Opryszczka wargowa w ciąży [przyczyny, objawy, leczenie i skutki]

Skąd się bierze opryszczka w ciąży?

Opryszczka to jedna z najbardziej powszechnych skórnych chorób wirusowych na świecie. Według statystyk nawet 80% społeczeństwa jest nosicielami wirusa Herpex simplex, odpowiadającego za powstawanie tzw. „zimna”. Objawy pojawiają się przede wszystkim przy gwałtownym spadku odporności, jednak nie stanowią one powodu do niepokoju, gdyż oprócz nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak ból i swędzenie nie powodują trwałych uszkodzeń.

Zazwyczaj opryszczka jest traktowana po prostu jako czasowy defekt kosmetyczny, z którym musimy sobie poradzić. Niepokój przyszłych mam budzi jednak opryszczka w czasie ciąży. Jest on uzasadniony wyłącznie wtedy, kiedy infekcja ma charakter pierwotny, a nie jak to zwykle bywa – nawrotowy. Opryszczka ciężarnych najczęściej jest efektem spadku odporności, spowodowanego nagłymi zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie przyszłej mamy.

Przyczyny opryszczki w ciąży

Najpowszechniejszym objawem zakażenia wirusem Herpex simpex jest opryszczka wargowa, w ciąży pojawiająca się szczególnie często. Dlaczego? Ciąża to szczególny stan, w którym zachodzą gwałtowne zmiany hormonalne i naturalne mechanizmy obronne układu odpornościowego są w dużym stopniu uśpione, przez co organizm kobiety staje się bardziej podatny na różnego rodzaju infekcje, w tym również wirusowe. Zakażenie wirusem HSV następuje przede wszystkim drogą kropelkową podczas kontaktu z zakażoną osobą, a także przez picie czy jedzenie ze wspólnych naczyń. Samo zarażenie nie zawsze skutkuje wystąpieniem widocznych objawów. Wirus HSV umiejscawia się bowiem w komórkach nerwowych i długo potrafi być w tzw. formie uśpionej, nie dając o sobie znać pod postacią febry. W ciąży łatwiej dochodzi do jego uaktywnienia, gdyż jak wspomnieliśmy nasz układ odpornościowy jest osłabiony. Efektem tego jest m.in. zimno na ustach w ciąży.

Najczęściej wśród czynników sprzyjających uaktywnieniu się wirusa opryszczki wargowej w ciąży wymienia się:

• choroby zakaźne,
• silny stres,
• intensywny wysiłek fizyczny
• przeziębienia i inne infekcje wirusowe,
• wystawienie na długotrwałe, silne promieniowanie słoneczne,
• ciążę, jako stan fizjologiczny organizmu.

Wirus opryszczki w ciąży może występować tak naprawdę pod dwoma postaciami. Choć zdecydowanie bardziej powszechnym wśród ludzi jest wirus HSV-1, którego objawem jest opryszczka na ustach, w ciąży może również dojść do zakażenia wirusem HSV-2, powodującym opryszczkę narządów płciowych. Do zakażenia tym typem wirusa dochodzi wyłącznie w wyniku kontaktów seksualnych z zarażoną osobą mającą aktywne objawy choroby. Rozprzestrzenia się ona u kobiety na błonach śluzowych pochwy oraz szyjki macicy, powodując wyjątkowo bolesne objawy.

Opryszczka wargowa w ciąży: objawy

W przypadku opryszczki wargowej w ciąży objawy to przede wszystkim specyficzne uczucie mrowienia w okolicy ust oraz nosa. W miejscu jego występowania zazwyczaj po około 2-3 dniach (a czasami po zaledwie godzinie!) pojawia się zaczerwienienie i pęcherzyki wypełnione płynem, powodujące ból i swędzenie. Po ich pęknięciu tworzy się tzw. skwarka na ustach czyli strupek, który po upływie paru dni zanika.

Powodem do niepokoju może być opryszczka wargowa na początku ciąży, pod warunkiem że mamy do czynienia z zakażeniem pierwotnym, czyli kiedy kobieta nigdy wcześniej nie miała opryszczki. Jeżeli nie podejmie się leczenia, może to spowodować wystąpienie wad rozwojowych u płodu, a w skrajnych przypadkach nawet poronienie. Jak już jednak wspomnieliśmy, pierwotne zakażenie wirusem HSV nie zawsze musi od razu dać widoczne objawy, czasem więc ciężarna nawet nie wie, że została zainfekowana.

Opryszczka wargowa w ciąży: skutki

Ze względu na ogromną ilość sprzecznych informacji, które można znaleźć w sieci, wiele kobiet zastanawia się, czy częsta opryszczka wargowa w ciąży jest niebezpieczna. Jeżeli kobieta w przeszłości borykała się z problemem wyskakującego niespodziewanie na wardze zimna, opryszczka na ustach w ciąży nie stanowi zagrożenia i nie wymaga specjalnego leczenia, oczywiście poza ogólnodostępnymi preparatami stosowanymi miejscowo.

Wirus Herpex simpex bytuje wyłącznie w komórkach nerwowych i nie przedostaje się ponownie do krwioobiegu, przez co nie ma ryzyka wewnątrzmacicznego zakażenia płodu. Jeżeli jednak do zakażenia doszło po raz pierwszy właśnie w ciąży, zwłaszcza na jej początkowych etapach, takie wewnątrzmaciczne zakażenie jest jak najbardziej możliwe. Należy wtedy zgłosić się do lekarza, który przepisze specjalne doustne preparaty przeciwwirusowe. Pierwotna opryszczka wargowa w ciąży może bowiem dać bardzo poważne powikłania.

W zależności od tego, w którym okresie ciąży dojdzie do zakażenia mogą to być:

• poronienia i wady rozwojowe płodu (w trakcie pierwszych 6 miesięcy),
• przedwczesny poród (gdy do zakażenia dojdzie w ostatnim trymestrze ciąży).

Na szczęście leczenie przeciwwirusowe skutecznie minimalizuje ryzyko wystąpienia tych powikłań. Zdarza się jednak, że pomimo iż doszło do zakażenia, typowe objawy opryszczki nie pojawiają się. W tej sytuacji, jeżeli pacjentka ma świadomość, że doszło do wyraźnego kontaktu bezpośredniego z osobą z aktywną postacią choroby (np. pocałunku), może poprosić lekarza o skierowanie na badania serologiczne, pozwalające wykryć specyficzne przeciwciała przeciw wirusowi HSV.

Zdjęcie opryszczki: drpretty derm @Flickr /CC

Opryszczka narządów płciowych w ciąży

Wiele kobiet obawia się, że opryszczka wargowa może przenieść się na narządy płciowe. Nie jest to możliwe, ponieważ za występowanie objawów zakażenia opryszczką w okolicy narządów płciowych i odbytu odpowiada inny wirus z rodziny Herpes, a mianowicie HSV typu 2. Wywoływana przez niego opryszczka narządów rodnych w ciąży jest jednak zdecydowanie bardziej niebezpieczna dla dziecka, niż zwykła opryszczka wargowa. Choć nie powoduje ona wad rozwojowych, ani nie stanowi ryzyka poronienia, nawet jeśli pacjentka jest jedynie nosicielką wirusa HSV-2 i nie ma aktywnej postaci choroby, powinna bezwzględnie poinformować o tym lekarza prowadzącego ciążę. W przypadku opryszczki narządów płciowych, w ciąży leczenie przeciwwirusowe może być stosowane nawet profilaktycznie. Jeśli choroba ma postać aktywną, leczenie powinno obejmować również zakończenie ciąży na drodze cesarskiego cięcia. Układ odpornościowy noworodka jest bowiem zbyt słaby, by obronić się przed atakiem wirusa opryszczki w trakcie przechodzenia przez drogi rodne.

Zakażenie wirusem HSV-2 w trakcie porodu może u dziecka skutkować:

• uszkodzeniem układu nerwowego,
• zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych,
• owrzodzeniami skórnymi,
• utratą wzroku,
• w skrajnych przypadkach nawet śmiercią dziecka.

Sprawdź: Jakie infekcje intymne w ciąży występują najczęściej i dlaczego?

Opryszczka w ciąży: Jak leczyć?

Leczenie opryszczki wargowej w ciąży, o ile jest to zakażenie wtórne a nie pierwotne, nie odbiega znacząco od tego, które stosuje się u kobiet nie spodziewających się dziecka. Kluczem do sukcesu jest tu oczywiście szybka reakcja, gdy tylko pojawią się pierwsze symptomy dolegliwości jaką jest opryszczka w ciąży. Czym leczyć zmiany spowodowane wirusem HSV? Lekarze polecają przede wszystkim preparaty do stosowania miejscowego, takie jak maści czy plastry, zawierające w swoim składzie niewielkie dawki leków przeciwwirusowych (m.in.acyklowir, famcyklowir oraz pencyklowir), osłabiających aktywność wirusa.

W przypadku wyjątkowo rozległych zmian, a także zakażenia wirusem HSV-2, lekarz przepisuje doustny lek na opryszczkę w ciąży, którego działanie jest zdecydowanie wyraźniejsze. Oprócz tego doskonale sprawdza się również suplementacja wysokimi dawkami witaminy B. Przy opryszczce w ciąży domowe sposoby są raczej mało skuteczne i pomagają jedynie zmniejszyć objawy towarzyszące febrze, takie jak świąd czy ból. W tym celu można stosować np. okłady z cebuli lub czosnku, a także smarować zmiany octem, naparem z rumianku lub szałwii, które mają na celu szybsze wysuszenie strupka powstałego po pęknięciu pęcherzyków.

Opryszczka: zapobieganie zakażeniu i nawrotom

Jeżeli do tej pory nie miałyśmy nigdy opryszczki wargowej, profilaktyka opiera się na unikaniu kontaktu z osobami z aktywnymi objawami zakażenia oraz używania z kimkolwiek wspólnych kubków, talerzy czy sztućców. Ze względu na fakt, iż nawet pierwotne zakażenie nie zawsze musi dawać objawy, na początku ciąży można wykonać badania serologiczne, by sprawdzić czy przypadkiem nie jesteśmy bezobjawowymi nosicielkami wirusa.

Gdy już raz dojdzie do zakażenia wirusem HSV, tak naprawdę pozostaje on obecny w organizmie do końca życia. Umiejscowiony w komórkach układu nerwowego nie musi jednak w ogóle dawać ponownie objawów, pod warunkiem że zadbamy o odpowiednią profilaktykę. Jak zapobiec pojawieniu się opryszczki? Zimno na ustach powstaje przede wszystkim wtedy, gdy nasz organizm jest osłabiony. Profilaktyka polega więc przede wszystkim na unikaniu sytuacji, które mogłoby uaktywnić uśpionego wirusa. Unikanie stresu, wystarczająca ilość odpoczynku oraz dieta z pewnością zmniejszają ryzyko ponownego pojawienia się nieprzyjemnej dolegliwości jaką jest opryszczka wargowa.

Jeżeli natomiast chodzi o wirusa HSV-2, w tym wypadku profilaktyka obejmuje przede wszystkim unikanie kontaktów seksualnych z partnerem, u którego występują aktywne zmiany chorobowe w obrębie narządów płciowych oraz okolic odbytu. W przeciwnym razie istnieje duże ryzyko zakażenia, które może skutkować silnymi objawami w osłabionym ciążą organizmie kobiety. W tym wypadku opryszczka w ciąży bezwzględnie wymaga leczenia przeciwwirusowego i cesarskiego cięcia.