Dzielenie na sylaby – pierwsze kroki do nauki czytania. Jak wygląda podział na sylaby?

Dzielenie wyrazów na sylaby to jedna z podstawowych umiejętności, którą muszą opanować dzieci przed rozpoczęciem edukacji w szkole podstawowej. Nauka dzielenia rozpoczynana jest już w młodszych grupach przedszkolnych po to, aby w tzw. „zerówce” była już opanowana do perfekcji. Zwiększa to szanse dziecka na sprawną naukę pisania i czytania w szkole podstawowej. Co to sylaba? Jak podzielić na sylaby? Poznaj najważniejsze zasady dzielenia na sylaby!

Dlaczego podział na sylaby jest tak ważny?

Wydawać by się mogło, że sylabizowanie słów to umiejętność prosta i mało istotna w życiu codziennym. Jednak podział na sylaby wbrew pozorom odgrywa w rozwoju młodego człowieka niezwykle ważną rolę.

Pomaga on bowiem:

  • ocenić słuch dziecka,
  • ocenić ryzyko wystąpienia dysleksji,
  • sprawdzić gotowość dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej (zwłaszcza w przypadku dzieci wysyłanych do szkoły w wieku 6 lat).

Dla samego dziecka z kolei dzielenie wyrazów przydaje się w trakcie:

  • poprawnej nauki czytania,
  • poprawnej nauki pisania,
  • wymowy nowych, długich, skomplikowanych słów i nazw własnych,
  • literowania wyrazów,
  • stopniowania przymiotników,
  • wymawiania samogłosek,
  • rozdzielania wyrazów przy pisaniu i przenoszeniu części do kolejnego wiersza.

Zobacz: Środki stylistyczne i ich funkcje [podział, rodzaje oraz przykłady środków stylistycznych]

Rodzaje sylab

Czym właściwie jest sylaba? Definicja naukowa mówi tak: sylaba to zgłoska, stanowiąca składową budowy wyrazu, zarówno w formie fonetycznej jak i pisanej. Zawsze składa się z minimum jednej samogłoski w połączeniu z jedną lub kilkoma spółgłoskami.

W języku polskim sylaby mają wpływ na wiele czynników, w tym prozodię języka, jego rytm a także miernik poetycki. Wyróżnia się następujące rodzaje sylab:

  • Sylaby otwarte – czyli takie, które zakończone są samogłoską, np. w wyrazie MA-MA, TA-TA, GA-ZE-TA,
  • Sylaby zamknięte – czyli takie, które zawsze zakończone są spółgłoską, np. BAŁ-WAN, HAN-GAR, ROZ-MIAR.

Możemy także dokonać innego podziału, na sylaby lekkie oraz mocne:

  • Sylaba lekka, inaczej określana jako słaba nie może być samogłoską długą, ani dyftongiem. Najczęściej posiada samogłoskę bez wygłosu lub ma tylko jedną spółgłoskę w wygłosie.
  • Sylaby mocne, inaczej nazywane ciężkimi to wszystkie pozostałe sylaby w danym wyrazie.

W języku polskim zdecydowanie więcej mamy sylab otwartych, zakończonych samogłoskami. Zdarzają się również wyrazy jednosylabowe, jak np. dom, on, to.

Sprawdź: Epoki literackie po kolei [charakterystyka i ramy czasowe]

Dzielenie na sylaby. Jak dzielić na sylaby?

Jeżeli chodzi o sylaby w wyrazach, ich ilość zawsze równa jest ilości samogłosek. Ogólne zasady dzielenia na sylaby mówią o tym, aby nie oddzielać spółgłoski od następującej po niej samogłoski, choć oczywiście zdarzają się pewne wyjątki. Poniżej kilka istotnych do zapamiętania reguł.

Dzielenie na sylaby – zasady:

  • Zawsze rozdziela się dwie jednakowe spółgłoski, np. wan-na, sa-wan-na, ma-rzan-na,
  • Nie rozdziela się wyrazów jednosylabowych, zgodnie z zasadą że centrum sylaby jest samogłoska, np. ssak, a nie s-sak, wrzos, a nie w-rzos,
  • Nie rozdziela się liter oznaczających jedną głoskę, czyli tak zwanych dwuznaków głoskowych, np. u-cie-szyć, zamiast u-cies-zyć, cza-szka, a nie czas-zka,
  • Zawsze rozdziela się pojedyncze spółgłoski stojące między samogłoskami, np. ra-tu-nek, po-ra-nek, ry-su-nek, po-ra-chu-nek,
  • Kilka spółgłosek można dowolnie dzielić, np. mat-ka, ma-tka, kos-tka, ko-stka
  • Rozdziela się przedrostki od rdzeni wyrazów, np. pod-kła-dać, roz-pa-dać, przed-po-kój, nie-mą-dry, roz-ko-szny, roz-mo-wa.
  • Nie wolno rozbijać połączenia samogłosek, które wymawia się jednosylabowo, takich jak np. au czy eu. Czyli np. Eu-ro-pa, pau-za, ale już nie na-u-ka,
  • połączeń spółgłoski z literą “i” stanowiącą jej zmiękczenie oraz samogłoski np. cier-pie-nie.

Warto pamiętać o tym, że powyższe zasady zasady dzielenia wyrazów dotyczą wyłącznie języka polskiego. Każdy język, pochodzący nawet z jednej grupy, rządzi się bowiem swoimi prawami, dlatego też np. chcąc sylabizować wyrazy angielskie, należy się odnieść do słownika i zasad dotyczących języka angielskiego.

Zobacz: Części mowy odmienne i nieodmienne. Jak wygląda podział?

Dzielenie wyrazów na sylaby – jak ćwiczyć?

Gdy chodzi o dzielenie wyrazów na sylaby, ćwiczenia są najlepszym sposobem na przyswojenie zasad obowiązujących w języku polskim. Jak sylabizować prawidłowo i skutecznie? Oto kilka najchętniej stosowanych przez pedagogów i rodziców metod ćwiczeń.

Dzielenie na sylaby – zasady

  1. Metoda na słuch: wystarczy powiedzieć dane słowo, a gdy usłyszy się samogłoskę, policzyć sylabę.
  2. Metoda podbródka: płaską dłoń umieszczamy pod brodą i wymawiamy dane słowo. W momencie kiedy podbródek opadnie w dół i dotknie ręki, liczymy sylabę.
  3. Metoda spowolnienia: należy wymówić słowo bardzo wolno, a po usłyszeniu wydłużonego dźwięku samogłoski policzyć sylabę.
  4. Metoda klaskania: jedna z najbardziej lubianych przez dzieci, należy klasnąć za każdym razem gdy usłyszy się samogłoskę. Suma klaśnięć oznacza ilość sylab w danym wyrazie. Innym wariantem tej metody jest wykonywanie w trakcie sylabizowania innego ruchu, np. tupania nogą czy podskakiwania.
  5. Metoda robota: słowo należy wymówić tak, jakby mówił je robot, zachowując odpowiednie przerwy. Ich ilość równa jest podziałowi wyrazu lub zdania na sylaby.
  6. Metoda od głoski do sylaby: opiekun literuje słowo, a dziecko musi pojedyncze głoski połączyć w sylaby.
  7. Metoda monosylabowa: dziecko ma za zadanie wymyślić jak najwięcej wyrazów, zaczynających się na tą samą sylabę na początku lub końcu wyrazu, w zależności od stopnia zaawansowania umiejętności dziecka.
  8. Metoda połączonych sylab: opiekun wymyśla dowolny wyraz i każde dziecko podzielić go na sylaby. Ostatnia sylaba stanowi bazę do wymyślenia kolejnego słowa itd.

Sprawdź: Co to są głoski i jak je liczyć? Sprawdź, czym różni się głoska od litery!

Podział na sylaby – przykłady

Oto jak można wykorzystać sylabizowanie wyrazów w domu, szkole lub przedszkolu do nauki czytania. Pierwszym etapem jest nauka czytania całościowo tzw. sylab otwartych z (sylaba przykłady):

  • tą samą spółgłoską (np.la lo lu li, ma me mo mi mu my, do da du de, bo ba bu by),
  • tą samą samogłoską (la da pa ma ka wa, do po ko no, me pe be we, mi li pi ki ni).

Następnym krokiem jest czytanie wyrazów sylabami, a następnie całościowo. Oczywiście wybieramy słowa zawierające proste sylaby otwarte, np.: baba, jaja, mapa, pole, fala, rano, tama, woda, ryba, zupa, hala, Aga, Ala.

Potem dziecko może stopniowo próbować czytać pełne zdania, najpierw sylabami a następnie całościowo. Ćwicząc z młodym człowiekiem w ten sposób, z pewnością w krótkim czasie zobaczymy zwiększenie płynności i osiągnięcie oczekiwanych rezultatów w kwestii nauki czytania.

Zobacz: Jakie są samogłoski? Ich rola i rodzaje. Jak nauczyć dziecko wymowy samogłosek?

Jak akcentować sylaby?

W przypadku większości wyrazów w języku polskim, akcent pada na drugą sylabę od końca. Zdarzają się od tego jednak odstępstwa, opisane poniżej:

  • akcent na ostatniej sylabie mają rzeczowniki jednosylabowe w połączeniu z cząstkami arcy-, wice-, eks- a także zapożyczenia, np. tournée [turne],
  • na czwartej sylabie od końca akcentujemy formy 1. i 2. osoby liczby mnogiej trybu przypuszczającego (np. napisalibyśmy),
  • na trzeciej sylabie od końca akcentujemy czasowniki w liczbie pojedynczej i trzeciej osobie liczby mnogiej trybu przypuszczającego (np. zjedliby), a także czasowniki w pierwszej i drugiej osobie liczby mnogiej czasu przeszłego (np. byliśmy)
  • rzeczowniki zakończone na -ika lub –yka (np. matematyka, fizyka, kosmonautyka),
  • dwusylabowe liczebniki połączone z cząstkami -kroć, -sta, -set (czterysta),
  • spójniki połączone z ruchomymi morfemami czasownika (np. żebyśmy).

Sprawdź: Formy gramatyczne – określenie formy gramatycznej, przykłady, budowa

Jak ćwiczyć podział wyrazów na sylaby?

Dzielenie sylab można ćwiczyć zarówno w formie pisemnej jak i ustnej, w zależności od etapu rozwoju dziecka. Warto próbować różnych metod po to, aby znaleźć tą najbardziej odpowiadającą dziecku. Dobrym pomysłem jest przygotowanie specjalnych puzzli z sylabami, stanowiących ciekawą formę wizualizacji. W artykule opisane zostały przykładowe ćwiczenia dotyczące dzielenia na sylaby.

Zobacz: Rada rodziców – czy składki są obowiązkowe? Sprawdź, na co idą środki zbierane na komitet rodzicielski

Jak liczyć sylaby w wierszu?

Sylaby w wierszu liczy się patrząc nie na formalny początek i koniec zdania, a na koniec wersu, czyli linijki tekstu. Wszystkie sylaby wchodzące w skład wyrazów w danym wersie powinny być zliczone wspólnie, bez względu na to czy znajduje się między nimi kropka.

Zobacz: Jak zamienić zdanie na równoważnik zdania?

Dzielenie na sylaby. Co to są sylaby akcentowane?

Sylaba akcentowana to sylaba, na którą kładzie się największy nacisk w trakcie wymowy danego wyrazu. Najczęściej jest to sylaba druga od końca, np. przed-SZKO-le. W niektórych przypadkach akcent kładzie się jednak na trzecią lub nawet czwartą sylabę od końca.

Sprawdź: Zwolnienie z WF – kto może je wystawić? Jak uzyskać zwolnienie całoroczne? Procedura może zostać utrudniona

Rodzice i uczniowie pytają, jak dzielić wyrazy na sylaby

Co to jest sylaba?

Co to są sylaby otwarte?

Sylaby otwarte to takie sylaby, które kończą się samogłoską np. ma-ma. W języku polskim zdecydowana większość sylab ma charakter otwarty.

Co jest ośrodkiem sylaby?

Ośrodkiem sylaby są samogłoski, których ilość w wyrazie warunkuje, na ile sylab może zostać podzielony. Samogłoska może występować w otoczeniu jednej lub większej ilości spółgłosek.

Jak się liczy sylaby?

Liczenie sylab w wyrazach należy zacząć od określenia samogłosek. Wyraz najczęściej dzieli się na tyle sylab, ile jest w nim samogłosek.

Pies ile sylab?

Wyraz pies pomimo iż posiada w swojej budowie dwie samogłoski składa się z jednej sylaby. Związane jest to z faktem, iż litera “i” w wyrazie pies ma funkcję jedynie zmiękczającą i razem z literą P tworzy jedną głoskę.

Źródła:

Dodaj komentarz

Rodzice.pl - ciąża, poród, dziecko - poradnik dla Rodziców
Logo