Czym są skoki rozwojowe u niemowląt? [Kalendarz skoków rozwojowych]

Wróćmy jednak do Skoków Rozwojowych. Po opisanej wyżej sytuacji zacząłem zgłębiać temat. Okazało się, że jest on bardzo popularny wśród rodziców. Udało mi się dopaść przyjaciółkę, która jest nie tylko absolwentką psychologii, ale także jej pasjonatką. W dodatku pracuje z dziećmi. To od niej dowiedziałem się, że w świecie naukowym pojęcie “Skok Rozwojowy” oficjalnie nie występuje, ale jest znane.

Wyróżnia się jednak trzy modele zmian rozwojowych u dzieci:

1. Liniowy w którym przyczyną zmian rozwojowych jest wpływ otoczenia na niemowlaka. Warunkiem zmian jest jego dojrzałość wewnętrzna. Zmiana to ciągłe i płynne kumulowanie doświadczeń. Stare zachowania płynnie zamieniają się w nowe.
2. Cykliczno-fazowy (model kontekstualny) – przyczyna zmian leży w aktywności dziecka, w jego ciągłej interakcji z czynnikami zewnętrznymi. Warunkiem zmian jest dostosowanie bodźców zewnętrznych do stopnia osiągniętej dojrzałości organizmu. Zmiany mają charakter cykliczny, ilościowy i jakościowy. Stare zachowania są modyfikowane przez nowe doświadczenia.
3. Stadialny w którym przyczyną zmian rozwojowych jest wewnętrzny potencjał malucha, jego osobiste możliwości rozwoju. Przyczyną zmian jest skumulowanie doświadczeń i następują one skokowo. Naprzemiennie występują fazy postępu, regresu i zastoju (plateau).

Do naszych Skoków Rozwojowych najbardziej pasuje ostatni model zmian, czyli stadialny.
Tłumacząc jednak na bardziej przystępny język (przynajmniej w moim rozumowaniu).

Zmiany w zachowaniu dziecka mogą następować

• samoczynnie, ale stale (bez zauważalnych zmian nastrojów),
• samoczynnie, ale skokowo
• z pomocą czynników zewnętrznych, ale również stale

Czym są zatem skoki rozwojowe?

Skoki rozwojowe według potocznej interpretacji to okres dużych zmian w układzie nerwowym dziecka. Każdy skok to nowe umiejętności, które pozyskuje niemowlak. Niestety najczęściej poprzedzają go “okresy trudne”. W ich czasie dziecko może być marudne, może gorzej trawić pokarm, wymaga więcej uwagi ze strony otoczenia lub może “być nieobecne”. W tych okresach dziecko najchętniej spędzałoby cały dzień i noc przy piersi mamy. Jego świat diametralnie się zmienia, a to powoduje strach. Najbezpieczniej czuje się na rękach.

W pierwszym roku życia maluszka najczęściej ma miejsce 7 skoków rozwojowych. Dzieci przechodzą je w różnym czasie i z różnymi objawami. Zebrane poniżej informacje są orientacyjne. Warto pamiętać, że statystyczne okresy w których dzieci przechodzą skoki rozwojowe są liczone od planowanej, a nie prawdziwej daty porodu. Wcześniaki będą przez skoki przechodziły odpowiednio później, a dzieci urodzone po terminie odpowiednio wcześniej niż niemowlaki urodzone w planowanym terminie.

Kalendarz Skoków Rozwojowych

Kiedy występują skoki rozwojowe u niemowląt?

W pierwszym roku życia maluszka, skoki rozwojowe rozkładają się w sposób następujący:

• 5 tydzień
• od 7 do 9 tygodnia
• od 11 do 12 tygodnia
• od 14 do 19 tygodnia
• od 22 do 26 tygodnia
• od 33 do 37 tygodnia
• od 41 do 46 tygodnia

Jak widzisz każdy kolejny skok rozwojowy trwa dłużej. Samopoczucie dziecka w pierwszym roku życia jest jak sinusoida. To normalne, że raz jest pogodne, samo się sobą zajmuje, a innym razem cały czas chce na ręce i marudzi.

Pierwszy skok rozwojowy: 5 tydzień

Co się zmienia u niemowlaka?

• Słucha i patrzy uważniej. Zaczyna interesować się przedmiotami i dźwiękami.
• Wyraźniej reaguje na dotyk i zapach.
• Uśmiecha się po raz pierwszy lub znacznie częściej niż przedtem.
• Układ pokarmowy zaczyna działać coraz lepiej. Ulewanie i odbijanie się powinno być rzadsze.
• Może płakać prawdziwymi łzami.

Jak to wyglądało u naszej córki?

Zuzia była w piątym tygodniu. Urodziła się jednak po terminie. Stąd zapewne wymieszanie pierwszego i drugiego skoku.

• Zaczęła interesować się karuzelą w kołysce. Zapatrywała się na nią na dłuższą chwilę.
• Na dźwięki reagowała prawie od początku. Zwłaszcza na saksofon i trąbkę (zapewne wysoka częstotliwość).
• Ciężko stwierdzić czy wyraźniej reagowała na dotyk. Zaczęła natomiast sama częściej wszystkiego dotykać i wszystko łapać. Musieliśmy przez to bardziej uważać przy wyjmowaniu i wkładaniu jej do kołyski. Często łapała się za koszulkę lub kocyk.
• Uśmiechała się zdecydowanie częściej niż wcześniej.
• Prawdziwych łez nie zaobserwowano.
• Zdecydowanie wymagała więcej uwagi. Już samo mówienie do niej ją uspokajało.
• Idealnie czuła się wtulona w Sylwię lub we mnie.
• Czuć było w niej strach, ale radziła sobie świetnie.

Drugi skok rozwojowy: 7-9 tydzień

Co najczęściej dzieje się z dzieckiem?

• Podnosi głowę – tutaj nasza Zuzia to wyjątek. Głowę podnosiła już na wadze w sali porodowej. Praktycznie od początku podnosi ją regularnie.
• Zmienia pozycję: przekręca się ze strony na plecy lub brzuszek.
• Kopie nóżkami i macha raczkami.
• Chce siedzieć na Twoich kolanach
• Dotyka przedmiotów
• Próbuje złapać przedmiot
• Trzyma przedmiot
• Patrzy na ludzi wokół
• Patrzy na wyraz twarzy
• Patrzy na przedmioty, które się świecą
• Wydaje krótkie dźwięki i słucha siebie samego
• Lubi słuchać piosenek

Trzeci skok rozwojowy: od 11 do 12 tygodnia

Zmiany u dziecka podczas trzeciego skoku rozwojowego:

• Reaguje na ton głosu
• Staje się bardziej wrażliwe na zmiany intensywności światła
• Zaczyna piszczeć
• Podąża wzrokiem za źródłem dźwięku
• Odpowiada uśmiechem na uśmiech
• Zaczyna bawić się własnymi rączkami
• Podejmuje pierwsze próby siadania

Jak to było u nas?

U nas nie zaobserwowaliśmy wyraźnego skoku w tym okresie. Wymienione wyżej zmiany pojawiły się, ale następowały w sposób ciągły, a nie gwałtowny. Jeśli koniecznie chcielibyśmy te zmiany nazwać, to odbyły się one zapewne w modelu cykliczno-fazowym.

Czwarty skok rozwojowy: od 14 do 19 tygodnia

Według informacji, które można znaleźć w podręcznikach, czwarty skok rozwojowy jest przełomowy. Poprzedza go znacznie dłuższy spadek nastroju.

W tym czasie u dziecka zmienia się:

• Jest bardziej komunikatywne
• Śmieje się w głos
• Reaguje na swoje imię
• Cieszy się swoim odbiciem w lustrze
• Odepchnie butelkę lub pierś gdy już nie będzie głodne
• Lubi obserwować świat

U nas czwarty skok także nie był zauważalny. Przestaliśmy od tego czasu zwracać uwagę na skoki rozwojowe. Zapewne dałoby się doszukać jakiś momentów z gorszym nastrojem po których występowały powyższe zmiany, ale byłoby to bardzo “na siłę”.

A jak u Was przebiega(ł) rozwój niemowlaka? Zmiany zachowań zachodzą regularnie czy skokowo? Obserwujecie nagłe zmiany nastrojów?