Niedoczynność tarczycy u dzieci [objawy, dieta i leczenie choroby tarczycy u dzieci]

• Nieleczona niedoczynność tarczycy u dziecki może prowadzić do upośledzenia umysłowego, opóźniać dojrzewanie płciowe i zaburzać wzrost dziecka.
• Przyczyny wrodzonej niedoczynności tarczycy u dziecka to wady wrodzone dziecka, niedobór lub nadmiar jodu, przeciwciała matczyne, czy wady układu podwzgórzowo-przysadkowego.
• W późnym dzieciństwie i okresie dorastania niedoczynność tarczycy spowodowana jest chorobą Hashimoto.
• Objawy niedoczynności tarczycy u niemowląt sa trudne do wychwycenia. U noworodków często pierwszym symptomem jest przedłużająca się żółtaczka.
• Starsze dzieci wolniej rosną, a proporcje ich ciała nie są prawidłowe. Opóźnione jest także dojrzewanie płciowe.

Choroby tarczycy u dzieci – na czym polega niedoczynność tarczycy?

Tarczyca jest jednym z gruczołów w organizmie człowieka. Znajduje się u podstaw szyi po obu stronach tchawicy. To właśnie tam wytwarzane są hormony, które mają za zadanie pobudzać procesy energetyczne całego organizmu. Niedoczynność tarczycy oznacza niedobór hormonów wytwarzanych przez gruczoł lub oporność organizmu na działanie tych hormonów. Choroba ta może mieć ogromny wpływ na funkcjonowanie organizmu, a niedoczynność tarczycy u dzieci może zahamować ich wzrost czy opóźnić dojrzewanie płciowe. Nieleczona niedoczynność tarczycy u dzieci, w niektórych przypadkach, może nawet doprowadzić do upośledzenia umysłowego.

Przyczyny niedoczynności tarczycy u dzieci

Zaburzenia pracy tarczycy u dzieci i niemowląt można podzielić na wrodzone i nabyte. Niestety rozpoznanie niedoczynności tarczycy w wieku płodowym, czy u noworodków nie jest proste, ze względu na rzadkie występowanie objawów tej choroby.

Wrodzona niedoczynność tarczycy – hipotyreoza

Objawy wrodzonej niedoczynności tarczycy u dzieci nie pojawiają się od razu po narodzinach dziecka. Pierwsze sygnały choroby mogą mieć miejsce w ciągu pierwszych kilku miesięcy życia dziecka, jednak są dość trudne do zdiagnozowania. Stąd, niemowlęta u których podejrzewa się wrodzoną niedoczynność tarczycy badane są pod kątem zawartości hormonów we krwi.

Przyczyną wrodzonej niedoczynności tarczycy mogą być wady wrodzone dziecka, niedobór lub nadmiar jodu, przeciwciała matczyne, czy wady układu podwzgórzowo-przysadkowego. Zdarza się również, że przyczyną wrodzonej niedoczynności tarczycy u dziecka mogą być choroby matki. Często wpływ mają również przyjmowane przez nią w trakcie ciąży leki przeciwtarczycowe, które przenikając do organizmu dziecka mogły uszkodzić system hormonalny.

Wrodzona niedoczynność tarczycy występuje często przy innych wadach wrodzonych organizmu – wrodzonych nieprawidłowościach przewodu pokarmowego czy wadach serca. Jeśli przyczyną niedoczynności jest brak tarczycy lub niefunkcjonalna praca gruczołu – dziecku podawane są hormony syntetyczne, które będzie musiało przyjmować do końca życia. Jednak 30% przypadków wrodzonej niedoczynności tarczycy ma przejściową formę i wymaga leczenia tylko przez pierwsze lata życia.

Nabyta niedoczynność tarczycy

Najczęstszą przyczyną nabytej niedoczynności tarczycy u dzieci i nastolatków jest choroba autoimmunologiczna zwana Hashimoto. Zwykle rozwija się w późnym dzieciństwie lub w okresie dojrzewania. W przypadku Hashimoto układ immunologiczny atakuje tarczycę powodując tym samym stan zapalny i zakłóca zdolności gruczołu do wytwarzania hormonu. Na Hashimoto znacznie częściej chorują dziewczynki (5-15 razy częściej niż chłopcy). Wśród czynników ryzyka, które mogą wywołać Hashimoto jest nadmiar jodu w organizmie, cukrzyca typu 1, bielactwo czy celiakia. Przyczyną nabytej niedoczynności tarczycy może być również brak lub nadmiar jodu w organizmie dziecka lub choroba przysadki mózgowej lub podwzgórza mózgu.

Subkliniczna niedoczynność tarczycy – utajona choroba

Niezwykle trudną do zdiagnozowania jest subkliniczna niedoczynność tarczycy. Jest to zaburzenie tarczycy, w którym widoczny jest wzrost TSH we krwi przy prawidłowym stężeniu hormonów fT3 i fT4. Choroba ta nie daje żadnych widocznych objawów.

Niedoczynność tarczycy u dzieci – objawy

Rozpoznanie choroby u noworodków nie jest proste, bo objawy niedoczynności tarczycy w pierwszych dniach życia dziecka nie występują. Alarmującym objawem jest jednak przedłużająca się żółtaczka fizjologiczna u dziecka. W niektórych przypadkach pierwszym znakiem niedoczynności tarczycy mogą być również szerokie szwy czaszkowe i duże ciemię. Większość objawów pojawia się jednak w dalszych tygodniach życia. Słaby wzrost włosów i paznokci, osłabienie, powolny wzrost kości i chrypliwy płacz mogą być początkowymi znakami niedoczynności tarczycy w pierwszych miesiącach życia dziecka. Dodatkowo dziecko może mieć powtarzające się zaparcia, problemy z oddychaniem i przepuklinę pępkową.

U starszych dzieci niedoczynność tarczycy najczęściej objawia się bardzo powolnym wzrostem. Dziecko zaczyna mieć nieprawidłowe proporcje ciała, a jego ręce i nogi są nieproporcjonalnie krótsze do reszty ciała. Suche, łamliwe i łatwo wypadające włosy oraz przesuszona skóra jest również jednym z objawów choroby. Dziecko mające problem z niedoczynnością tarczycy nie toleruje zimna, nie ma apetytu i chociaż ogranicza spożywanie pokarmów to przybiera na wadze. Nieprawidłowe hormony tarczycy objawiają się również ciągłą sennością oraz problemami z pamięcią i koncentracją. U nastolatków jednym z objawów jest również opóźnione dojrzewanie płciowe. Dodatkowo przy niedoczynności tarczycy pojawią się również zmiany w innych badaniach – może występować niedokrwistość czy wysokie stężenie cholesterolu.

Niedoczynność tarczycy u dzieci – diagnoza i zalecane badania

Ze względu na brak objawów niedoczynności tarczycy w pierwszych tygodniach życia dziecka – tuż po urodzeniu przeprowadza się badania, które mają za zadanie wykluczyć hipotyreozę. Badanie polega na pobraniu krwi z pięty dziecka i zbadaniu próbki. W przypadku wad wrodzonych często wykonuje się również USG gruczołu. W późniejszym wieku u dziecka wykonuje się badanie krwi i sprawdza stężenie hormonów tarczycy (TSH, fT4, fT3) oraz przeciwciał przeciwtarczycowych (anty-TPO i anty-Tg). TSH to hormon wydzielany przez przysadkę mózgową, a fT3 i fT4 to hormony uwalniane przez tarczycę, które pomagają organizmowi procesach metabolizmu. Wysoki poziom TSH może wskazywać na niedoczynność tarczycy, a niski poziom TSH – nadczynność tarczycy.

Badanie TSH u dzieci – prawidłowe wartości

W zależności od wieku dziecka hormon TSH przybiera różne normy:

• TSH mierzone 3-4 dni po urodzeniu u wcześniaków powinno wynosić od 0,8 do 6,9 μU/ml
• TSH mierzone 4 dni po urodzeniu u dziecka urodzonego w terminie powinno wynosić od 1,3 do 16 μU/ml
• TSH u niemowląt (1-11 miesięcy) powinno wynosić od 0,9 do 7,7 μU/ml
• TSH u dzieci od pierwszego roku życia do rozpoczęcia okresu dojrzewania powinno wynosić od 0,6 do 5,5 μU/ml
• TSH u nastolatków po okresie dojrzewania oraz u osób dorosłych powinno wynosić od 0,5 do 4,8 μU/ml

Warto zaznaczyć, że normy TSH dla dorosłych mogą różnić się w poszczególnych laboratoriach oraz w poszczególnych krajach.

Dieta przy niedoczynności tarczycy u dzieci

Dzieci chorujące na niedoczynność tarczycy powinny przede wszystkim stosować dietę bogatą w jod. Zalecane jest spożywanie morskich ryb (takich jak dorsz, łosoś, makrela), szpinaku oraz soli jodowanej. Źródłem jodu mogą być również niektóre wody mineralne – dodatkowo wzbogacane w różne mikroelementy. Dodatkowo podstawą diety przy niedoczynności tarczycy powinno być białko, które stymuluje produkcję hormonu odpowiedzialnego za spalanie tkanki tłuszczowej. Warto zwrócić uwagę na produkty bogate w selen, żelazo, cynk oraz witaminę D i wprowadzić do codziennego menu większą ilość orzechów, nasion i pestek.

Przy niedoczynności tarczycy szczególną uwagę należy zwróci na alergeny takie jak gluten i laktozę. Przy tym schorzeniu często może występować nietolerancja na te składniki pokarmowe – jednak aby to wykluczyć konieczne są specjalistyczne badania. W diecie dziecka chorującego na niedoczynność tarczycy ważne jest ograniczenie węglowodanów.

Leczenie niedoczynności tarczycy u dzieci

Ze względu na przewlekły charakter choroby, leczenie niedoczynności tarczycy może być długotrwałym procesem. Przeważnie polega na podawaniu syntetycznego preparatu sodowej soli lewoskrętnej – tyroksyny, którą stosuje się rano, na 20 – 30 minut przed posiłkiem. Dawkę tyroksyny dostosowuje się indywidualnie dla każdego pacjenta, a odpowiednie dobranie ilości leku potrafi całkowicie wyeliminować uciążliwe objawy. Leczenie niedoczynności tarczycy wymaga jednak ścisłej konsultacji z lekarzem specjalistą.

(Zdjęcie główne źródło: Wikipedia.pl)