Insulinooporność – nowa moda czy realny problem?

Insulinooporność niszczy nasze zdrowie, a nawet życie!

Do niedawna poza wąskim środowiskiem naukowym i medycznym prawie nikt o niej nie słyszał , dzisiaj o insulinooporności mówi się każdego dnia w wielu kręgach: mówią lekarze, dietetycy, trenerzy sportowi, psycholodzy ale przede wszystkim my – pacjenci. Słyszymy o niej od sąsiadki, koleżanki w pracy i pielęgniarki, czytamy na portalach internetowych i blogach. Coraz więcej osób dowiaduje się, że cierpi z powodu insulinooporności. Jest to zasługa coraz lepszej diagnostyki oraz tego, że problem insulinooporności przestał być zamiatany pod dywan. Jest uznawany za realne zjawisko, które może zniszczyć nasze zdrowie, a nawet i życie.

Co to jest insulinooporność?

Insulinooporność towarzyszy nam od zarania dziejów. Kiedyś pomagała ludziom przetrwać długie okresy głodu, jednak teraz nie jest nam do niczego potrzebna, wręcz przeciwnie. Czym zatem jest?

Insulinooporność to zaburzenie metaboliczne, w którym dochodzi do zmniejszenia wrażliwości tkanek na działanie insuliny, mimo jej prawidłowego lub podwyższonego poziomu we krwi. Przyczyny nie są do końca znane, jednak przyjmuje się, że odpowiadają za to czynniki genetyczne oraz środowiskowe takie jak zła dieta, brak ruchu, nadmierny stres, niedobór snu czy palenie papierosów.

Insulina to hormon odpowiedzialny za kontrolę i stabilizację poziomu glukozy. Gdy zjemy posiłek trzustka wydziela insulinę. Przy niektórych grupach pokarmów lub przy niektórych zaburzeniach wydziela jej nadmierne ilości. Insulina krąży po organizmie, a tkanki próbują ją wykorzystać, jednak z czasem przestają na nią reagować i niestety nie mogą już jej w odpowiedni sposób spożytkować. Wóczas mówimy o insulinooporności.

Objawy insulinooporności

Insulinooporności towarzyszą często inne choroby takie jak Zespół Policystycznych Jajników (PCOS), choroby tarczycy, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze krwi, zespół metaboliczny, niealkoholowe stłuszczenie wątroby czy choroby autoimmunologiczne takie jak choroba Hashimoto lub reumatoidalne zapalenie stawów. Zauważa się również częste występowanie insulinooporności przy chorobie Aizheimera i niektórych nowotworach.

Może występować bezobjawowo, jak i mieć liczne objawy. Najbardziej charakterystyczne to:

• szybki przyrost masy ciała i trudności ze “zrzuceniem” wagi,
• nadmierne łaknienie na wysokoprzetworzone węglowodany,
• uczucie głodu (wręcz ssanie) nawet zaraz po posiłku,
• nadmierne zmęczenie i osłabienie po posiłkach, głównie węglowodanowych,
• “mgła” umysłowa,
• problemy z koncentracją i pamięcią.
• u niektórych osób występują przebarwienia na skórze w okolicach karku, na zgięciach łokci czy pod kolanami.

Mimo, że są osoby, które mają większe skłonności do rozwoju IO, to problem może dotyczyć każdego, nawet dzieci. Bardzo często chorują młode kobiety, w wieku 20-40 lat, nawet te szczupłe. Może mieć to związek z innymi chorobami i zaburzeniami hormonalnymi. Czynnikiem ryzyka rozwoju insulinooporności są:

• wiek i waga (im jesteśmy starsi i ciężsi tym większe ryzyko rozwoju insulinooporności),
• siedzący tryb życia,
• zła dieta (bogata w przetworzoną żywność),
• nadmierny stres,
• brak snu,
• używki (papierosy, alkohol, leki)
• czynniki genetyczne.

Insulinooporność: diagnostyka

Najczęstszym i najbardziej podstawowym badaniem, które może potwierdzić insulinooporność jest oznaczenie glukozy i insuliny na czczo w surowicy krwi. Na podstawie tych parametrów oblicza się wskaźnik HOMA-IR oraz Quicki (Quantitative Insulin Sensitivity Check Index) , którego wzór wygląda następująco: HOMA-IR = insulinemia na czczo (mU/ml) × glikemia na czczo (mmol/l) / 22,5 oraz Quicki = 1/(log insulinemii na czczo [µU/ml] + log glikemii na czczo [mmol/l]). O insulinooporności świadczy wartość <0,34 (Quicki) a HOMA-IR powyżej 2. Można też skorzystać z kalkulatora na stronie: https://www.insulinoopornosc.com.

Sam wynik badania przeprowadzonego na czczo również też może nam powiedzieć wiele na temat insulinooporności. Oznaczenie insuliny i glukozy na czczo u zdrowego człowieka powinno mieścić się w określonych normach laboratoryjnych. W przypadku glukozy wynik prawidłowy na czczo wynosi:

70–99 mg% (mg/dL) – wynik prawidłowy
100–125 mg% (mg/dL) – nietolerancja glukozy
< 126 mg% (mg/dL) – cukrzyca

W odniesieniu do stężenia insuliny we krwi często uznaje się w laboratoriach za normę wynik zakresie 3–25 mU/ml, jednak od jakiegoś czasu wiadomo, że normy laboratoryjne są zawyżone. Już wynik powyżej 10 mU/ml na czczo może wskazywać na insulinooporność. Należy też pamiętać, że poziom insuliny zwiększa się fizjologicznie wraz z wiekiem, dlatego ważna jest indywidualna interpretacja wyników badań.

W wielu przypadkach sam wynik badania przeprowadzonego na czczo nie daje nam pełnego obrazu insulinooporności. W celu dokładniejszej diagnostyki należy wykonać test obciążenia glukozą (OGTT – ang. Oral Glucose Tolerance Test) z oznaczeniem glukozy i insuliny. Badanie polega na oznaczeniu poziomu glukozy i insuliny na czczo z surowicy krwi, następne po 1h i po 2h od obciążenia glukozą 75g (obciążenie glukozą oznacza wypicie roztworu z 75g czystej glukozy). Bardzo ważne jest, żeby przy takim badaniu zrobić zarówno poziom glukozy jak i insuliny w każdym pobraniu krwi oraz żeby diagnostyka została wykonana prawidłowo.

Insulinooporność: leczenie

Leczenie insulinooporności polega na kompleksowym i indywidualnym podejściu do pacjenta. Główną rolę odgrywa lekarz. Najczęściej tematem insulinooporności zajmuje się endokrynolog, ginekolog oraz diabetolog. To właśnie lekarz diagnozuje insulinooporność, zleca właściwe badania, kontroluje stan zdrowia pacjenta oraz przepisuje odpowiednie leki i suplementy.

Insulinooporność a dieta

Nieodłącznym elementem leczenia insulinooporności jest stosowanie zbilansowanej diety opartej na zasadach zdrowego odżywiania. I tutaj ogromnie ważną rolę odgrywa dietetyk. To on pomoże dobrać plan żywieniowy indywidualnie do pacjenta, sprawdzi poziom tkanki tłuszczowej, ilość wody w organizmie, ustali jadłospis na podstawie naszego zapotrzebowania energetycznego, wyników badań i innych dolegliwości. Dlatego początki zdrowego odżywiania i zmiana dotychczasowej diety pod okiem dietetyka są szczególnie ważne.

Insulinooporność a aktywność fizyczna

Kolejny bardzo ważny element leczenia insulinooporności to codzienna aktywność fizyczna (przynajmniej 30 minut dziennie). Nie powinny to być bardzo intensywne treningi, a raczej aktywność w granicach tolerancji własnego organizmu. Najważniejsze by wysiłek fizyczny był regularny i sprawiał nam przyjemność.

Insulinooporność a stres

To co w insulinooporności jest kluczowe to zadbanie o zdrowy styl życia. Czyli poza dietą i ruchem, warto wyeliminować używki, popracować nad eliminacją stresu, znaleźć czas na odpoczynek i dobry sen. Zauważono, że osoby, które lepiej radzą sobie ze stresem i prowadzą spokojny tryb życia, łatwiej wprowadzają zmiany w stylu życia i szybciej poprawiają swoje wyniki badań.

Mimo, że insulinooporność stała się tematem dość powszechnym to stanowi realne zagrożenie dla naszego zdrowia. Szacuje się, że może dotyczyć co drugiej osoby dorosłej, a nieleczona moja mieć wpływ na rozwój chorób cywilizacyjnych takich jak cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe czy otyłość. Stosowanie odpowiedniej profilaktyki może odwrócić jej szkodliwe skutki i przywrócić nam zdrowie i dobre samopoczucie.

Artykuł napisany przez Dominikę Musiałowską, prezes fundacji Insulinooponość zdrowa dieta, zdrowe życie

Zdjęcie główne: depositphotos.com