Epoki literackie po kolei. Wszystko, co trzeba wiedzieć, w pigułce!
Epoka literacka to pewien okres w historii, w trakcie którego wskazać możemy dominujące prądy i motywy w twórczości pisarzy. Najczęściej te same nurty dostrzec można także w innych gałęziach sztuki. Periodyzacja epok to zazwyczaj kwestia dosyć umowna, nie da się dokładnie określić jednego momentu, kiedy pewne tendencje odchodzą w zapomnienie, a kolejne stają się dominujące. Przejście między jednym okresem a drugim ma raczej charakter procesu, często wieloletniego. Jakie są się epoki literackie po kolei? Kim byli najsławniejsi przedstawiciele epok literackich? Jak układają się ramy czasowe epok literackich?
Epoki literackie po kolei (periodyzacja epok literackich)
Epoki literackie w Polsce zawierają się w nieco innych ramach czasowych niż na zachodzie, ale ich ułożenie jest bardzo podobne, szczególnie w przypadku starszych okresów w literaturze. Epoki w literaturze po kolei prezentują się następująco:
- Antyk
- Średniowiecze
- Renesans (odrodzenie)
- Barok
- Oświecenie
- Romantyzm
- Pozytywizm
- Młoda Polska
- Dwudziestolecie Międzywojenne
- Literatura współczesna
Epoki literackie – ramy czasowe (tabela)
Nazwa epoki Ramy czasowe epok literackich Antyk IX wiek p.n.e – IV – VI wiek n.e. Średniowiecze w Europie od 476 do 1492 roku, w Polsce X-XV wiek: . W Polsce XVII wiek – połowa XVIII wieku; oświecenie: XVII wiek – ostatnie ćwierćwiecze XVIII. W Polsce od 1764 do 1822 roku; romantyzm: druga połowa XVIII wieku – połowa XIX wieku. W Polsce od 1822 do 1863 roku; pozytywizm: połowa XIX wieku – lata 90 XIX wieku. W Polsce od 1863-1890; Młoda Polska: ostatnie dekady XIX wieku (1891) do 1918 roku; Dwudziestolecie Międzywojenne: 1918 – 1939 rok; literatura współczesna: od 1939 roku. Renesans XV/XVI wiek do końca XVI wieku Barok Na świecie XVI/XVII wiek do końca XVII lub połowy XVIII wieku, w Polsce XVII wiek – połowa XVIII wieku Oświecenie XVII wiek – ostatnie ćwierćwiecze XVIII, w Polsce od 1764 do 1822 roku Romantyzm druga połowa XVIII wieku (rewolucja francuska 1789) – połowa XIX wieku (do Wiosny Ludów 1848), w Polsce od 1822 do 1863 roku Pozytywizm połowa XIX wieku – lata 90 XIX wieku, Polsce od 1863 do mniej więcej 1890 Młoda Polska ostatnie dekady XIX wieku (1891) do 1918 roku XX-lecie Międzywojenne 1918 – 1939 rok Literatura współczesna od 1939
Zobacz: Co to są głoski i jak je liczyć? Ile głosek ma wyraz
Ramy czasowe epok literackich. Wszystkie epoki literackie i ich daty
Epoki literackie zamykają się w konkretnych ramach czasowych. W przypadku starszych okresów kwestia ta jest dosyć sporna i dlatego daty epok literackich przed XIX wiekiem określa się w – mniej lub bardziej – ogólny sposób, ale istnieją okresy, które można bardzo łatwo zamknąć w dokładnych przedziałach czasowych. Poniżej prezentujemy epoki literackie w Polsce i Europie wraz z ramami czasowym.
Epoki literackie – ramy czasowe (szczegółowa periodyzacja epok literackich)
- Antyk: IX wiek p.n.e – IV – VI wiek n.e.
- Średniowiecze: w Europie od 476 do 1492 roku, w Polsce X-XV wiek.
- Renesans (odrodzenie): XV/XVI wiek do końca XVI wieku.
- Barok: XVI/XVII wiek do końca XVII lub połowy XVIII wieku. W Polsce XVII wiek – połowa XVIII wieku.
- Oświecenie: XVII wiek – ostatnie ćwierćwiecze XVIII. W Polsce od 1764 do 1822 roku.
- Romantyzm: druga połowa XVIII wieku – połowa XIX wieku. W Polsce od 1822 do 1863 roku.
- Pozytywizm: połowa XIX wieku – lata 90 XIX wieku. W Polsce od 1863-1890.
- Młoda Polska: ostatnie dekady XIX wieku (1891) do 1918 roku.
- Dwudziestolecie Międzywojenne: 1918 – 1939 rok.
- Literatura Współczesna: od 1939 roku.
Zobacz: Jakie są samogłoski? Ich rola i rodzaje. Jak nauczyć dziecko wymowy samogłosek?
Epoki literackie – charakterystyka
Każda epoka literacka posiada zupełnie różne cechy, często stojące w kontrze do poprzedniego nurtu. Oto skrócona charakterystyka epok literackich w Polsce:
- Antyk – epoka literacka, w czasie której w centrum zainteresowania znajdował się człowiek, życie ziemskie oraz natura. Jest to okres rozwoju teatru i dramatu greckiego, a więc również jedności miejsca, czasu i akcji. Początek Hedonizmu, Epikureizmu i Stoicyzmu, czyli najważniejszych filozofii tamtych czasów.
- Średniowiecze – średniowiecze to najdłuższa nowożytna epoka literacka za najgłówniejsze motywy przyjmująca króla, dworzanina, rycerza oraz ascetę. W tym czasie miał miejsce rozkwit scholastyki oraz takich filozofii, jak Augustynizm, Franciszkanizm, Teocentryzm i Tomizm.
- Renesans – inaczej odrodzenie; epoka stawiająca w centrum człowieka i jego sprawy. W tym czasie miał miejsce rozkwit malarstwa, architektury, literatury i sztuki kulinarnej; powstał kodeks sztuk zakazanych. W renesansie rozwinęła się literatura sowizdrzalska oraz Humanizm i Reformacja.
- Barok – epokę charakteryzowała religijność i egzystencjalny niepokój; w tym czasie powstawały pamiętniki. Podczas baroku rozpoczął się także Konceptyzm, Kontrreformacja, Marinizm, Mistycyzm i Sarmatyzm.
- Oświecenie – rozwój nauki, idei liberalizmu, empiryzmu, sensualizmu, racjonalizmu, wolności myśli, ateizmu oraz deizmu. Umysł ludzki to tabula rasa; początek Klasycyzmu i Rokoko.
- Romantyzm – podczas romantyzmu główną rolę grały emocje, wiara, uczucia, wrażliwość duchowa i ludzka egzystencja. Rozwinął się Idealizm, Intuicjonizm, Irracjonalizm , Mesjanizm, Mistycyzm, Byronizm, Orientalizm, Prometeizm, Symbolizm, Gotycyzm i Ludowość.
- Pozytywizm – wiara w postęp nauki, praca u podstaw, rozwój teorii społecznych i publicystyki; pojawienie się filozofii Kierkegaarda oraz takich nurtów, jak Organicyzm, Ewolucjonizm, Naturalizm, Realizm, Scjentyzm i Utylitaryzm.
- Młoda Polska – odrzucenie pozytywizmu, zachęta do wyrażania uczuć, pokazywania emocji. W poezji panował charakter nastrojowy, w literaturze pojawiały się motywy realistyczno-naturalistyczne oraz symboliczne i wizyjne. Początek Dekadentyzmu, Bergsonizmu, Neoromantyzmu, Parnasizmu i Secesji.
- Dwudziestolecie Międzywojenne – kult władzy, robotnika, miasta i masy. Rozwój powieści parabolicznej, analiza wewnętrznych stanów psychicznych, abstrakcjonizm, kubizm, ekspresjonizm, kolaż. Początek Behawioryzm, Dadaizmu, Freudyzmu, Futuryzmu, Katastrofizmu, Nadrealizmu i Symultanizmu. W tym czasie pojawili się również Awangardziści.
- Literatura Współczesna – propagowanie jednostki, jej problemów, słabości, dążeń; katastroficzna wizja świata, podkreślanie wartości tradycji. W tym czasie pojawił się Lingwizm, Neoklasycyzm, Socrealizm i Turpizm.
Sprawdź: Jak napisać rozprawkę? Poznaj schemat dobrej rozprawki!
Epoki literackie – przedstawiciele
Każda epoka słynie z wielkich, charakterystycznych artystów, szczególnie pisarzy i malarzy. Warto umieć przyporządkować chociaż po 3-4 nazwiska do konkretnego okresu. Poniżej wszystkie epoki literackie po kolei i ich przedstawiciele:
Antyk – twórcy i ich dzieła
Ajschylos, Platon, Sofokles (Król Edyp, Antygona), Safona, Homer (Odyseja, Iliada), Wergiliusz, Anakreont, Arystofanes, Arystoteles, Owidiusz, Eurypides, Ezop, Horacy, Terencjusz oraz Tyrtajos.
Średniowiecze – autorzy i ich dzieła
Pisarze średniowiecza to m.in. Dante Alighieri (Boska komedia), Franciszek Villon, Gall Anonim (Kronika), Jan Długosz, Św. Augustyn (Wyznania), Św. Franciszek z Asyżu, Św. Tomasz z Akwinu oraz Wincenty Kadłubek.
Zobacz: Stopnie pokrewieństwa, czyli kto jest kim w rodzinie
Renesans – przedstawiciele
Andrzej Frycz-Modrzewski, Fransois Villon, Giovanni Boccaccio, Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Mikołaj Sęp-Szarzyński, Francesco Petrarka, Piotr Skarga i William Szekspir.
Barok – przedstawiciele
Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn, Szymon Szymonowic, Jan Chryzostom Pasek, Molier, Pierre Corneille, Wacław Potocki, Wespazjan Kochowski, Zbigniew Morsztyn.
Oświecenie – przedstawiciele
Adam Naruszewicz, Daniel Defoe, Franciszek Karpiński, Franciszek Zabłocki, Ignacy Krasiński, Hugo Kołłątaj, Denis Diderot, Jean-Jacques Rousseau, Julian Ursyn Niemcewicz, Wolter.
Zobacz: Zwolnienie z WF (całoroczne lub jednorazowe). Kto może je wystawić? Od września nowe zasady?
Romantyzm – przedstawiciele
Adam Mickiewicz, Aleksander Dumas, Aleksander Fredro, Jacob i Wilhelm Grimm, Aleksander Puszkin, Antoni Malczewski, Cyprian Kamil Norwid, George Byron, Honoriusz Balzac, Walter Scott, Józef Ignacy Kraszewski, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński.
Pozytywizm – przedstawiciele
Adam Asnyk, Bolesław Prus, Edgar Allan Poe, Eliza Orzeszkowa, Emil Zola, Fiodor Dostojewski, Henryk Sienkiewicz, Lew Tołstoj, Maria Konopnicka, Mikołaj Gogol, Stendhal, Wiktor Hugo.
Sprawdź: Formy gramatyczne – określenie formy gramatycznej, przykłady, budowa
Młoda Polska – przedstawiciele
Antoni Czechow, Artur Rimbaud, Henryk Ibsen, Jan Kasprowicz, Gabriela Zapolska, Joseph Conrad, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff, Lew Tołstoj, Stanisław Przybyszewski, Stanisław Wyspiański, Władysław Stanisław Reymont, Oskar Wilde.
Dwudziestolecie Międzywojenne – przedstawiciele
Bolesław Leśmian, Władysław Broniewski, Julian Przyboś, Bruno Schulz, Franz Kafka, James Joyce, Julian Tuwim, Witold Gombrowicz, Konstanty Ildefons Gałczyński, Jan Lechoń, Jarosław Iwaszkiewicz, Maria Dąbrowska, Michaił Bułhakow, Stefan Żeromski, Zofia Nałkowska.
Literatura Współczesna – przedstawiciele
Albert Camus, Andrzej Szczypiorski, Czesław Miłosz, Edward Stachura, Ernest Hemingway, Konstanty Ildefons-Gałczyński, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Gustaw Herling-Grudziński, Hanna Krall, Jan Twardowski, Jerzy Kosiński, Zbigniew Herbert, Sławomir Mrożek, Krzysztof Kamil Baczyński, Miron Białoszewski, Olga Tokarczuk, Ryszard Kapuściński, Stanisław Grochowiak, Tadeusz Różewicz, Witold Gombrowicz, Władimir Nabokow, Jerzy Kosiński, Stanisław Barańczak.
Zobacz: Środki stylistyczne i ich funkcje [podział, rodzaje oraz przykłady środków stylistycznych]
Uczniowie pytają kolejność epok literackich
Okres w historii określany mianem nowożytność liczony jest od schyłku średniowiecza do końca XVIII wieku.
Czas trwania epok literackich: Antyk: IX wiek p.n.e – IV – VI wiek n.e.; średniowiecze: w Europie od 476 do 1492 roku, w Polsce X-XV wiek; renesans (odrodzenie): XV/XVI wiek do końca XVI wieku; barok: XVI/XVII wiek do końca XVII lub połowy XVIII wieku. W Polsce XVII wiek – połowa XVIII wieku; oświecenie: XVII wiek – ostatnie ćwierćwiecze XVIII. W Polsce od 1764 do 1822 roku; romantyzm: druga połowa XVIII wieku – połowa XIX wieku. W Polsce od 1822 do 1863 roku; pozytywizm: połowa XIX wieku – lata 90 XIX wieku. W Polsce od 1863-1890; Młoda Polska: ostatnie dekady XIX wieku (1891) do 1918 roku; Dwudziestolecie Międzywojenne: 1918 – 1939 rok; literatura współczesna: od 1939 roku.
Sienkiewicz tworzył w epoce pozytywizmu.
Okresy literackie to: antyk, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, Dwudziestolecie Międzywojenne, literatura współczesna (z okresem wojny i okupacji).
W sumie 10 (antyk, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, Dwudziestolecie Międzywojenne, literatura współczesna (w tym czasami wyróżnia się: literaturę okresu wojny i okupacji).
Zobacz też:
Przysłowia o wiośnie. Co mówią nam ludowe mądrości?
Życzenia wielkanocne dla rodziców od wychowawcy. Czego życzyć na święta?
Zabawki z filmów i bajek, które dzieci uwielbiają – idealne prezent na Dzień Dziecka
Od kiedy przerwa wielkanocna w szkole 2024? Uczniów czeka niebawem sporo odpoczynku. Wielkanoc to dopiero początek
Quiz wielkanocny. Sprawdź, jak dużo wiesz o tych świętach. Nie będzie łatwo!
Czy w Wielką Sobotę jest post? Kiedy należy powstrzymać się od jedzenia przed Wielkanocą?
- Rodzice.pl
- Starsze dziecko
- Edukacja i psychologia
- Język polski
- Epoki literackie po kolei. Wszystko, co trzeba wiedzieć, w pigułce!
Co to są samogłoski? Poznaj ich rolę i rodzaje. Jak nauczyć dziecko je rozpoznawać?
Samogłoski to bardzo ważna grupa głosek, na których opiera się polska mowa. Nie tylko decydują o melodii języka, ale także ułatwiają wyrażanie emocji i proces nauki czytania. Bez nich nasz...
Czytaj dalej →Paweł i Gaweł – jaka jest interpretacja wiersza? Ten znany utwór Fredry niesie uniwersalne przesłanie
“Paweł i Gaweł” gości już od wielu lat i bawi kolejne pokolenia uczniów. Jest to wiersz z gatunku tych, które pamiętamy przez całe życie i często z sentymentem wracamy, a...
Czytaj dalej →Odmienne i nieodmienne części mowy. Jak wygląda podział? O czym trzeba pamiętać?
Części mowy w języku polskim wielu osobom kojarzą się głównie z nieprzyjemnymi doświadczeniami podczas lekcji języka polskiego. Wiedza na ten temat pozwala jednak również wysławiać się i pisać w poprawny...
Czytaj dalej →Partykuła wzmacniająca. Ta część mowy sprawia uczniom najwięcej problemów. Kiedy jej używamy?
Spośród wszystkich dziesięciu części mowy, które mamy w języku polskim, partykuła jest najbardziej problematyczna dla uczniów. Zgodnie z definicją może pełnić w zdaniu rozmaite funkcje, przez co nie zawsze łatwo...
Czytaj dalej →pani czy Pani: kiedy wyraz “pani” piszemy z wielkiej, a kiedy z małej litery?
Pani czy pani? Zasady poprawnej pisowni nie dotyczą tylko oczywistych błędów ortograficznych, lecz także tych, które pod względem gramatycznym są poprawne, ale w kwestii obyczajowej – nie do końca. Poznaj...
Czytaj dalej →Motyw przemijania w literaturze. Jak autorzy przedstawiają upływ czasu w swoich dziełach?
Upływ czasu jest jednym z najbardziej podstawowych i uniwersalnych tematów, które pojawiają się w literaturze na całym świecie. Jest to temat, który dotyczy istoty ludzkiej egzystencji, czyli nieuchronności losu, przemijania,...
Czytaj dalej →Zasady pisowni “si-ś”, “ni-ń” i “ci-ć”
Zasady pisowni si-ś, ni-ń, ci oraz ć mogą sprawiać ogromne problemy, szczególnie w pierwszych latach nauki. Czy istnieją reguły, dzięki którym można szybko nauczyć dziecko używania tych głosek w sposób...
Czytaj dalej →Ożywienie i uosobienie – czym są? Różnica między nimi jest bardzo istotna
Jednym z podstawowych elementów twórczości poetyckiej są środki stylistyczne. Chociaż nazwa brzmi nieco enigmatycznie to w rzeczywistości nie kryje się pod nią nic niezwykłego – są to po prostu pewne...
Czytaj dalej →Motyw podróży w literaturze. W jakich lekturach odnajdziemy przykłady wędrowców?
Podróżowanie to jeden z wątków, który twórcy wykorzystują bardzo często – nie tylko w literaturze, ale także w filmach, serialach czy komiksach. Okres wędrówki to dla bohatera czas pełen przygód,...
Czytaj dalej →Jak napisać dedykacje do książki?
Książka to jeden z najbardziej wyjątkowych prezentów, jakie można podarować mamie, tacie, przyjaciółce oraz każdej innej bliskiej nam osobie. Jeśli jednak ma być prezentem na lata, warto pozostawić po sobie...
Czytaj dalej →“Romantyczność” Adam Mickiewicz. O czy opowiada najsłynniejsza ballada? Poznaj najważniejsze informacje
Ballada “Romantyczność” to jeden z najważniejszych utworów Mickiewicza i jednocześnie dzieło, które stało się symbolicznym początkiem polskiego romantyzmu. Uczniowie zapoznają się z nim najczęściej w drugiej klasie szkoły średniej. Aby...
Czytaj dalej →Czy Jagna była w ciąży? Autor nie wyjaśnia wszystkich wątków, a uczniowie mają wątpliwości
Zeszłoroczna, niezwykła ekranizacja “Chłopów” na nowo obudziła ogromne zainteresowanie tą kultową powieścią Reymonta. Szczególnie poruszająca dla widzów okazała się historia Jagny. Po seansie pojawiło się wiele pytań o to, czy...
Czytaj dalej →Bogowie greccy i ich atrybuty. Oto najważniejsze bóstwa na Olimpie
Bogowie greccy oraz opowiadająca o nich mitologia to niewyczerpane źródło inspiracji dla twórców europejskiej kultury wszystkich epok. Dlatego uczniowie zapoznają się z tym tematem na bardzo wczesnym etapie edukacji. Znajomość...
Czytaj dalej →Co to jest forma gramatyczna? Jak ją określić? Sprawdź najważniejsze informacje o przykłady
Polska gramatyka bywa nieraz naprawdę skomplikowana. Rozmaite kategorie fleksyjne, mnóstwo nietypowych terminów i dość trudne zasady sprawiają, że dla wielu uczniów opanowanie zagadnień z tego działu jest naprawdę ogromnym wyzwaniem....
Czytaj dalej →Jakie są tryby czasownika w języku polskim? Ich rodzaje i przykłady użycia
“Tryby czasownika” to pojęcie, z którym spotka się każde dziecko podczas lekcji języka polskiego w szkole podstawowej. Wyjaśniamy, czym one dokładnie są i przedstawiamy ich główne rodzaje wraz z przykładami...
Czytaj dalej →- Czy zielona kupa po borówkach jest normalna? - Forum 2023
- Ile dac na wesele - Forum 2023
- Augustyn czy Milan - Forum 2023
- Co to znaczy, gdy piersi przestają boleć w ciąży? - Forum 2023
- Wasze "tajne" sposoby na wywołanie porodu !!! - Forum 2023
- Co może piszczeć na bramkach w sklepie? - Forum 2023
- Czy spływ kajakowy w ciąży jest bezpieczny? - Forum 2023
- Czy z anginą można wyjść na dwór? - Forum 2023
- Jak przykładać rywanol na siusiaka - Forum 2023
- Jak rozpoznać czy sączą się wody płodowe? - Forum 2023
- Koncert rockowy w ciazy???? - Forum 2023
- Kto U was w związku gotuje obiadki? - Forum 2023
- Moje Dziecko jest opoznione?! :( - Forum 2023
- Negatywny test pomimo ciąży?Czy to możliwe? - Forum 2023
- Pobolewanie i kłucie w brzuchu w 15 tygodniu ciąży - Forum 2023
- Telefon na kartę dla dziecka - gdzie najtaniej ? - Forum 2023
- Trzęsące się dziecko zaraz po przebudzeniu... - Forum 2023
- Tunezja - Forum 2023
- Urząd pracy - zmiana terminu wizyty - Forum 2023
- czy jarzębina jest trująca? - Forum 2023
- Teściowa zdradziła mi trik na czystą i pachnącą pralkę. Wlewa do bębna jedną rzecz
- Czym umyć brudne ściany? Wykorzystaj prosty trik za 5 zł. W mig zapomnisz o malowaniu
- Dociśnij obcinacz do paznokci w tym miejscu. Niewiele osób wie, o jego ukrytej funkcji
- Specjalny dodatek za wychowanie dzieci? ZUS wypłaca nawet 1500 zł. Skorzystają także babcie
- Położyła makaron na stół i zalała zimnym sosem. Tak wyprawiła synowi przyjęcie urodzinowe
- Jak kisić ogórki, żeby były twarde? Wystarczy wrzucić do słoika jeden składnik
- ZUS wprowadził ważne zmiany dla emerytów i rencistów. Przez niefrasobliwość mogą stracić świadczenie
- Początek roku szkolnego 2023/2024 przesunięty! Uczniowie nie rozpoczną nauki 1 września, wakacyjny odpoczynek potrwa dłużej
- To magiczne imię dla dziewczynki robiło furorę 70 lat temu. Hit z lat 50. znów zyskuje na popularności. Oznacza "prawdę i szlachetność"
- Zła wiadomość dla uczniów. Rok szkolny 2023/24 może być niewesoły
- Zagadki dla dzieci w różnym wieku. Łatwe, krótkie, ciekawe i zabawne.
- Życzenia urodzinowe dla dzieci [+śmieszne wierszyki]
- Ani z ogórka, ani z kapusty. Surówka z tego składnika to hit tegorocznego lata!
- Dodatkowe pieniądze za okres choroby. Od 1 lipca w ZUS obowiązują nowe zasady
- Jak otworzyć słoik bez użycia siły? Z tym prostym trikiem żadna zakrętka nie będzie problemem