Alergia krzyżowa występuje wówczas, gdy jesteśmy uczuleni na jeden alergen, a reakcja alergiczna pojawia się po kontakcie z innym alergenem. Wynika to z podobieństwa, które występuje w budowie chemicznej alergenów, na przykład białka w pyłkach roślin z alergenami pokarmowymi. Układ immunologiczny wytwarza przeciwciała IgE, które podczas kontaktu z alergenem nie rozpoznają różnicy w antygenach i traktują je podobnie. Dochodzi wtedy do „ataku białek”.
Reakcja krzyżowa – kiedy dokładnie występuje?
Reakcja krzyżowa najprawdopodobniej może wystąpić, kiedy podobieństwo szeregu białek w strukturze antygenów głównych przekracza 70%. Gdy jest ono mniejsze, do takiego zjawiska jak alergie krzyżowe dochodzi dużo rzadziej. Przykładowo profiliny, czyli białka roślinne są odpowiedzialne między innymi za reakcję krzyżową: bylica/pyłek brzozy-seler-przyprawy czy trawy-seler-marchew.
Alergia krzyżowa jest wywoływana również przez białka, które przenoszą lipidy. Za ich sprawą występują alergie krzyżowe między owocami i warzywami, do których należą na przykład jabłka, pietruszka, wiśnie, kukurydza, a także pomiędzy tego typu produktami a takimi jak orzechy czy pszenica. Do klasycznych alergenów reagujących krzyżowo należą: bylica-arbuz-seler, a także brzoza-jabłko-marchew.
Alergia krzyżowa – tabela
Aby lepiej zaznajomić się z chorobą, która dotyka część społeczeństwa, warto przyjrzeć się takiemu zjawisku jak niektóre najczęstsze alergeny krzyżowe:
Alergen | Alergeny krzyżowe |
bylica | seler, surowy pomidor, papryka, pieprz, kminek, anyż, curry, koper, kolendra, orzechy ziemne, laskowe i inne, lateks, trawy, zboża, brzoza, drzewo oliwne, rumianek, ambrozja, margaretka, owoce pestkowe, słonecznik, kiwi, mango, surowa marchewka, groch |
brzoza | papryka, pieprz, kminek, kolendra, lateks, orzechy, leszczyna, jesion, dąb, buk, olcha, drzewo oliwne, kasztan, zboża, trawy, topola, bylica, owoce pestkowe, rumianek, liczi, kiwi, banan, pomarańcza, mango, surowy ziemniak, surowa marchewka, surowy pomidor, seler, soja, curry, anyż |
trawy/zboża | owoce pestkowe – gruszka, jabłko, brzoskwinia, śliwka, brzoza, drzewo oliwne, jesion, słonecznik, rzepa, bylica, seler, surowy pomidor, melon, kiwi, lateks, ryż, cebula, mąki – owies, żyto, pszenica |
Niektóre osoby borykają się również z taką chorobą jak alergia na piwo. Uczulenie na samo piwo jest dosyć rzadkie. Najczęściej winowajcami są składniki, z którego zostaje wyprodukowane, czyli słód jęczmienny, chmiel, drożdże, konserwanty, środki aromatyzujące czy sztuczne barwniki.
Objawy alergii krzyżowej
Alergeny reagujące krzyżowo powodują zazwyczaj:
- kaszel,
- napady duszności,
- nieżyt nosa,
- zaburzenia układu pokarmowego, na przykład biegunkę oraz nudności.
U osób, które mają alergię pokarmową i wziewną objawy zazwyczaj występują od 15 do 30 minut po zjedzeniu świeżych owoców oraz warzyw. Ludzie, którzy reagują na alergen zawarty w pyłkach roślinnych, gdy zjedzą owoce lub warzywa reagujące z nimi krzyżowo, mogą również cierpieć na zespół alergii jamy ustnej. Wówczas występuje obrzęk języka, podniebienia lub warg albo wszystkie te objawy jednocześnie, a także pieczenie, świąd i mrowienie w gardle.
Innymi objawami wystąpienia alergicznych reakcji krzyżowych może być również:
- rumień,
- pokrzywka,
- wzmożenie zmian chorobowych w przypadku atopowego zapalenia skóry.
Osoby, które borykają się też z astmą oskrzelową mogą mieć do czynienia z ciężkimi objawami ogólnoustrojowymi, które należy w jak najszybszym czasie skonsultować z lekarzem, ponieważ istnieje wówczas nawet zagrożenie życia.
Jak powinno przebiegać leczenie?
Leczenie alergii krzyżowej polega przede wszystkim na wyeliminowaniu czynnika, który wywołuje objawy, o ile został on zdiagnozowany. Należy stosować odpowiednią dietę, po tym, gdy zaobserwowaliśmy, że po zjedzeniu danego produktu odczuwamy niekorzystne objawy. Lekarz, do którego się zgłosimy może przepisać lekarstwa antyhistaminowe I lub II generacji. Leki I generacji są przepisywane do przyjmowania stałego lub doraźnego. Zaburzają one czynności psychomotoryczne w odróżnieniu od tych najnowszych, czyli II generacji.
Niektóre chore osoby korzystają również z immunoterapii swoistej – metody, która polega na systematycznym przyjmowaniu alergenów, jakie je uczulają. Pacjentom podawane są w niedużych dawkach, które nie wywołują objawów alergii, lecz uodparniają przed nimi organizm takich osób. Dzięki temu nie trzeba regularnie przyjmować leków. Alergia krzyżowa zostaje stopniowo neutralizowana.