Pozbawienie władzy rodzicielskiej [PRZESŁANKI + WNIOSEK]

Władzę rodzicielską rodzice nabywają w momencie narodzenia dziecka, niezależnie od tego, jaka jest sytuacja rodzinna, czyli między innymi od tego, czy rodzice są w formalnym związku. Władza rodzicielska powinna być wykonywana w taki sposób, żeby dziecko miało zapewnioną opiekę, a także aby miało zagwarantowane warunki prawidłowego rozwoju, zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Kiedy następuje pozbawienie władzy rodzicielskiej i jakie są tego skutki?

Pozbawienie władzy rodzicielskiej – wniosek

Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej jednego z rodziców lub obojga z nich może zostać złożony między innymi przez prokuratora albo szkołę, do której uczęszcza dziecko, jeżeli mają oni przesłanki ku temu, że rodzice nie powinni sprawować opieki nad dzieckiem. Wnioskodawcami mogą być również bliscy dziecka, na przykład dziadkowie albo jedno z rodziców.

Postępowanie mające na celu pozbawienie rodziców władzy rodzicielskiej może zostać wszczęte również z urzędu. Postępowanie z urzędu jest wszczynane, gdy sąd otrzyma informacje dotyczące tego, że władza rodzicielska jest sprawowana w nieodpowiedni sposób. Zwykle takich informacji dostarczają osoby będące w bliskim otoczeniu rodziny, na przykład sąsiedzi, nauczyciele lub pracownicy opieki społecznej, gdy zauważą jakiekolwiek nieprawidłowości. Rodzice mogą zostać pozbawieni władzy jedynie po przeprowadzeniu rozprawy, w której biorą udział ławnicy.

Przesłanki do pozbawienia władzy rodzicielskiej

Istnieje kilka przesłanek do odebrania jednemu lub obojgu rodzicom władzy rodzicielskiej. Sąd może odebrać władzę rodzicielską, jeżeli:

• rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej, czyli sprawują opiekę nad dzieckiem w taki sposób, że dochodzi do szkody dziecka. Najczęstszymi nadużyciami władzy rodzicielskiej jest stosowanie przemocy fizycznej lub psychicznej, nakłanianie dziecka do czynów prawnie zakazanych, wykorzystywanie seksualne, a także sytuacje, w których rodzice nadużywają alkoholu lub zażywają niedozwolone substancje, szczególnie, jeżeli po zażyciu tych substancji wszczynają awantury lub zachowują się karygodnie względem dziecka;
• rodzice przez dłuższy czas nie są w stanie sprawować władzy rodzicielskiej – taka sytuacja ma miejsce głównie wtedy, gdy rodzic zaginął lub przez dłuższy czas przebywa w zakładzie karnym; trwałą przeszkodą w sprawowaniu władzy rodzicielskiej jest również przewlekła choroba oraz wyjazd za granicę z zamiarem stałego pobytu poza granicami kraju przy jednoczesnym braku zainteresowania dzieckiem;
• rodzice dopuszczają się zaniedbań obowiązków rodzicielskich – zaniedbanie obowiązków względem dziecka to między innymi głodzenie dziecka, pozwalanie na zażywanie przez dziecko używek albo zachowania niezgodne z prawem, porzucenie dziecka lub unikanie płacenia alimentów; zazwyczaj w takich sytuacjach pozbawienie praw rodzicielskich odbywa się, gdy rodzice przez dłuższy czas zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka, jednak jeżeli dojdzie do sytuacji, która bezpośrednio zagraża życiu lub zdrowiu dziecka, władza rodzicielska może zostać odebrana na podstawie jednorazowego zachowania;
• dziecko przez dłuższy czas przebywa w rodzinie zastępczej i utrzymują się powody umieszczenia dziecka w zastępczej pieczy.

Gdy zaistnieją pewne okoliczności, a przyczyny odebrania władzy rodzicielskiej staną się nieaktualne, władza rodzicielska może zostać rodzicom przywrócona. Warto jednak pamiętać, że samo ustąpienie przyczyny, dla której władza rodzicielska została odebrana, nie jest przyczyną do jej przywrócenia. W takiej sytuacji niezbędne jest orzeczenie sądu opiekuńczego.

Sprawdź też:

• Kara za rozwód i zmiany w prawie rozwodowym
• Rozwód: i co dalej?

Skutki pozbawienia władzy rodzicielskiej

Pozbawienie władzy rodzicielskiej ma na celu przede wszystkim ochronę dziecka, a nie ukaranie rodziców, którym zostaje odebrana władza rodzicielska. Rodzic, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej, nie ma prawa decydować o sposobie wychowania dziecka, uczestniczyć w procesie wychowania, decydować o majątku dziecka, a także reprezentować dziecka czy podejmować jakichkolwiek decyzji dotyczących życia dziecka. Mimo to, rodzice dziedziczą po dziecku, a dziecko po rodzicach, dziecko i rodzice zachowują prawo do kontaktów (chyba, że sąd opiekuńczy ze względu na dobro dziecka postanowi inaczej), a także zarówno rodzice, jak i dziecko są zobowiązani do wzajemnego płacenia alimentów.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej a kontakty z dzieckiem

W sytuacjach, w których kontakty dziecka z rodzicami nie stanowią zagrożenia dla rozwoju dziecka, są one całkowicie dozwolone. Jeśli istnieją przeciwwskazania do styczności dziecka z rodzicami, sąd opiekuńczy może wydać zakaz kontaktów.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej – alimenty

Wielu rodziców, którzy zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej myśli, że w zaistniałej sytuacji nie są oni zobowiązani do płacenia alimentów i są zwolnieni ze wszystkich obowiązków względem dziecka. W rzeczywistości rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej są zobowiązani do płacenia alimentów.

Sprawdź:

• Jak napisać pozew o alimenty?