Faza folikularna: wszystko co musisz wiedzieć o fazie pęcherzykowej

Faza folikularna to jeden z trzech etapów prawidłowego cyklu miesiączkowego kobiety. Pierwsza faza cyklu rozpoczyna się w momencie wystąpienia krwawienia miesiączkowego, a jej zakończeniem jest owulacja. Za wszystkie procesy w tej fazie cyklu odpowiada hormon folikulotropowy (FSH), którego za niski lub za wysoki poziom może świadczyć o chorobie. Faza folikularna jest również kluczowa w przygotowaniach do ciąży. Ile trwa pierwsza faza cyklu? Co oznacza wysoki progesteron w fazie folikularnej? Jak FSH wpływa na płodność?

Faza folikularna: pierwsza faza cyklu

Faza folikularna, owulacja i faza lutealna – te trzy fazy następują po sobie w prawidłowym cyklu miesiączkowym kobiety, który trwa od 23 do 35 dni. Licząc dni cyklu, za pierwszy dzień należy uznać pierwszy dzień pojawienia się krwawienia, natomiast końcem jest ostatni dzień przed miesiączką.

Faza folikularna to nic innego jak pierwsza faza cyklu miesiączkowego. Początek cyklu miesiączkowego liczymy od dnia wystąpienia krwawienia. Faza folikularna kończy się wraz z wystąpieniem owulacji. Ile trwa faza folikularna? Ok. 14 dni – konkretna liczba jest zależna od długości cyklu kobiety, na którą mogą wpływać różne czynniki zewnętrzne.

W fazie folikularnej w jajnikach dojrzewają pęcherzyki Graffa (dzięki wysokiemu stężeniu FSH i estrogenom) do momentu, aż jeden z nich osiągnie dojrzałość i pęknie, uwalniając komórkę jajową. W tym momencie dochodzi do owulacji – w tej fazie kobieta jest najbardziej płodna. Zazwyczaj owulacja wypada pomiędzy 13. a 15. dniem przed wystąpieniem krwawienia. Dzięki uwolnieniu dużej ilości lutropiny (LH) ściany komórki jajowej są osłabione, co powoduje możliwość zapłodnienia, jeśli w tym czasie dojdzie do stosunku.

Ostatnia i najdłuższa faza cyklu, lutealna, trwa ok. 14 dni. W tej fazie najwięcej do powiedzenia ma inny hormon – progesteron. W zależności od tego, czy komórka jajowa zostanie zapłodniona, czy nie, dochodzi do innych procesów. Możliwe jest albo zanikanie ciałka żółtego, albo produkcja przez zygotę hCG (gonadotropinę kosmówkową), której poziom można wykryć za pomocą popularnych testów ciążowych.

Faza pęcherzykowa

Inny podział cyklu miesiączkowego kobiety występuje w kontekście płodności. Owulacyjny cykl dzieli się na fazę przedowulacyjną, okołoowulacyjną i poowulacyjną. W skórcie mówimy o fazie płodności (owulacja) i dwóch fazach niepłodności, przed- i poowulacyjną. Pierwsza przypada na fazę folikularną i menstruację, druga na owulację, a trzecia odpowiada fazie lutealnej cyklu.

Faza folikularna bywa nazywana fazą pęcherzykową. Dzieli się ją na fazę pęcherzykową wczesną i późną, w zależności od etapu, w jakim znajduje się pęcherzyk jajnikowy. Faza pęcherzykowa wczesna zaczyna się od rozpoczęcia dojrzewania pęcherzyków, faza późna to czas dojrzewania pęcherzyka dominującego. Kiedy dojrzeje dominujący, przedowulacyjny pęcherzyk jajnikowy, następuje faza ciałka żółtego czyli lutealna.

Co to są komórki folikularne?

Komórki folikularne opiekują się komórką jajową – tworzą jedną lub wielowarstwową otoczkę pęcherzyka jajnikowego i odżywiają jajeczko. Wydzielają również estrogeny i progesteron, hormony niezbędne dla jego dobrej kondycji.

Faza folikularna: hormony

Prawidłowo przebiegająca faza folikularna, tak jak i wszystkie fazy cyklu kobiety, jest kluczowa do poczęcia. Już we wczesnej fazie folikularnej dochodzi do różnych zmian w strukturze błony wyścielającej ścianę macicy. W czasie krwawienia złuszcza się ona, a następnie przebudowuje, aby zbudować prawidłowe, bezpieczne środowisko dla mającego pojawić się zarodka. FSH, czyli hormon folikulotropowy pobudza również do wzrostu pęcherzyki Graafa. Obniżenie poziomu FSH pod koniec fazy folikularnej sprawia, że jeden z nich pęka, uwalniając jedną komórkę jajową – wtedy następuje owulacja, a następnie zaczyna się następna faza cyklu – faza lutealna.

Aby sprawdzić, czy faza folikularna przebiega w Twoim organizmie prawidłowo, należy sprawdzić wartości następujących hormonów płciowych: FSH, LH, inhibiny B i estradiolu.

Prawidłowe wyniki wyglądają następująco:

  • FSH: 2,5-10,2 mU/ml;
  • LH: 1,4-9,6 mIU/ml;
  • Inhibina B: 45-120 pg/ml lub 30-90 pg/ml (wczesna i późna faza)
  • Estriadol: 0 – 587 pmol/l

Warto jednak zauważyć, że podane normy są uśrednione i różnią się w zależności od laboratorium. Dlatego wyniki badań hormonalnych koniecznie należy skonsultować z lekarzem. Podane wyniki mają jedynie charakter sugestywny.

Normy hormonu folikuoltropowego

Badanie poziomu hormonu FSH we krwi u kobiet zlecane jest przy diagnostyce niepłodności, często wraz z badaniem poziomu LH, estradiolu czy progesteronu. Podobne badania lekarz może zlecić również przy poszukiwaniu przyczyn nieregularnych cykli miesiączkowych. Poziom FSH bada się we krwi. Kiedy jego poziom jest niewłaściwy, stymulacja owulacji jest znikoma, a zajście w ciążę bardzo trudne. Dlatego, kiedy w wynikach badań widzisz, że poziomy FSH zaznaczone są na czerwono, wiesz już, w czym prawdopodobnie leży Wasz problem z zajściem w ciążę.

Podwyższony poziom hormonu folikuoltropowego może sugerować niewydolność jajników, niedobór enzymu 17-alfa-hydroksylazy, zespół Turnera, choroby tarczycy lub nadnerczy, PCOS, guz jajnika. Wysoki poziom FSH występuje również w czasie menopauzy. Niski poziom FSH oznacza najczęściej niewydolność przysadki mózgowej lub podwzgórza. Lekarz otrzymujący taki wynik prawdopodobnie zleci następne badania, aby znaleźć przyczynę niewłaściwego poziomu FSH.

Kiedy badać poziom LH?

Hormon LH, czyli lutropina lub hormon luteinizujący jest wydzielany przez przysadkę mózgową w ostatnich dniach fazy folikularnej cyklu miesiączkowego. Jego zadanie jest bardzo ważne – to on doprowadza do pęknięcia pęcherzyka jajnikowego i rozpoczyna owulację oraz podtrzymuje wytwarzanie progesteronu i estrogenów. W tym okresie jego stężenie jest najwyższe. To właśnie ten hormon badany jest przez popularne testy owulacyjne, które pomagają wykryć dni płodne. Poziom LH zmienia się więc w zależności od fazy cyklu, a najwyższe wartości osiąga po menopauzie. Niskie stężenie LH we wczesnej fazie folikularnej zazwyczaj jest związane z niedoczynnością tarczycy.

Sprawdź: Jak obliczyć dni płodne?

Inhibina B w fazie folikularnej: wyniki

Stężenie inhibiny B w fazie folikularnej, daje najwyższe wyniki w 3-5 dniu cyklu. Hormon ten wpływa na tzw. rezerwę jajnikową, czyli potencjał rozrodczy jajnika – im jest niższy, tym zajście w ciążę jest mniej prawdopodobne. Badanie polega na pobraniu krwi. Najlepiej, aby w 3 dniu cyklu poziom inhibiny B wynosił co najmniej 45 pg/ml, co oznacza, że potencjał do zapłodnienia jest duży. Niski poziom tego hormonu pojawia się po menopauzie. U kobiet w wieku rozrodczym może sugerować zaburzenia pracy podwzgórza lub zespół oporności jajnika. Badanie poziomu inhibiny B zleca się również mężczyznom, aby sprawdzić wartość plemników w spermie.

Wysoki progesteron w fazie folikularnej

W prawidłowym cyklu miesiączkowym kobiety stężenie progesteronu rośnie dopiero podczas owulacji, natomiast w fazie folikularnej jest go niewiele. Jeśli dzieje się inaczej i w fazie folikularnej progesteron jest powyżej normy, zazwyczaj świadczy to o tym, że długość cyklu miesiączkowego została źle wyliczona i mamy do czynienia już z owulacją. W innym przypadku wysoki progesteron w fazie folikularnej może świadczyć o problemach z jajnikami (zespół policystycznych jajników, guzy lub torbiele) oraz z guzami nadnercza lub niewydolnością wątroby.

Cykl miesiączkowy: hormony

Wykonanie badań hormonalnym jest dobrym krokiem, jeśli długo staracie się o dziecko. Najlepiej wykonać takie badania po około roku aktywnych starań. Warto zaznaczyć, że za prawie połowę problemów z niepłodnością odpowiedzialne są właśnie hormony, dlatego sprawdzenie ich poziomu może być dla Was odpowiedzią na pytania o brak zapłodnienia. Poza wspomnianym już poziomem FSH i LH oraz inhibiny B, warto sprawdzić poziom prolaktyny, hormonu AMH, estrogenów oraz androgenów. Zazwyczaj lekarz zaleca również sprawdzenie poziomu hormonów tarczycy, czyli TSH, FT4 oraz FT3.

Poziom hormonów w cyklu a niepłodność

Badania poziomu hormonów w cyklu należy wykonać w różnych dniach. W fazie folikularnej, czyli w 2-3 dniu cyklu, najlepiej wykonać badania FSH i LH. Możesz zrobić je o każdej porze dnia i nie być na czczo. Przy okazji możesz wykonać badanie poziomu AMH – jego stężenie przez cały czas jest takie samo. Natomiast badania prolaktyny, estrogenów i androgenów należy wykonać na czczo, a dzień wcześniej nie uprawiać sportu ani nie jeść obfitej kolacji. Badanie stężenia estriadolu najlepiej wykonać między 12. a 14. dniem cyklu, progesteron i prolaktyna w 21. dniu cyklu.

Jakie jeszcze badania poza hormonalnymi dobrze jest wykonać, jeśli bezskutecznie próbujemy zajść w ciążę? Przede wszystkim USG narządów rodnych, testy owulacji i PCT oraz badanie drożności jajowodów i wnętrza macicy (HSG i histeroskopia). Od mężczyzn pobiera się natomiast nasienie do badań oraz zleca wizytę u urologa, który oceni budowę i drożność jąder. Najczęściej już po podstawowych badaniach ujawnia się źródło problemu, którego usunięcie pozwala na zapłodnienie. Jeśli jednak podstawowe badania nie wykazują żadnych nieprawidłowości, kolejnym etapem w diagnostyce są badania genetyczne – mutacje genu CYP21 i SCARB1 oraz badania w kierunku trombofilli i mukowiscydozy.

Faza folikularna, pierwsza faza cyklu miesiączkowego, ma wpływ na płodność i regularność cyklu miesięcznego kobiety. Badanie hormonów odpowiedzialnych za tę fazę pozwoli sprawdzić, czy przebiega ona prawidłowo. Przywrócenie pracy organizmu na dobre tory spowoduje, że zajście w ciążę będzie o wiele łatwiejsze – czego wszystkim parom serdecznie życzymy. Podane w artykule wyniki badań są orientacyjne, a normy w poszczególnych laboratoriach mogą się od siebie różnić – dlatego swoje wyniki badań należy zawsze konsultować z lekarzem.

Dodaj komentarz

Niemowlę, Karmienie niemowląt

Ile mleka dla noworodka?

Jaką ilość pokarmu potrzebuje niemowlak? Jeśli czytałeś/aś mój pierwszy wpis na blogu o białej kupce to wiesz, że mieliśmy na początku delikatne problemy z karmieniem Zuzi. Od głodówki po obżarstwo...

Czytaj dalej →
Planowanie ślubu oraz wesela

Ciekawe pomysły na zaręczyny

Zanim nastąpi sakramentalne „tak” przed ołtarzem, zawiązują się tak zwane zaręczyny. Chłopak prosi swoją dziewczynę o rękę wręczając jej pierścionek zaręczynowy. Jest to część tradycji oraz bardzo ważny moment w...

Czytaj dalej →
Rodzice.pl - ciąża, poród, dziecko - poradnik dla Rodziców
Logo