Czym jest słoniowacizna? Jak ją leczyć?

Czym jest słoniowacizna, czyli obrzęk limfatyczny tkanek?

Słoniowacizna to obrzęk tkanek, a ściślej rzecz ujmując – ostatni stopień obrzęku limfatycznego w wyniku zastoju limfy produkowanej przez węzły chłonne. Limfa, nazywana inaczej chłonką, jest płynem ustrojowym krążącym w naczyniach limfatycznych. Gdy dochodzi do zaburzeń w odpływie chłonki, pojawia się duży i stale powiększający się obrzęk skóry i tkanki podskórnej. Jeśli utrzymuje się on przez dłuższy czas, następuje deformacja skóry, destrukcja naczyń limfatycznych, włóknienie, w dodatku pojawiają się odczynowe zmiany skórne. Właśnie ten stan określany jest mianem słoniowacizny¹. Obrzęki kończyn nie są tylko defektem wizualnym, a problemem zagrażającym zdrowiu.

Słoniowacizna – przyczyny. Jakie są?

Najczęściej słoniowacizna powstaje wskutek wad wrodzonych lub uszkodzenia bądź zaczopowania pni chłonnych. W medycynie stosuje się podział na pierwotny i wtórny obrzęk limfatyczny tkanek, który to jest związany z jego pochodzeniem¹.

• Pierwotny obrzęk limfatyczny – problem stanowią nieprawidłowości w obrębie układu limfatycznego, np. defekty naczyń lub ich niepożądane zamknięcie, które utrudniają przepływ limfy. Obrzęk ten pojawia się w przebiegu różnych rzadkich chorób genetycznych, m.in. wrodzonego obrzęku limfatycznego typu I lub II¹;
• Wtórny obrzęk limfatyczny – jest to stan nabyty, który wywołać może choćby uszkodzenie naczynia chłonnego odprowadzającego limfę, które wcześniej prawidłowo funkcjonowało. Wśród przyczyn tego rodzaju obrzęku wymienia się m.in. ostre zapalenie naczyń limfatycznych, przewlekłe nawracające choroby zapalne (np. róża, gruźlica) czy reumatoidalne zapalenie stawów¹.

Typowe objawy słoniowacizny kończyn dolnych i górnych

Do charakterystycznych objawów wywołanych zastojem limfy należą¹:

• zniekształcenie kończyny i powiększenie jej obwodu,
• “ciastowaty” w dotyku obrzęk,
• opuchnięte kostki,
• kwadratowe palce,
• uczucie ciężkości nóg.

Objawy te powinny skłonić do konsultacji z lekarzem.

Słoniowatość nóg – diagnostyka

Słoniowacizna jest obrzękiem tkanek ostatniego stopnia, co w praktyce znaczy tyle, że to przysłowiowy ostatni dzwonek, aby postawić diagnozę, wdrożyć odpowiednie leczenie i zapobiec groźnym powikłaniom. Wstępne rozpoznanie choroby odbywa się na podstawie obrazu klinicznego. Dla potwierdzenia swoich podejrzeń lekarz najczęściej zleca pacjentowi dodatkową diagnostykę, np. badania laboratoryjne i obrazowe czy badanie dopplerowskie naczyń kończyn dolnych^1,2.

Jak wygląda leczenie słoniowacizny?

Leczenie słoniowacizny obejmuje stosowanie wszelkiego rodzaju środków i sposobów prowadzących do odprowadzenia płynu zalegającego w tkankach. Pomocna w tym zakresie może okazać się przede wszystkim terapia uciskowa, czyli noszenie odzieży o odpowiednio dobranym do potrzeb stopniu ucisku. Dobre efekty dają też specjalne masaże i kompresjoterapia³.

W zależności od rezultatów kuracji lekarz może zalecić ponadto drenaż limfatyczny, kompresję pneumatyczną lub gimnastykę odbarczającą. W cięższych przypadkach zastosowanie znajduje liposukcja, a w ostateczności leczenie mikrochirurgiczne i operacje chirurgiczne^1,4.

Płatna promocja marki Diosminex.

Bibliografia:

1. Kocińska K., Choroby układu naczyń limfatycznych, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2017 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/73423,choroby-ukladu-naczyn-limfatycznych (dostęp: 2023.02.02.)).
2. Rymarz E., Mieczkowska J., Łopatyński J., Obrzęki kończyn dolnych – etiopatogeneza, rodzaje, diagnostyka, Medycyna ogólna, 2007, 13 (XLII), 3.
3. Piotrowicz R., Ciecierski M., Jawień A., Obrzęki limfatyczne – leczenie, Przewodnik Lekarza, 7/2000 vol 3.
4. Szuba A., Leśniak W., Obrzęk limfatyczny (chłonny), Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2019, (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.37 (dostęp: 2023.02.02.)).