Antyk – najważniejsze informacje przed maturą i sprawdzianem. Te dzieła trzeba znać

Antyk grecko-rzymski to najstarsza epoka w dziejach, która obok chrześcijaństwa stanowi filar cywilizacji europejskiej. Bez znajomości tych źródeł i odniesień ciężko jest zrozumieć późniejszy dorobek naszej kultury oraz dalszy rozwój sztuki. Z epoką antyku uczniowie zapoznają się już od pierwszych dni nauki w szkole średniej. Co trzeba o niej wiedzieć? Jaki był czas trwania antyku? Antyk – poznaj najważniejsze informacje.

Antyk epoka – ramy czasowe

Chociaż terminy „antyk” i „starożytność” bywają traktowane jako synonimy i stosowane zamiennie, to wielu badaczy zaleca ich rozróżnianie. Za starożytność uznaje się okres od wynalezienie pisma (ok. 3500 lat p.n.e.) do upadku cesarstwa zachodniorzymskiego w 476 r. n.e.

Antyk byłby pojęciem bardziej precyzyjnym, o węższym zakresie czasowym, odnoszącym się przede wszystkim do dorobku kulturowego starożytnych Grecji i Rzymu, czyli od ok. IX w. p.n.e. (od czasów Homera) do upadku cesarstwa zachodniorzymskiego w 476 r. n.e. Jest to czas rozwoju sztuki klasycznej, kiedy dominuje najpierw greka, a z czasem łacina. Cały okres antyczny dzieli się na kilka etapów:

• VIII – VI w. p.n.e. – okres archaiczny
• V – IV w. p.n.e – okres klasyczny
• IV – II w. p.n.e. – okres hellenistyczny
• I w. p.n.e. – V w. n.e. – okres rzymski.

Sprawdź: Bohaterowie Antygony, czyli kto jest kim w dramacie? Nie tylko główna postać odgrywa ważną rolę

Antyk – najważniejsze informacje do matury

Epoka antyku charakteryzuje się rozwojem cywilizacji w basenie Morza Śródziemnego, a także w innych regionach świata, takich jak Mezopotamia, Egipt, Persja, Indie i Chiny. Antyk jest uznawany za kolebkę zachodniej cywilizacji, wprowadzając fundamentalne koncepcje i instytucje, które ukształtowały późniejsze epoki. Słowo „antyk” pochodzi od łacińskiego antiquus i oznacza „dawny”, z kolei łaciński antiquitas znaczy „starożytność”.

W epoce antyku i w całym okresie starożytnym mocno rozwijały się nie tylko prądy artystyczne czy filozoficzne, ale także myśli polityczne, w tym demokracji. Jest to również czas narodzin teatru i pierwszych osiągnięć naukowych.

W epoce starożytnej rozwijają się ważne prądy filozoficzne m.in.:

• Epikureizm, czyli filozofia, której głównym celem jest osiągnięcie życia pełnego przyjemności i szczęścia poprzez umiar oraz unikanie bólu i cierpienia. Zgodnie z epikurejską filozofią, prawdziwa radość pochodzi z przyjemności ducha, takiej jak przyjaźń, harmonia społeczna i poczucie bezpieczeństwa, a nie tylko z przyjemności cielesnych. Epikurejczycy nie wykluczają przyjemności fizycznych, lecz kładą nacisk na ich kontrolowanie i ograniczanie się do prostych przyjemności.
• Stoicyzm – postawa moralna, zgodnie z którą w życiu powinno się zachować pewną obojętność emocjonalną, polegającą na wyzbyciu się skrajnych uczuć, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Dzięki temu człowiek osiąga mądrość i cnotę, czyli najwyższe dobro moralne.
• Platon – twórca filozofii idealistycznej, a jego najważniejsze dzieła to „Obrona Sokratesa”, „Uczta” oraz „Państwo”. Platon uważał, że świat poznawany przez zmysły to jedynie odbicie rzeczywistego świata idei

Teatr starożytny był niezwykle istotną częścią życia społecznego i kulturalnego starożytnych Greków i Rzymian. Był miejscem, gdzie odbywały się zarówno przedstawienia dramatyczne, komedie, jak i tragedie, stanowiące ważny element religijnych i obyczajowych obchodów. Dramatyczne przedstawienia często poruszały tematy mitologiczne, społeczne i polityczne, stanowiąc platformę do refleksji nad ludzkimi losami i moralnością. Teatr był również miejscem, gdzie ludzie mogli spotkać się, dyskutować i budować wspólnotę poprzez udział w kulturalnych wydarzeniach.

Zobacz: Epoki literackie po kolei. Wszystko, co trzeba wiedzieć, w pigułce!

Antyk – najważniejsze informacje. Dzieła antyczne

Literatura starożytna obejmuje bogactwo tekstów, które stanowią fundamenty zachodniej kultury i cywilizacji. W kontekście matury warto zapoznać się przede wszystkim z dziełami greckimi i rzymskimi, które wywarły ogromny wpływ na literaturę światową.

Do kluczowych utworów, których znajomość jest istotna na maturze, należą przede wszystkim epopeje Homera: „Iliada” opowiadająca o wojnie trojańskiej i „Odyseja” relacjonująca wędrówki Odyseusza. Te arcydzieła stanowią podstawę literatury greckiej i europejskiej, poruszając ważne tematy moralne i mitologiczne.

Dzieła antyku, które trzeba poznać przed maturą:

• Mitologia Parandowskiego, cz. I „Grecja”,
• „Antygona” Sofoklesa,
• „Odyseja” i „Iliada” Homera (we fragmentach),
• poezja Horacego (wybrane utwory).

Sprawdź: Lektury obowiązkowe matura 2024. Lista dla poziomu podstawowego i rozszerzonego wkrótce się zmieni

Czytelnicy pytają o okres zwany antykiem