Przeróbka czyjejś wypowiedzi, czyli parafraza. Przykłady, które kryją się pod tym terminem
Na pewno każdy z nas nie raz miał w życiu sytuację, że chciał próbował zacytować czyjeś słowa podczas rozmowy, ale nie pamiętał ich dokładnego brzmienia. W takim przypadku najczęściej przywołujemy wypowiedź, nieco modyfikując jej formę w taki sposób, aby zachować sens i najważniejsze przesłanie. Dokonujemy wówczas – mniej lub bardziej świadomie – właśnie parafrazy, którą określić można jako przeróbka czyjejś wypowiedzi. Co jeszcze kryje się pod tym terminem? Co to jest parafraza?

Co to parafraza?
Parafraza to słowo, które na pierwszy rzut oka może skojarzyć się nam z jakąś skomplikowań terminologią z jakiejś dziedziny nauki. Po sprawdzeniu tego hasła w słowniku można się jednak przekonać, że mamy z tym zjawiskiem do czynienia właściwie na co dzień, a nawet więcej – często możemy się nieświadomie posługiwać parafrazą podczas zwykłej rozmowy.
- parafraza – definicja wg Słownika Języka Polskiego PWN
- «swobodna przeróbka utworu literackiego lub czyjejś wypowiedzi rozwijająca i modyfikująca treść pierwowzoru»
- «utwór instrumentalny w formie swobodnej fantazji na tematy z innych utworów muzycznych»
Warunkiem dokonania prawidłowej parafrazy, czyli właśnie swobodnej przeróbki pierwowzoru, jest zachowanie zasadniczego sensu pierwowzoru. Co to oznacza w praktyce? Można zupełnie dowolnie modyfikować, rozwijać lub nawet usuwać niektóre fragmenty pod warunkiem, że nie zgubi się zasadniczy sens tekstu oryginalnego. Z parafrazą stykamy się dosłownie na co dzień – bardzo często zdarza się, że w czasie rozmowy ktoś chce przywołać czyjąś wypowiedź lub cytat (np. polityka, dziennikarza czy pisarza), ale nie pamiętając dokładnego brzmienia słów, dokonuje drobnych zmian tak, aby zachować ogólny przekaz. Z parafrazami mają do czynienia także uczniowie na lekcjach języka polskiego, kiedy interpretują teksty literackie i wyjaśniają ich znaczenie innymi słowami.
Swobodna przeróbka czyjejś wypowiedzi
Jak już wyżej stwierdzono, najważniejszym wyznacznikiem peryfrazy jest oczywiście fakt dokonania przeróbki jakiegoś tekstu oryginalnego. Mimo że wszystkie parafrazy będą posiadać ten punkt wspólny, to jednak ich cel i funkcja mogą się nieco różnić. Często posługują się nią np. nauczyciele czy wykładowcy, którzy chcą zreferować swoim słuchaczom jakiś skomplikowany tekst naukowy. Parafraz używają również w swojej pracy m.in. tłumacze, którzy zajmują się przekładem poezji czy literatury pięknej. Dosłowne tłumaczenie poezji w wielu wypadkach nie miałoby sensu – często w celu zachowania sensu najlepiej uciec się więc do poetyckiej parafrazy. Parafraza może więc stanowić wyjaśnienie czy interpretację do danego tekstu.
Kluczem do dokonania poprawnej parafrazy jest przede wszystkim porządne zrozumienie pierwowzoru i odnalezienie wszystkich jego najważniejszych sensów. Parafraza może bowiem pod względem kształtu różnić się zupełnie od tekstu oryginalnego, ale główny przekaz powinien pozostać taki sam.
Zobacz: Krótkie trudne dyktando. Sprawdź swoje umiejętności z ortografii.
Parafrazowanie – przykłady
Parafraza tekstu, czyli przeróbka wypowiedzi, to coś, co każdy z nas tworzy tak naprawdę każdego dnia, zwłaszcza uczniowie.
Przykłady parafrazy:
- „Perfumy przyjemnie pachną” → „Perfumy mają przyjemny zapach” (parafraza),
- Córka była niedawno przeziębiona. Nie wiem, czy zabawy na świeżym powietrzu teraz to dobry pomysł. → Ze względu na niedawną chorobę córki jej rodzic nie chce, aby ta spędzała czas na zewnątrz (parafraza),
- Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta → Jak mówi znane przysłowie, na konflikcie dwóch osób zazwyczaj zyskuje ktoś trzeci, ponieważ ta dwójka jest zbyt zajęta sobą. (parafraza).
Przeróbka utworu literackiego
Parafrazę również bardzo często wykorzystują pisarze i poeci w swojej twórczości. Dokonują swobodnych przeróbek tekstów innych autorów, modyfikują je według własnego uznania, dodając pewne elementy lub rozwijając pierwotne wątki. W takim wypadku kluczowym warunkiem zrozumienia takiej parafrazy jest znajomość tekstu pierwotnego oraz jego kontekstów. Jednym z takich przykładów jest Oda do turpistów Juliana Przybosia.
Bez serc, bez nerek, bez mięsa od kości,
o, najwierniejszy posągu człowieka,
trwały, pogrzebny
szkielecie,
arcydzieło portretowej rzeźby!
Podaj mi piszczel!
Niechaj na tym flecie
niepokalanie białym, obranym do czysta,
zaświstam
z wesołoposępnym dreszczem
Odę do postarzałej o sto lat młodości.
Ewidentnie widać, że Przyboś inspirował się Odą do młodości Adama Mickiewicza:
Bez serc, bez ducha, to szkieletów ludy;
Młodości! dodaj mi skrzydła!
Niech nad martwym wzlecę światem
W rajską dziedzinę ułudy.
Z kolei Ignacy Krasicki dokonał parafrazy jednego z własnych utworów. W “Monachomachii” znajdziemy bowiem żartobliwą przeróbkę “Hymnu do miłości ojczyzny”. Określa się to zwykle jako: “swobodna modyfikacja dzieła literackiego rozwijająca treść pierwowzoru”
Święta miłości kochanej Ojczyzny,
czują cię tylko umysły poczciwe!
Dla ciebie zjadłe smakują trucizny
Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe (…)Hymn do miłości ojczyzny
Wdzięczna miłości kochanej szklenice!
Czuje cię każdy, i słaby, i zdrowy;
Dla ciebie miłe są ciemne piwnice,
Dla ciebie znośna duszność i ból głowy (…)Monachomachia
Zobacz: pani czy Pani: kiedy wyraz “pani” piszemy z wielkiej, a kiedy z małej litery?
Rodzice pytają, czym jest przeróbka czyjej wypowiedzi
Swobodna przeróbka utworu literackiego lub czyjejś wypowiedzi rozwijająca i modyfikująca treść pierwowzoru.
„Perfumy przyjemnie pachną” → „Perfumy mają przyjemny zapach”
“Parafrazując” oznacza, że przytoczona przez nas wypowiedź nie jest dosłownym cytatem, ale przeróbką oryginalnego tekstu, która zachowuje sens pierwowzoru.
Przerabianie jakiejś oryginalnej wypowiedzi lub fragmentu tekstu/utworu literackiego w celu jego wyjaśnienia, zinterpretowania, wytłumaczenia lub po prostu dlatego, że nie pamiętamy słowo w słowo. Ważne, żeby zachować zasadniczy sens.
Parafrazować znaczy przerabiać jakiś tekst lub czyjąś wypowiedź zupełnie swobodnie z dodaniem lub pominięciem jakichś elementów pod warunkiem zachowania zasadniczego sensu.
Najładniejsze i wyjątkowe życzenia urodzinowe dla babci! Spraw jej radość pięknymi słowami!
Życzenia na Dzień Mamy dla teściowej – czego wypada życzyć mamie swojej drugiej połówki?
Jak dobrze zacząć poranek? Oto najpiękniejsza poezja na dzień dobry
Pomysły na prezent dla 10-latki na Dzień Dziecka lub urodziny
Trwa sezon na szkolne wycieczki. To właśnie tu koniecznie musisz przyjechać w tym roku!
Życzenia na Dzień Mamy dla zmarłej mamy
- Rodzice.pl
- Starsze dziecko
- Edukacja i psychologia
- Język polski
- Przeróbka czyjejś wypowiedzi, czyli parafraza. Przykłady, które kryją się pod tym terminem
Jak napisać list do kolegi?
Kiedy nie mamy pewności, jak napisać list do kolegi albo koleżanki, powinniśmy na chwilę usiąść i zadać sobie kilka pytań na temat samego listu oraz osoby, o której myślimy. Dzięki...
Czytaj dalej →Jak napisać dedykacje do książki?
Książka to jeden z najbardziej wyjątkowych prezentów, jakie można podarować mamie, tacie, przyjaciółce oraz każdej innej bliskiej nam osobie. Jeśli jednak ma być prezentem na lata, warto pozostawić po sobie...
Czytaj dalej →Jak zamienić zdanie na równoważnik zdania?
Wypowiedzenie stanowi uporządkowaną gramatycznie grupę wyrazów, zawierającą czytelną informację. Wypowiedzenie zawsze rozpoczynamy wielką literą, zaś kończymy wykrzyknikiem, wielokropkiem, znakiem zapytania bądź kropką. Wypowiedzenia dzielimy na: zdania (występują w nich orzeczenia),...
Czytaj dalej →Jakie są tryby czasownika w języku polskim? Ich rodzaje i przykłady użycia
“Tryby czasownika” to pojęcie, z którym spotka się każde dziecko podczas lekcji języka polskiego w szkole podstawowej. Wyjaśniamy, czym one dokładnie są i przedstawiamy ich główne rodzaje wraz z przykładami...
Czytaj dalej →Środki stylistyczne [funkcje, podział, rodzaje oraz przykłady środków stylistycznych]
Środki stylistyczne wielu osobom mogą kojarzyć się jedynie z interpretacją utworów pisanych wierszem podczas lekcji polskiego. Świadome posługiwanie się językiem wymaga jednak podstawowej znajomości niektórych z nich. Jakie środki stylistyczne...
Czytaj dalej →Spółgłoski w języku polskim: rodzaje spółgłosek
Podział głosek na samogłoski i spółgłoski to wiedza potrzebna na etapie nauki mówienia małego dziecka. Dzięki niej możemy lepiej śledzić postępy rozwojowe pociechy. A w przypadku ewentualnych trudności z wymową...
Czytaj dalej →Jak nauczyć dziecko czytać? Nauka literek dla najmłodszych
Czy to już ten moment? Kiedy zacząć uczyć dziecko czytać? W wieku trzech lat czy poczekać aż będzie miało sześć? Jak nauczyć dziecko literek? Nie ma prostych odpowiedzi na te...
Czytaj dalej →Głoskowanie: czy faktycznie pomaga dziecku w nauce?
Dziecko w okresie przedszkolnym na różne sposoby przygotowuje się do nauki pisania i czytania, która będzie miała miejsce w szkole. Jedną z najpopularniejszych metod przygotowawczych jest głoskowanie. Choć z pozoru...
Czytaj dalej →Oksymoron: Co to jest oksymoron, jaką pełni funkcję [przykłady]
Oksymoron to część mowy pojawiająca się głównie w literaturze, a rzadziej w języku pisanym. Często jest mylony z antytezą, przez co może sprawiać problemy osobom zgłębiającym tajniki języka polskiego. Co...
Czytaj dalej →Części mowy: Podział na odmienne i nieodmienne części mowy
Części mowy w języku polskim wielu osobom kojarzą się głównie z nieprzyjemnymi doświadczeniami podczas lekcji języka polskiego. Wiedza na ten temat pozwala jednak również wysławiać się i pisać w poprawny...
Czytaj dalej →Jak napisać wypracowanie z polskiego? Poznaj sprawdzone metody!
Pisanie wypracowania to zmora wielu uczniów. Stworzenie tekstu w pełni samodzielnie, od podstaw jest naprawdę dużym wyzwaniem. Chociaż początkowo może się wydawać nie do pokonania, to jednak z czasem każdy...
Czytaj dalej →Zasady pisowni “si-ś”, “ni-ń” i “ci-ć”
Zasady pisowni si-ś, ni-ń, ci oraz ć mogą sprawiać ogromne problemy, szczególnie w pierwszych latach nauki. Czy istnieją reguły, dzięki którym można szybko nauczyć dziecko używania tych głosek w sposób...
Czytaj dalej →Przypadki w języku polskim
Przypadki w języku polskim to prawdziwa zmora uczniów czwartych klas szkół podstawowych oraz wszystkich obcokrajowców, którzy postanowili nauczyć się naszego języka ojczystego. Przedstawiamy, czym charakteryzują się przypadki języka polskiego oraz...
Czytaj dalej →Charakterystyka postaci: Jak napisać charakterystykę postaci?
Charakterystyka postaci to zadanie kojarzone głównie z lekcjami języka polskiego. Taka wypowiedź pisemna pojawia się również często na różnego rodzaju egzaminach, dlatego warto wiedzieć, jak napisać charakterystykę postaci. W jaki...
Czytaj dalej →Kto to jest dyslektyk? Kompendium wiedzy o dziecku z dysleksją
Kto to jest dyslektyk? Rodzice mogą sobie zadawać takie pytanie, gdy u ich dzieci pojawiają się problemy z czytaniem i pisaniem. Wiele osób bagatelizuje ten problem, jednak nie ulega wątpliwości,...
Czytaj dalej →Metody Montessori – na czym polega i jak powinna wyglądać pedagogika według Marii Montessori?
Metody Montessori to hasło, z którym coraz częściej spotykamy się w kontekście wychowywania dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Placówki, w których stosuje się metody Montessori, spotkać można obecnie w...
Czytaj dalej →Który to miesiąc ciąży? Tygodnie ciąży a miesiące [Tabela]
Pytanie o to, który to miesiąc ciąży każda przyszła mama słyszy bardzo często. Nie tylko od znajomych. W jaki sposób zatem liczyć miesiące ciąży, podczas gdy lekarze posługują się tygodniami?...
Czytaj dalej →W wakacje dzieci częściej zarażają się owsicą
Trwa sezon na letnie wyjazdy, wycieczki w plener, kolonie i obozy dla dzieci, zabawy nad wodą i w piasku – jednym słowem: czas relaksu i wypoczynku. Jednak po powrocie z...
Czytaj dalej →