na bezpłodność – obojga partnerów. Zgłaszając się do lekarza w trakcie starań o poczęcie, koniecznie należy wziąć ze sobą zapiski, na podstawie których wyciągnie on wnioski o tym, jak przebiega nasz cykl miesiączkowy.