Urlop dla rodzica – jak z nich skorzystać? Jaki jest ich wymiar?

Kiedy przysługuje urlop rodzicielski? 

Urlop rodzicielski przysługuje po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Ten drugi jest obowiązkowy, dlatego prawo do urlopu rodzicielskiego jest nabywane w zasadzie z automatu. Wymiar tego urlopu to 32 dni w przypadku urodzenia jednego dziecka i 34 dni dla większej liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu. 

Potocznie urlop rodzicielski jest traktowany jako swego rodzaju przedłużenie urlopu macierzyńskiego. Warto mieć na uwadze, że są to w świetle prawa dwa zupełnie odrębne urlopy o podobnym przeznaczeniu – możliwości sprawowania osobistej opieki nad nowonarodzonym dzieckiem. Dodatkowo rodzice mogą ubiegać się o trwający maksymalnie 3 lata urlop wychowawczy. Przysługuje on do momentu ukończenia przez dziecko 6 lat. W przypadku starszych dzieci, uzyskanie urlopu wychowawczego nie jest możliwe. 

Komu przysługuje urlop rodzicielski? 

Urlop rodzicielski może zostać wykorzystany przez jednego albo obydwoje rodziców. Sposób wykorzystania urlopu rodzicielskiego jest dwojaki: 

• urlop wykorzystują po połowie zarówno matka, jak i ojciec dziecka; 
• obydwoje rodzice są na urlopie jednocześnie – wówczas urlop trwa dla nich łącznie 16 tygodni. 

Decyzja o sposobie wykorzystania urlopu rodzicielskiego należy do rodziców. Istnieje możliwość całkowitej rezygnacji z tego urlopu albo wykorzystanie tylko części przysługującego ustawowo okresu. Wówczas konieczne jest uzyskanie zgody pracodawcy na wcześniejszy powrót do pracy. Przez pierwsze 6 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługuje świadczenie w wysokości 100% podstawy wymiaru, czyli w praktyce całość wynagrodzenia za pracę. Kolejne tygodnie to 60% świadczenie w wysokości podstawy wymiaru. 

Dodatkowo matka dziecka ma prawo do 2 dni płatnego urlopu rocznie na sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Uprawnienie to wygasa po ukończeniu przez dziecko 14. roku życia. Urlop ten nie jest wliczony do standardowej puli dni urlopowych, uzależnionej od ogólnego stażu pracy pracownika. Obowiązkiem pracodawcy jest taka organizacja pracy, aby matka mogła wykorzystać efektywnie przysługujące jej uprawnienie, np. w okresie choroby dziecka. 

Ojciec dziecka ma prawo do 2 tygodni urlopu w okresie pierwszych dwóch lat życia dziecka. Urlop można wykorzystać w całości albo podzielić na dwie części. Ojciec nie musi być w sformalizowanym związku z matką dziecka, aby móc skorzystać z tego uprawnienia.

Jak złożyć wniosek o urlop rodzicielski? 

Sposób wnioskowania o urlop jest częścią polityki wewnętrznej firmy. Dlatego procedura ta może mieć formę tradycyjną, czyli wnioski papierowe, jak i być całkowicie zdigitalizowana. Bez względu na sposób aplikowania, wnioski urlopowe w przypadku urlopu rodzicielskiego powinny być złożone co najmniej 21 dni przed planowaną datą rozpoczęcia urlopu. Taki wymóg jest podyktowany dobrem pracodawcy, który w związku z długotrwałą nieobecnością pracownika musi mieć możliwość zorganizowania pracy w tym okresie. Co ważne, pracodawca nie ma prawa odmówić udzielenia pracownikowi urlopu rodzicielskiego, jeżeli został zachowany ustawowy termin na złożenie wniosku.