Jak odstawić dziecko od karmienia piersią?

Jak odstawić dziecko od karmienia piersią?

Decyzja o przerwaniu karmienia może wynikać z przyczyn psychologicznych albo przeszkód natury fizycznej (technicznej). Do pierwszej grupy zaliczamy takie czynniki, jak wstyd, potrzeba „wolności” czy presja wywierana przez otoczenie. Gdzieś na pograniczu plasuje się zmęczenie matki; z kolei do przyczyn czysto technicznych zaliczamy zażywanie leków, powrót do pracy czy dłuższy wyjazd, który utrudnia lub uniemożliwia regularne karmienie. Przed ostawieniem dziecka od piersi warto przeprowadzić poważną rozmowę z partnerem. Dobrze, gdy kobieta może liczyć na zrozumienie i wsparcie najbliższych jej osób.

Jeśli decyzja o odstawieniu dziecka od karmienia piersią zostanie już podjęta, należy zdecydować się na metodę, która okaże się najkorzystniejsza dla obu stron. Trzeba tutaj zaznaczyć, że dziecku rozstanie się z karmieniem przychodzi o wiele trudniej. Dlatego też mama musi podejść do tego łagodnie, z miłością i sporą dozą cierpliwości. Nie oznacza to wcale, że odstawienie od karmienia piersią z dnia na dzień byłoby dla kobiety dobrym rozwiązaniem. Wręcz przeciwnie – nagłe zakończenie tego etapu może prowadzić do bólu przepełnionych mlekiem piersi, a w dalszej perspektywie: do zastoju oraz do zapalenia piersi.

Żeby dowiedzieć się, jak zakończyć karmienie piersią, należy uważnie obserwować malucha i odpowiedzieć sobie na kilka podstawowych pytań:

1. Czy dziecko jest mocno przywiązane do karmienia piersią?
2. Kiedy (w jakich sytuacjach) dziecko prosi o pierś? Wtedy gdy jest głodne i spragnione, czy może w chwilach napięcia emocjonalnego?
3. Czy maluch domaga się piersi po posiłkach?
4. Jak często odbywają się karmienia, kiedy dziecko ma mamę tylko dla siebie?

Tak zadane pytania pomogą w podjęciu decyzji, czy można zaplanować całkowite odstawienie od karmienia piersią, czy może lepiej zakończyć karmienie tylko częściowo (np. zachowując rytuał wieczorny, przed spaniem).

Co bardzo ważne, inaczej odstawia się od piersi niemowlę, a inaczej starsze, np. kilkuletnie dziecko. Oto, jak może przebiegać ten proces w zależności od wieku malucha:

1. 0-6 miesięcy

Niemowlę zamiast piersi będzie wtedy potrzebować mleka z butelki. Najważniejsze, żeby miała ona dobrze wyprofilowany smoczek. Jej kształt powinien przypominać kształt piersi – mieć szeroką i twardą podstawę oraz elastyczną końcówkę. Posiłek powinien trwać około 20 minut, a mleko nie może płynąć szybciej niż to z matczynej piersi.
Przy nasilonej laktacji kobieta może zgłosić się do lekarza po leki hamujące produkcję pokarmu. Druga opcja to stopniowe wygaszanie laktacji. W tym celu należy odciągać codziennie nieco mniej mleka albo coraz rzadziej przystawiać do piersi malucha, dokarmiając go mieszanką.

2. 6-12 miesięcy

Jak odstawić dziecko od karmienia piersią, gdy nie chce butelki? Przede wszystkim warto rozciągnąć cały proces w czasie i zmniejszać liczbę karmień stopniowo. Nie martw się, jeśli maluch na początku nie chce mieć z butelką nic wspólnego. Mało które dziecko od razu przekonuje się do silikonowego smoczka. Najpierw daj malcowi wyparzoną butelkę do zabawy, a dopiero później wypróbuj nową metodę karmienia. Na początek niech to będzie jeden posiłek dziennie, najlepiej taki w środku dnia. Nie rezygnuj z naturalnej metody, dopóki dziecko nie oswoi się z butelką; kolejne karmienia piersią eliminuj wraz z upływem czasu.

Swoją drogą, przyzwyczajanie rocznego dziecka do butelki zwyczajnie nie ma sensu; wystarczy zadbać o to, żeby dostawało ono mleko modyfikowane w posiłkach stałych (na przykład z kaszką) albo w kubeczku. Największych trudności nastręcza zwykle pożegnanie z karmieniem wieczornym. Pomocne jest wtedy zastąpienie starego rytuału nowym, np. z udziałem ojca. Można zaproponować maluchowi przytulanie, relaksującą kąpiel albo delikatny masaż.

3. Powyżej 12 miesięcy

Z rozumnym, kilkuletnim dzieckiem warto przeprowadzić stosowną rozmowę. Wyraźnie zakomunikuj, że już nie będziesz dawać mu swojej piersi, a także krótko wyjaśnij przyczynę takiej decyzji. Postaraj się uciąć zbędne dyskusje; uważaj, żeby nie przestraszyć dziecka i żeby niechcący nie sprawić, że skojarzy on utratę piersi z jakimś bolesnym wydarzeniem. Podobnie jak w przypadku mniejszych dzieci, sprawdza się stwarzanie nowych rytuałów, np. przytulania czy wspólnego czytania książeczek. Najważniejsza jest konsekwencja. Jeśli już podejmiesz decyzję o odstawieniu dziecka od karmienia piersią, pozostań jej wierna pomimo próśb malucha. Twój spokój i wytrwałość pomogą mu w końcu zaakceptować zmianę.

Jak odstawić dziecko od karmienia piersią w nocy?

Najlepiej na sam koniec pozostawić to, co najtrudniejsze, czyli (w większości przypadków) odstawienie od karmienia piersią w nocy lub wieczorem. Jest ono szczególnie ważne dla dziecki matek pracujących, ponieważ to nocą mają one mamy „tylko dla siebie”. Pamiętaj jednak, że są to kwestie niezwykle indywidualne, i że cały proces decyzyjny należy zacząć od uważnego wsłuchania się w potrzeby swojego dziecka.

Wspomniany rytuał wieczorny pomaga maluchowi zasnąć bez karmienia piersią. Pozostaje pytanie: jak odzwyczaić dziecko od karmienia piersią w nocy? Niestety trzeba liczyć się z tym, że maluch będzie często się przebudzał. Można wtedy dawać mu do picia wodę. Kluczowe jest jednak zrozumienie, że dziecko pragnie zwłaszcza bliskości rodziców, tulenia, uwagi. Trzeba po prostu uzbroić się w cierpliwość i dać mu to, czego mu brakuje.

Jeśli nie masz pojęcia, jak odstawić roczne dziecko od karmienia piersią w nocy i przychodzi to ciężko nie tylko maluchowi, ale i tobie – zacznij od pracy nad sobą. Skoro tak trudno jest ci odmówić, wychodź z pokoju, żeby karmieniem musiał zająć się ktoś inny, np. tata albo babcia. Jeśli maluch obudzi się głodny w środku nocy, weź go do łóżka, łagodnie poprzytulaj i spróbuj przekonać go do butelki. Dobrym rozwiązaniem jest wcześniejsze ściągnięcie własnego mleka, żeby przez pierwsze kilka nocy dziecko nie wyczuło różnicy w smaku. Inna metoda polega na podaniu maluchowi piersi, a po kilku minutach ostrożne zastąpienie brodawki butelką z mieszanką. Trzeba wykonać ten manewr bardzo delikatnie i powoli – wtedy istnieje szansa, że dziecko „da się nabrać” i nie podniesie zbędnej wrzawy.

Kiedy odstawić dziecko od karmienia piersią?

Na szczęście górna granica karmienia piersią nie jest oficjalnie wytyczona. Największe autorytety mówią o możliwości naturalnego karmienia do drugiego roku życia dziecka, a nawet dłużej. Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji mamy i malucha. Co ciekawe, dwie najczęstsze przyczyny, z powodu których mamy decydują się na odstawienie dziecka od piersi, nie zawsze okazują się słuszne. Na początek przyjrzyjmy się obu tym przypadkom:

1. Kiedy mama nie ma pokarmu

Znacznie częściej jest to wymówka niż stan faktyczny. Po porodzie rzeczywiście może być mało pokarmu, co nie zmienia faktu, że można nim zaspokoić głód noworodka. Częste przystawianie malca do piersi zwykle sprawia, że mleka pojawia się coraz więcej. Kolejny częsty moment kryzysu to okres od 6. do 12. tygodnia życia malucha. Piersi robią się miękkie (co wynika z normowania laktacji), a dziecko częściej potrzebuje karmienia (co jest efektem skoku rozwojowego). Może temu towarzyszyć niepokojące zachowanie malca – nerwowe ssanie, kolka, rozdrażnienie czy rozproszenie, które wynikają zwykle nie z winy braku wystarczającej ilości pokarmu, co z nadmiaru bodźców płynących od otoczenia. Jeśli mamie zależy, żeby kontynuować karmienie własnym mlekiem, warto przeczekać kryzys i karmić malca w ustronnym, cichym miejscem. Oczywiście jeśli dziecko źle przybiera na wadze, należy skontaktować się z doradcą laktacyjnym – jeśli piersi rzeczywiście produkują zbyt mało mleka, dokarmianie butelką to absolutna konieczność.

2. Kiedy karmienie boli

Ból przy karmieniu to dość częsty problem, zwłaszcza na samym początku. Najczęściej wystarczą drobne zmiany, żeby dolegliwości minęły – np. zmiana sposobu przystawiania dziecka czy pozycji ustawienia kobiety. Pomocne bywają też specjalne kapturki do karmienia. W cięższych przypadkach warto wybrać się do neurologopedy – być może podejmie on decyzję o podcięciu wędzidełka języka u malucha, co ułatwi mu ssanie. Specjalista wskaże też, w jaki sposób wyćwiczyć prawidłową technikę karmienia. Ból jest więc czynnikiem, z którym można się uporać.

Jeśli tylko mamy taką możliwość, warto karmić piersią przynajmniej przez 3 miesiące od porodu. Dziecko zyskuje odporność z mlekiem matki, a produkowana przez piersi siara jest dla niego wyjątkowo cenna. Badania udowodniły, że karmienie piersią przez pierwsze 0,5 roku redukuje ryzyko chorób i infekcji, jakie często przytrafiają się niemowlętom, a także łagodzi ich ewentualny przebieg.

Po tym okresie można zacząć się zastanawiać, jak odstawić półroczne dziecko od karmienia piersią. Mleko matki nie powinno być zresztą jednym pokarmem 6-miesięcznego malucha; ma on już zwiększone potrzeby. Jednocześnie mleko – czy to matki, czy to modyfikowane – pozostaje głównym pożywieniem dziecka aż do ukończenia pierwszego roku życia. Kiedy natomiast zdecydujesz, jak odstawić roczne czy 1,5 roczne dziecko od karmienia piersią, nie musisz nawet podawać mu mieszanki. Warunkiem jest jednak utrzymanie odpowiedniej diety, która zapewni maluchowi pełen zestaw składników odżywczych, minerałów i witamin.

Generalna zasada brzmi: każda matka powinna odstawić swoje dziecko od piersi wtedy, kiedy czuje, że to jest ten moment. Część mam decyduje się na naturalne karmienie przez pierwszy rok, a inne kobiety odwlekają tę decyzję do momentu rozszerzenia diety dziecka. Ta decyzja jest w pełni indywidualna, co powinno być respektowane przez otoczenie, a zwłaszcza przez najbliższych. Jednocześnie mamy powinny pamiętać, że odstawianie od piersi to naturalna sprawa i nie wiąże się z wyrządzaniem dziecku żadnej krzywdy. Dwuletni bobas potrzebuje piersi już jedynie ze względów emocjonalnych. Warto więc zadać sobie pytanie, jak odstawić dwulatka od karmienia piersią, aby obie strony przyzwyczaiły się do nowej sytuacji.

Odstawienie od karmienia piersią – co z piersiami?

Zakończenie karmienia wiąże się bowiem także ze zmianami u samej mamy. Odstawienie od karmienia piersią może powodować ból. Pomocne są wtedy:

• chłodne okłady na biust,
• picie naparu z szałwii lub mięty (zaleca się dwie filiżanki dziennie),
• noszenie w biustonoszu schłodzonych, lekko zmiętych liści białej kapusty.

Zarówno boląca pierś po odstawieniu dziecka, jak i zastój pokarmu w piersiach po odstawieniu malucha to problemy powszechne i zupełnie normalne. W sytuacji zastoju warto wziąć ciepły prysznic/wykonać ciepły okład i odciągnąć trochę mleka ręcznie, po czym sporządzić kompres ze schłodzonych liści białej kapusty. Jeśli miejsce zastoju boli i daje uczucie gorąca, konieczne jest odciąganie pokarmu i konsultacja z laktacyjną poradnią. W przeciwnym razie matce grozi zapalenie lub ropień.

Ból i zastoje w piersiach po odstawieniu dziecka to nie jedyne dolegliwości, z jakimi zdarza się mierzyć matkom. Nagłe przerwanie karmienia może skutkować gorączką, zatkanymi kanalikami czy właśnie zapaleniami piersi. Jeśli dręczą cię jakiekolwiek obawy o własne zdrowie, koniecznie skonsultuj się z lekarzem, doradcą laktacyjnym lub położną.

Do objawów fizycznych dochodzą także zupełnie naturalne symptomy psychiczne. Poczucie żalu, straty i smutku występują nie tylko po stronie dziecka, ale i po stronie mamy. Za taki zestaw emocji odpowiadają szalejące hormony. Trzeba po prostu przeczekać trudniejszy okres i postarać się przeżyć obniżenie nastroju wspólnie z maluchem.

Nie martw się też, jeśli po kilku tygodniach lub miesiącach od zakończenia laktacji z piersi wciąż będzie można odciągnąć trochę pokarmu. Z czasem gruczoły w piersi powrócą do wyjściowego stanu. Zaraz po zakończeniu karmienia biust może wydawać się nieco mniejszy niż przed ciążą, jednak stopniowo tkanka tłuszczowa wraca na swoje miejsce, a piersi odzyskują pierwotne rozmiary. Jeśli czujesz, że nadszedł właściwy moment, nie zwlekaj i wyzbądź się zbędnych obaw – po prostu zastanów się, jak odstawić dziecko od karmienia piersią, aby cały proces przebiegł jak najłagodniej.