Cytologia to badanie przesiewowe, które pozwala wykryć m.in. niepokojące zmiany w obrębie szyjki macicy już na bardzo wczesnym stadium. Jak często należy wykonywać badanie cytologiczne? Jak przebiega przygotowanie do cytologii?

Cytologia to rutynowe badanie, które jest bezbolesne i nie wiąże się z bardzo uciążliwymi przygotowaniami. Trwa zaledwie chwilę, a jego wyniki dostępne są zwykle po upływie ok. 2 tygodni.

Badania cytologiczne to kobieca profilaktyka

Chociaż badanie cytologiczne kojarzone jest głównie z wykrywalnością nowotworu szyjki macicy, nie tylko przez wzgląd na tę chorobę warto je wykonywać. Cytologia pozwala:

  • wykryć zarażenie wirusem HPV, czyli tzw brodawczakiem ludzkim. Warto wiedzieć, że występuje aż 120 rodzajów tego wirusa. Część zakażeń przebiega bezobjawowo i nie ma większych konsekwencji dla zdrowia. W niektórych jednak przypadkach HPV powoduje poważne dolegliwości, w tym zmiany prowadzące do rozwoju nowotworu szyjki macicy.
  • na kontrolę nadżerki tarczy szyjki macicy.
  • na ogólną diagnostykę nabłonka pochwy, co może być istotne przy licznych problemach z grzybicami i infekcjami intymnymi.

Na czym polega cytologia?

Badanie cytologiczne wykonywane jest przez lekarza ginekologa lub położną w specjalistycznym gabinecie lekarskim. Pacjentka proszona jest o zajęcie miejsca w fotelu ginekologicznym, a następnie specjalista zakłada wziernik. Przez niego wprowadzana jest szczoteczka, którą ginekolog pobiera tkanki z dwóch miejsc: z tarczy szyjki macicy oraz kanału szyjki macicy, który znajduje się odrobinę głębiej. Następnie próbki są utrwalane na specjalnie do tego przeznaczonych szkiełkach i są odsyłane do laboratorium.

Cytologia szyjki macicy nie boli i u większości pacjentek nie powoduje większego dyskomfortu niż zwykła wizyta ginekologiczna. Niekiedy po badaniu może dojść do bardzo delikatnego plamienia spowodowanego obtarciem powstałym w trakcie pobierania materiału. Najczęściej ma to miejsce tego samego dnia i ustępuje samoczynnie. Warto zatem udając się na badanie skorzystać z wkładek higienicznych.

Cytologia – jak często ją wykonywać?

Najnowsze zalecenia Towarzystwa Ginekologicznego mówią, że badanie cytologiczne powinna wykonywać raz w roku każda aktywna seksualnie kobieta niezależnie od wieku i bezwzględnie każda kobieta od 20 roku życia.

Cytologia w ciąży – czy jest bezpieczna?

Badanie cytologiczne jest na liście badań obowiązkowych w trakcie trwania ciąży. Ginekolodzy rekomendują, aby materiał cytologiczny został pobrany do końca 10 tygodnia ciąży. Jeśli jednak z jakichś przyczyn to nie nastąpi – należy poddać się badaniu jak najszybciej. Przyszłe mamy nie powinny się obawiać, że badanie w jakikolwiek negatywny sposób wpłynie na zdrowie rozwijającego się zarodka. Cytologia w ciąży jest w pełni bezpieczna.

Cytologia – jak się przygotować do badania?

Większość badań polegających na pobieraniu próbek tkankowych wymaga przestrzegania pewnych zasad przez pacjentkę. Nie inaczej jest w przypadku badania, jakim jest cytologia. Jak się przygotować?

  • Badanie cytologiczne a miesiączka. Cytologia nie może być wykonywana w trakcie trwania menstruacji.
  • Cytologia – kiedy się zgłosić. Ginekolodzy są zdania, że najlepszym czasem do wykonania badania cytologicznego jest czas między 10 a 18 dniem cyklu. U większości kobiet jest to nie wcześniej, niż 4 dni po zakończeniu okresu i nie później, niż 4 dni przed rozpoczęciem kolejnego. Jeśli Twoje okresy są nieregularne, najlepiej udać się na badanie parę dni po zakończeniu krwawienia menstruacyjnego.
  • Na 48 godzin przed cytologią nie powinno się stosować żadnych środków dopochwowych, jak globulki, irygacje etc.
  • Cytologia a współżycie. Na 24 godziny przed badaniem cytologicznym nie powinno się współżyć. Sperma partnera, podobnie jak np. środki nawilżające czy mechaniczne środki antykoncepcyjne, mogą wpłynąć na wyniki badania i je zafałszować. Tabletki hormonalne nie wpływają na wynik badania.
  • Badanie cytologiczne a infekcja. Najlepiej nie poddawać się badaniu przed ukończeniem leczenia infekcji. W razie występowania świądu, upławów lub pieczenia, warto najpierw zasięgnąć opinii lekarskiej na temat tych dolegliwości. Toczący się stan zapalny może spowodować, że pobrana próbka nie będzie zdatna do prawidłowego przeprowadzenia badania.

Cytologia – kiedy wyniki są miarodajne?

W internecie krążą informacje o niewykrytych przez cytologię przypadkach zachorowań na nowotwór szyjki macicy. Nie warto jednak poświęcać im wiele uwagi. Oczywiście, jak w przypadku każdego badania, tak i w przypadku cytologii istnieje szansa na popełnienie błędu przez specjalistę. Nie zmienia to jednak faktu, że regularne badania cytologiczne zmniejszają o 60-80% ryzyko zachorowania na nieuleczalną postać raka szyjki macicy. Warto przestrzegać kilku prostych zasad, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia ewentualnego błędu.

Badanie cytologiczne. Upewnij się, że…

  • korzystasz z usług specjalisty. Najlepiej cytologię wykonywać w gabinecie lekarza ginekologa, do którego od lat masz zaufanie lub w sprawdzonych i renomowanych placówkach.
  • badanie cytologiczne przeprowadzane jest zgodnie z najnowszymi unijnymi dyrektywami, czyli za pomocą szczoteczki, a nie patyczka i waty. Ta metoda została odrzucona ze względu na mniejszą precyzję laboratoryjną.
  • zastosowałaś się do zaleceń lekarskich, jak przygotować się do badania, a ginekolog/położna przeprowadzili z Tobą wywiad lekarski wykluczający występowanie ewentualnych przeciwwskazań do badania.

Jak odczytywać wyniki badania cytologicznego?

Oczywiście nie warto na własną rękę oceniać wyników badań cytologicznych (oraz każdych innych). Po otrzymaniu wyników należy skontaktować się z lekarzem ginekologiem celem ich omówienia. Warto jednak mieć ogólną wiedzę dotyczącą badania cytologicznego. Do niedawna do oceny próbek pobranych w ramach cytologii wykorzystywana była 5-stopniowa skala Papanicolau. Większość kobiet aktywnych seksualnie klasyfikowana była jako II stopień na podstawie dostarczonych próbek i był to wynik nie wymagający dalszych badań, Od III stopnia lekarz ginekolog decydował się na powtórzenie cytologii celem wykluczenia ewentualnego błędu i dalszą diagnostykę zmienionych chorobowo tkanek.

Obecnie do opisu próbek wykorzystuje się klasyfikację Bethesda 2001, która oprócz wspomnianych wyżej stopni zawiera opis komórek, flory bakteryjnej i ewentualne inne uwagi. Opis ten może wydawać się skomplikowany ze względu na specjalistyczny język, dlatego tak ważne jest poddanie wyników ocenie lekarza.

Ile kosztuje cytologia?

Badanie cytologiczne jest refundowane w ramach państwowej opieki zdrowotnej. Wymaga wizyty u lekarza ginekologa przyjmującego w ramach NFZ. W przypadku prywatnej wizyty ginekologicznej cytologia kosztuje ok. 40 złotych (cena orientacyjna, może się różnić w zależności od placówki i miejscowości).

[Zdjęcie główne: depositphotos.com]