Nadpobudliwość psychoruchowa
ADHD jest skrótem stosowanym dla jednostki chorobowej, której pełna nazwa brzmi: Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi. Składa się z trzech głównych typów zachowań, którymi są: nadruchliwość, impulsywność oraz zaburzenia koncentracji.
Nadruchliwość
Nadruchliwość przejawia się przede wszystkim tym, że dziecko nie potrafi pozostawać w bezruchu. Cały czas czuje potrzebę energicznego przemieszczania się, nie chodzi a biega, wszędzie jest go pełno, skacze po łóżkach, kanapach i materacach, wspina się na meble, na placach zabaw nigdy nie ma dosyć korzystania z urządzeń w tempie, które nawet sportowca przyprawiłoby o zadyszkę. Podczas wykonywania czynności, które wymagają pozostawania w jednym miejscu, takich jak oglądanie bajki czy czytanie książki, dziecko ciągle zmienia pozycję, jego ręce i nogi poruszają się w nieskoordynowany sposób, jakby zupełnie bez wiedzy i woli malucha. Nawet już w łóżku, przed zaśnięciem dziecko nie leży spokojnie, lecz długo szuka sobie pozycji, próbuje wstawać, poprawia pościel, szuka zabawek.
Podczas mówienia maluch obszernie gestykuluje, a nawet tworzy własną “choreografię” obrazującą to, o czym aktualnie mówi.
Dużym problemem jest pobyt w przedszkolu czy szkole, gdzie trzeba spędzić kilka godzin w zamkniętym pomieszczeniu siedząc przy stoliku – dziecko nie jest w stanie tego wytrzymać, co chwila wstaje, chodzi, szuka zajęcia dla swoich rąk.
Impulsywność
Dziecko reaguje na wszystko w sposób spontaniczny i impulsywny. Nie myśli nad swoimi zachowaniami i nie panuje nad nimi. Impulsywnie wyraża nie tylko radość, ale również złość czy rozczarowanie. Ponadto dziecko często kończy zdania za innych, odpowiada na pytanie zanim zostanie ono do końca sformułowane, jest niecierpliwe, nie czeka na swoją kolej. Maluchowi zdarza się psuć zabawki, ponieważ nie potrafi z nich delikatnie korzystać. Niedelikatność towarzyszy mu zresztą dosyć często – jak przytula to mocno, gdy chce dać kuksańca – również nie stara się zrobić tego w sposób subtelny.
Co ciekawe – dziecko z ADHD doskonale zdaje sobie sprawę, jak powinno się zachowywać, że pewne rzeczy, które robi są niewłaściwe. Maluch zna zasady, ale nie jest w stanie się do nich zastosować.
Zaburzenia koncentracji
Nieumiejętność skupienia się jest ściśle powiązana z potrzebą ruchu. Dziecko szybko jest rozpraszane przez potrzebę przemieszczenia się, każda czynność jest przerywana przez sto różnych pomysłów. Maluch często robi kilka rzeczy jednocześnie, szybko też nudzi się danym zagadnieniem. Często bywa roztrzepany, zapomina o swoich obowiązkach.
Badania wykazują, że dzieci z ADHD słyszą tylko połowę tego, co się do nich mówi, ponieważ nie są w stanie skupić się na całości wypowiedzi i przekazu informacji. Z tych usłyszanych 50% są w stanie jedynie 25% przyswoić i zapamiętać.
Po czym poznać ADHD?
Wymienione powyżej objawy mogące świadczyć o ADHD, występują zawsze łącznie i niezależnie od zaistniałych okoliczności. Dziecko zachowuje się w podobny sposób wszędzie – czy to w domu w obecności rodziców, czy podczas wizyty u babci, na placu zabaw, w kościele, w przedszkolu czy w kolejce u lekarza. Jeżeli natomiast zachowania tego typu występują u malucha tylko w określonych warunkach, na przykład w przedszkolu, szkole i w domu, a w innych sytuacjach dziecko jest spokojne – z pewnością nie macie do czynienia z ADHD.
Nadpobudliwość psychoruchowa: przyczyny
Wiele osób wie o co chodzi w ADHD, ale zastanawia się jakie są jego przyczyny i dlaczego malec zachowuje się tak, a nie inaczej. Choroba ta nie jest do końca zbadana i nadal wokół niej krąży wiele pytań bez odpowiedzi. Prawdopodobnie jest dziedziczona genetycznie. Dotyka również dzieci, których matki w czasie ciąży spożywały alkohol, paliły papierosy i przyjmowały używki.
Nadpobudliwość związana jest z nieprawidłowościami w pracy układu nerwowego i mózgu. Połączenia płatów czołowych mózgu współpracują w inny sposób z pozostałymi strukturami niż u dzieci zdrowych. Zaburzony jest również balans pomiędzy neuroprzekaźnikami.
Dziecko nie jest w stanie zapanować na swoim zachowaniem i reakcjami, ponieważ jego układ nerwowy jest atakowany ze wszystkich stron. Należy pamiętać, że maluch taki jest męczący nie tylko dla otoczenia – męczy również sam siebie.
Jak postępować z nadpobudliwym dzieckiem?
Dziecko cierpiące na ADHD wymaga specjalnego podejścia. Należy pamiętać, że mózg dziecka nie potrafi odfiltrowywać bodźców, które go atakują. Jego uwaga skupia się na wszystkim, co dzieje się w otoczeniu – nie tylko na słowach mamy, ale również na tym, co dzieje się na ulicy, na grającym w tle radiu, dźwięku wody lecącej z kranu i rozmowie sąsiadów w ogrodzie obok. Dlatego też istnieje szereg wskazań, które ułatwią życie maluchowi z tego typu problemami, a jednocześnie poprawią Waszą komunikację.
- Ogranicz bodźce w Waszym otoczeniu: staraj się zapewnić dziecku cichą i spokojną przystań. Unikajcie puszczania głośnej muzyki, telewizora włączonego przez cały dzień, który nie dość, że wydaje dźwięki to jeszcze miga kolorami. Pokój dziecka niech będzie urządzony w minimalistyczny sposób, który ograniczy możliwość robienia bałaganu. Kolory powinny być wyważone i spokojne, by nie drażniły malca.
- Zwięzła komunikacja: pamiętaj, że dziecko nie zapamięta wiele z długiego “kazania”. Tobie z pewnością ulży, ale szybko się zirytujesz ponownie, gdy maluch po chwili znowu zrobi coś nie tak. Staraj się mówić hasłami łatwymi do przyswojenia: “posprzątaj”, “zjedz”, “odłóż to”, “nie skacz”.
- Jasne określenie zasad: w przystępny sposób komunikuj dziecku co jest zabronione, a co dozwolone i konsekwentnie trzymaj się własnych ustaleń.
- Brak “dopalaczy” w diecie: dieta każdego dziecka powinna być zdrowa i zbilansowana, ale należy pamiętać, że cukier obecny praktycznie w każdej przekąsce jest dodatkowym bodźcem nakręcającym dziecko i dającym mu dodatkową energię.
- Okazja do szaleństw: postaraj się zapewnić dziecku okazję do nieograniczonego wyszalenia się. Może to być basen, park trampolin, plac zabaw. Zużycie nadmiaru energii w ten sposób sprawi, że dziecko będzie znacznie spokojniejsze w domu czy w szkole.
